Tiểu đường
Vòng tròn màu xanh dương là biểu tượng của bệnh tiểu đường.
Chuyên khoa	Nội tiết học
Triệu chứng	Tiểu nhiều, hay khát, hay đói
Biến chứng	Nhiễm toan ceton, tăng thẩm thấu do tăng đường huyết, bệnh tim, đột quỵ, đau hay tê ngứa ở bàn tay hoặc bàn chân, loét bàn chân, suy thận mạn, suy giảm nhận thức, liệt nhẹ dạ dày
Yếu tố nguy cơ	Loại 1: tiền sử gia đình Loại 2: béo phì, ít vận động, di truyền
Chẩn đoán	Đường huyết cao
Điều trị	Chế độ ăn lành mạnh, thể dục
Thuốc	Insulin, thuốc trị tiểu đường như metformin
Số người mắc	463 triệu (8,8%)
Số người chết	4,2 triệu (2019)

Tiểu đường hay đái tháo đường là một nhóm rối loạn chuyển hóa có đặc điểm lượng mức đường huyết cao trong thời gian dài hơn bình thường. Triệu chứng thường bao gồm đi tiểu nhiều, hay khát nước, và hay thèm ăn. Tiểu đường nếu không chữa trị có thể gây ra nhiều biến chứng. Biến chứng cấp tính gồm nhiễm toan ceton (acid ketone) do tiểu đường, tăng thẩm thấu do tăng glucose huyết, hoặc tử vong. Biến chứng lâu dài nghiêm trọng có bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh thận mạn tính, loét bàn chân, tổn thương dây thần kinh, tổn thương mắt, và suy giảm nhận thức.

Nguyên nhân dẫn đến tiểu đường là tụy không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào của cơ thể không phản ứng phù hợp với insulin đã sản xuất. Tiểu đường có ba loại chính:

• Tiểu đường loại 1 (tuýp 1) là hệ quả của việc tụy không sản sinh đủ insulin do mất tế bào beta. Loại này trước đây được gọi là "đái tháo đường lệ thuộc insulin" (IDDM) hay "tiểu đường vị thành niên". Tế bào beta bị mất là do một phản ứng tự miễn. Con người chưa biết phản ứng tự miễn này từ đâu mà có.

• Tiểu đường loại 2 (tuýp 2) bắt đầu với sự kháng insulin, tình trạng mà các tế bào không thể phản ứng phù hợp với insulin. Thiếu insulin có thể xảy ra khi bệnh tiến triển. Loại này trước đây được gọi là "đái tháo đường không lệ thuộc insulin" (NIDDM) hay "tiểu đường khởi phát ở người lớn". Nguyên nhân phổ biến nhất là dư thừa trọng lượng cơ thể kết hợp với thiếu vận động.

• Tiểu đường thai kỳ là loại thứ ba xảy ra khi phụ nữ mang thai với không tiền sử tiểu đường biểu lộ mức đường huyết cao.

Tiêm insulin là giải pháp bắt buộc với tiểu đường loại 1. Để chữa trị và phòng ngừa tiểu đường loại 2 cần duy trì chế độ ăn lành mạnh, vận động thường xuyên, trọng lượng cơ thể bình thường, và tránh hút thuốc lá. Các loại thuốc như thuốc nhạy insulin không hoặc có insulin có thể giúp điều trị tiểu đường loại 2. Kiểm soát huyết áp, duy trì chăm sóc mắt và bàn chân phù hợp là những việc làm quan trọng đối với bệnh nhân tiểu đường. Insulin và một số thuốc uống có thể gây đường huyết thấp. Ở người béo phì mà đồng thời bị tiểu đường loại 2, phẫu thuật giảm béo đôi khi tỏ ra hiệu quả. Tiểu đường thai kỳ thường sẽ biến mất sau khi phụ nữ sinh em bé.

Ước tính năm 2019 trên thế giới có 463 triệu người mắc tiểu đường (8,8% dân số trưởng thành), trong đó tiểu đường loại 2 chiếm đến 90%. Tỷ lệ mắc ở nam và nữ là ngang bằng. Chiều hướng gợi ý tỷ lệ sẽ tiếp tục tăng. Tiểu đường làm tăng nguy cơ tử vong sớm ít nhất gấp đôi. Căn bệnh đã lấy đi sinh mạng của khoảng 4,2 triệu người trong năm 2019 và là nguyên nhân gây tử vong xếp thứ 7 trên toàn cầu. Trong năm 2017 ước tính phí tổn dành cho những vấn đề sức khỏe liên quan đến tiểu đường trên thế giới là 727 tỷ đô-la.

Dấu hiệu và triệu chứng

Tổng quan những triệu chứng đáng chú ý nhất của tiểu đường

Triệu chứng điển hình của tiểu đường không chữa trị là sụt cân ngoài ý muốn, tiểu nhiều (đa niệu), hay khát (đa khát), và hay đói (đa thực). Ở tiểu đường loại 1 triệu chứng có thể nhanh chóng xuất hiện (hàng tuần hoặc hàng tháng) còn với tiểu đường loại 2 thì thường chậm hơn nhiều và có thể khó thấy hoặc không thấy.

Còn một số dấu hiệu và triệu chứng khác có thể báo hiệu sự khởi phát của tiểu đường tuy nhiên chúng không phải đặc trưng của căn bệnh. Cụ thể bao gồm giảm thị lực (nhìn mờ đi), đau đầu, mệt mỏi, vết đứt lâu lành, ngứa da. Glucose huyết cao kéo dài có thể gây hấp thu glucose vào thủy tinh thể mắt dẫn đến biến dạng thủy tinh thể và hệ quả là những thay đổi trong khả năng nhìn. Một nguyên nhân gây mất thị lực lâu dài là bệnh võng mạc tiểu đường. Các ban trên da có thể xuất hiện ở người bị tiểu đường và được gọi chung là biểu hiện da của tiểu đường.