Sửa đổi Quốc danh Việt Nam/đang phát triển

{{mới}}
Liệt biểu '''quốc danh''' chính thức và phi chính thức trong tiến trình lịch sử tại lĩnh thổ tương ứng [[Việt Nam]] ngày nay.
==Quốc danh==
;;'''Tồn nghi'''
Hầu hết ở thời sơ sử, chưa có cứ liệu xác minh thỏa đáng ở cấp độ khoa học.
<center>
{|class=wikitable
!Thời gian!!Quốc danh!!Chính thể
|-
|2879 - 2524 TCN
|Xích Quỷ<br>赤鬼
|Hồng Bàng thị - Hùng vương
|-
|2524 - 258 TCN
|Văn Lang<ref>Shorto, H. A Mon-Khmer Comparative Dictionary, Ed. Paul Sidwell, 2006. #692. p. 217</ref><br>Malang<ref>Michel Ferlus. "Formation of Ethnonyms in Southeast Asia". ''42nd International Conference on SinoTibetan Languages and Linguistics'', Nov 2009, Chiang Mai, Thailand. 2009. pp. 4-5</ref><br>文郎
|Hồng Bàng thị - Hùng vương
|-
|257 - 207 TCN
|Âu Lạc<br>Urang, Anak<br>甌雒, 甌駱
|Hồng Bàng thị - An Dương vương
|-
|40 - 43 CN
|Lĩnh Nam<br>嶺南
|Hồng Bàng thị - Trưng vương
|}
</center>
;;'''Chính thức'''
Hầu như tồn tại ở giai đoạn đã có hiện vật bằng văn bản và thông qua khảo cổ, được chứng nhận ở cấp độ khoa học.
[[Hình:Đại Việt quốc quân thành chuyên.JPG|nhỏ|phải|222px|Hiện vật ''Đại Việt quốc quân thành chuyên'' (大越國軍城塼, "gạch xây thành làm chốn ngự của vua nước Đại Việt") tại di tích cố đô [[Hoa Lư]]. Tương đương triều Đinh-Lê.]]
[[Hình:Map of Vietnam 1834-1838.jpg|nhỏ|phải|222px|Sao bản ''Đại Nam nhất thống toàn đồ'' (大南ー統全圖) do Nguyễn triều Quốc Sử quán khắc in năm 1838.]]
<center>
{|class=wikitable
!Thời gian!!Quốc danh!!Chính thể
|-
|204 TCN - 111 TCN
|Nam Việt [quốc]<br>南越<ref>{{cite journal
| title = The Austroasiatics in Ancient South China : Some Lexical Evidence
| first1 = Jerry | last1 = Norman | first2 = Tsu-lin | last2 = Mei
| journal = Monumenta Serica | year = 1976 | volume = 32 | pages = 274–301
| doi = 10.1080/02549948.1976.11731121}}</ref>
|Triệu triều
|-
|111 TCN - 938<br>1407 - 1427
|Giao Chỉ [xứ]<ref>Theo giáo sư [[Trần Như Vĩnh Lạc]] (Đoàn Thế Ngữ), chữ ''giao-chỉ'' (交址, 交阯, 交趾) có thể chỉ là kí âm Việt (cổ âm : K'yượt, gượt, vượt, rượt, lướt).</ref><br>交址, 交阯, 交趾
|[[Bắc thuộc]]
|-
|203 - 544<br>602 - 607
|Giao châu<br>交州
|[[Bắc thuộc]]
|-
|544 - 602
|Vạn Xuân [quốc]<br>萬春
|Tiền Lý triều
|-
|679 - 757<br>766 - 866
|[[An Nam]] [phủ]<br>安南
|[[Bắc thuộc]]
|-
|757 - 766
|Trấn Nam [phủ]<br>鎮南
|[[Bắc thuộc]]
|-
|866 - 965
|Tĩnh Hải [quân]<br>靜海
|[[Bắc thuộc]]
|-
|968 - 1054
|Đại Cồ-việt [quốc]<ref>Theo khảo cổ gia [[Nguyễn Thị Hậu]], ''cồ-việt'' có thể tương ứng ''giao-chỉ'' về nghĩa, tức là đọc Việt (越) theo lối cổ. Vậy ''Đại Cồ-việt'' là 大越.</ref><br>大瞿越
|Đinh triều<br>Tiền Lê triều<br>Lý triều
|-
|1054 - 1400<br>1428 - 1804
|Đại Việt [quốc]<ref>Theo bà [[Nguyễn Thị Hậu]], ''đại-việt'' là sự giản hóa lối phát âm quốc danh Lý triều, nhưng nguyên nghĩa.</ref><br>大越
|Lý triều<br>Trần triều<br>Hậu Lê triều<br>Mạc triều<br>Tây Sơn triều<br>Nguyễn triều
|-
|1400 - 1407
|Đại Ngu [quốc]<br>大虞
|Hồ triều
|-
|1804 - 1839
|Việt Nam [quốc]<br>越南
|Nguyễn triều
|-
|1839 - 1945
|Đại Nam [quốc]<br>大南
|Nguyễn triều
|}
</center>
* 據《大越史記全書·外紀卷之一·鴻厖氏紀》記載: "分國為十五部，曰交趾、曰朱鳶、曰武寧、曰福祿、曰越裳、曰寧海、曰陽泉、曰陸海、曰武定、曰懷驩、日九真、曰平文、曰新興、曰九德，以臣屬焉。其曰'''文郎'''，王所都也。置相曰貉侯，將曰貉將〈貉將後訛為雄將〉 (''[[Thái Bình hoàn vũ kí]]'').
* 遂'''交'''南方，為子孫基'''址''' / Toại giao Nam phương, vị tử tôn trụ chỉ ([[Ứng Thiệu]], ''[[Hán quan nghi]]'' ; ''[[Thái Bình ngự lãm]]'' quyển 157).
* 南方曰蠻，雕題'''交阯''' / Nam phương viết man, điêu đề giao chỉ (''[[Lễ kí]]'').
* 其俗男女同川而浴，故曰'''交阯''' / Kì tục nam nữ đồng xuyên nhi dục, cố viết giao chỉ (''[[Hậu Hán thư]]'', Nam man Tây Nam di ngoại truyện).
* '''交趾'''之地頗爲膏腴，徙民居之，始知播植，厥土惟黑壤，厥氣惟雄，故今稱其田為雄田，其民為雄民，有君長亦曰雄王，有輔佐焉亦曰雄侯，分其地以為雄將。（出南越志） (''[[Thái Bình quảng kí]]'').
* '''交趾'''昔未有郡縣之時，土地有雒田，其田從潮水上下，民墾食其田，因名為雒民，設雒王、雒侯，主諸郡縣。縣多為雒將，雒將銅印青綬 (''[[Giao châu ngoại vực kí]]'').
==Quốc hiệu==
Xuất hiện từ thái cổ, chưa được công nhận ở giác độ khoa học.
* '''Việt Thường thị'''<ref>漢語大詞典編輯委員會，漢語大詞典編纂處，漢語大詞典，第九卷，p. 1115，上海辭書出版社，1992.</ref> (越常, 越嘗, 越裳氏) : Gọi phiếm các sắc tộc ở phía Nam Ngũ Lĩnh, chỉ tồn tại trong [[thư tịch]].
* '''Lĩnh Ngoại vực''' (嶺外域) : Xuất hiện ở giai đoạn Tùy-Đường, để phân biệt với [[Lĩnh Nam]] là mạn [[Quảng Tây]] ngày nay.
* '''Hoàng Việt quốc''' (皇越國) : Quốc hiệu xuất hiện lâu đời nhất, thường mang tính ngoại giao và có trong [[thư tịch]]. Hàm nghĩa "nước Việt phương Nam".
* '''An Nam quốc''' (安南國) hoặc '''Giao Chỉ quốc''' (交趾國) : Do người Việt phiếm xưng hoặc ngoại nhân phiếm chỉ.
* '''Nam Việt quốc''' (南越國) : Do [[triều Nguyễn]] đề xuất lên triều đình [[Đại Thanh]], nhưng bị cự tuyệt.
* '''Đại Huế quốc''' (大化國) : Kiến nghị đổi quốc hiệu năm 1839 bị [[Nguyễn Thánh Tổ]] [[Hoàng đế|đế]] phủ quyết. Huế/Hóa hàm nghĩa [[Thanh Hóa]], [[Thuận Hóa]]/[[Huế]], giáo hóa.
Chỉ xuất hiện từ cuối thế kỉ XIX theo xu hướng thế giới, được công nhận ở giác độ khoa học.
* '''Đại Nam đế quốc''' (大南帝國) hoặc '''Empire d'Annam''' (1858? - 1945) : Chỉ tồn tại trong các văn kiện giao thiệp giữa Nguyễn triều và chính phủ [[Pháp]], được dập trên [[xu]] [[piastre]].
* '''Union indochinoise''' (1887 - 1945), '''Fédération indochinoise''' (1947 - 1953) hoặc '''Liên bang Đông Dương'''.
* '''Đại Hùng đế quốc''' (大雄帝國, 30 tháng 08 năm 1917 - 11 tháng 01 năm 1918) : Chỉ lưu hành trong [[Binh biến Thái Nguyên]].
* '''Việt Nam dân quốc'''<ref>Stein Tonnesson, Hans Antlov, ''[https://books.google.com/books?id=3vC14MWi3g4C&dq= Asian Forms of the Nation]'', Routledge, 1996, pp. 117.</ref> (越南民國, 1929? - 1930) : Chỉ lưu hành trong [[Tổng khởi nghĩa Yên Bái]].
* '''Đế quốc Việt Nam''' (越南帝國) : 11 tháng 03 năm 1945 - 23 tháng 08 năm 1945.
* '''Việt Nam Dân chủ Cộng hòa''' (越南民主共和國) hoặc '''Việt Nam dân quốc''' : 1945 - 1947, 10 tháng 10 năm 1954 - 02 tháng 07 năm 1976.
* '''Quốc gia Việt Nam''' (越南國) hoặc '''État du Viêt-Nam''' : 1948 - 26 tháng 10 năm 1955.
* '''Việt Nam Cộng hòa''' (越南共和國) : 26 tháng 10 năm 1955 - 30 tháng 04 năm 1975.
* '''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam''' (越南社會主義共和國) : 02 tháng 07 năm 1976 tới nay.
<center><gallery>Hình:Đế-quốc Việt-Nam tuyên-bố độc-lập, 1945.jpg|Điện Tín nhật báo loan tin Đế quốc Việt Nam tuyên cáo độc lập ngày 11 tháng 03 năm 1945.
Hình:Tem in dưới thời Đế quốc Việt Nam.jpeg|Tem bưu chính Đế quốc Việt Nam.
Hình:Cảnh chuẩn bị bầu cử Quốc hội khóa I tại ngõ Phất Lộc năm 1946.jpg|Chuẩn bị bầu cử Quốc Dân Đại Hội khóa I ở ngõ Phất Lộc ([[Hà Nội]]) năm 1946.
Hình:20 Đồng - South Vietnam (1960) FAO 01.jpg|Su [[Việt Nam Cộng hòa]] năm 1960.
Hình:Stamps Confucius, 1961 issue Vietnam.jpg|Tem bưu chính [[Việt Nam Cộng hòa]] năm 1961.
Hình:COA Vietnamese Embassy Prague 5542.JPG|Đại sứ quán [[Việt Nam]] tại [[Praha]] ngày 25 tháng 04 năm 2012.</gallery></center>
==Tham khảo==
* [[Ngôn ngữ Việt Nam]]
* [[Văn hóa Việt Nam]]
==Liên kết==
{{cước chú|4}}
===Tài liệu===
* {{cite book|title=The Cambridge History of Southeast Asia: From Early Times C. 1500|author=Nicholas Tarling|authorlink=Nicholas Tarling|publisher=Cambridge University Press|year=2000|isbn=0521663695|page=139}}
* {{cite book|last1=Ring|first1=Trudy|last2=Salkin|first2=Robert M.|last3=La Boda|first3=Sharon|title=International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania|publisher=Taylor & Francis|year=1994|isbn=1884964044|page=399}}
* {{cite book|title=Vietnam: a global studies handbook|author=L. Shelton Woods|publisher=ABC-CLIO|year=2002|isbn=1576074161|page=38}}
* {{cite book|last=Moses|first=Dirk|title=Empire, colony, genocide: conquest, occupation, and subaltern resistance in world history|year=2008|publisher=Berghahn Books|pages=207|isbn=9781845454524|url=https://books.google.com/books?id=RBgoNN4MG-YC&dq=}}
* {{cite book|author=Alexander Woodside|title=Vietnam and the Chinese Model: A Comparative Study of Vietnamese and Chinese Government in the First Half of the Nineteenth Century|url=https://books.google.com/books?id=0LgSI9UQNpwC&pg=PA120#v=onepage|year=1971|publisher=Harvard Univ Asia Center|isbn=978-0-674-93721-5|pages=120–}}
* {{cite book |title= East Asia Before the West: Five Centuries of Trade and Tribute |last=Kang |first=David C. |publisher=[[Columbia University Press]] |year=2012 |pages=101–102}}
* {{cite book|author1=Jeff Kyong-McClain|author2=Yongtao Du|title=Chinese History in Geographical Perspective|url=https://books.google.com/books?id=j9OSLSLWzJUC&pg=PA67&lpg=PA67&dq=confucianism+in+vietnam+kelley#v=onepage|year=2013|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7391-7230-8|pages=67–}}
* {{cite book|author=A. Dirk Moses|title=Empire, Colony, Genocide: Conquest, Occupation, and Subaltern Resistance in World History|url=https://books.google.com/books?id=RBgoNN4MG-YC&pg=PA209&dq=minh+mang+han#v=onepage|archiveurl=https://books.google.com/books?id=cbSWBAAAQBAJ&pg=PA209&dq=minh+mang+han&hl=en&sa=X&ei=cOZSUqPkLcbgyQHVzYD4AQ&ved=0CDwQ6AEwAQ#v=onepage&q=minh%20mang%20han&f=false|archivedate=2008|date=1 January 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-452-4|pages=209–}}
* {{cite book|author1=Elijah Coleman Bridgman|author2=Samuel Wells Willaims|title=The Chinese Repository|url=https://books.google.com/books?id=SgEMAAAAYAAJ&pg=PA584&lpg=PA584#v=onepage|year=1847|publisher=proprietors.|pages=584–}}
* {{cite book|title=Word Study|publisher=G&C Merriam Company|year=1954|page=[https://books.google.com/books?id=0o0cAQAAMAAJ 401]}}
* {{cite book|first=Gilbert|last=Adair|title=Vietnam on film: from The Green Berets to Apocalypse now|publisher=Proteus|year=1981|page=[https://books.google.com/books?id=yDhuAAAAMAAJ&q=vietnam 31]}}
===Tư liệu===
* {{cite web| title = Defining the Hundred Yue| first = William| last = Meacham| journal = Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association| volume = 15| year = 1996| pages = 93–100| doi = 10.7152/bippa.v15i0.11537| url = http://ejournal.anu.edu.au/index.php/bippa/article/view/405/394| url-status = dead| archiveurl = https://web.archive.org/web/20140228202613/http://ejournal.anu.edu.au/index.php/bippa/article/view/405/394| archivedate = 2014-02-28}}
* {{cite web|title=Spelling Lesson|work=Newsweek|volume=67|year=1968|page=[https://books.google.com/books?id=6_QeAQAAMAAJ&q=vietnam 13]}}
[[Thể loại:Quốc danh Việt Nam| ]]