Sửa đổi Leukemia cấp dòng tủy
Chú ý: Bạn chưa đăng nhập và địa chỉ IP của bạn sẽ hiển thị công khai khi lưu các sửa đổi.
Bạn có thể tham gia như người biên soạn chuyên nghiệp và lâu dài ở Bách khoa Toàn thư Việt Nam, bằng cách đăng ký và đăng nhập - IP của bạn sẽ không bị công khai và có thêm nhiều lợi ích khác.
Các sửa đổi có thể được lùi lại. Xin hãy kiểm tra phần so sánh bên dưới để xác nhận lại những gì bạn muốn làm, sau đó lưu thay đổi ở dưới để hoàn tất việc lùi lại sửa đổi.
| Bản hiện tại | Nội dung bạn nhập | ||
| Dòng 27: | Dòng 27: | ||
Trong đa số trường hợp, AML tự phát sinh ở người khỏe mạnh mà không có nguyên nhân rõ ràng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580}}<ref name="De Kouchkovsky">{{cite journal | last1 = De Kouchkovsky | first1 = I | last2 = Abdul-Hay | first2 = M | title = ‘Acute myeloid leukemia: a comprehensive review and 2016 update’ | journal = Blood Cancer Journal | date = July 2016 | volume = 6 | issue = 7 | pages = e441–e441 | doi = 10.1038/bcj.2016.50 | pmid = 27367478 | pmc = 5030376 | s2cid = 3913849 | doi-access = free}}</ref> Yếu tố nguy cơ phổ biến nhất được biết là từng tiếp xúc với hóa trị hay xạ trị, nhất là các [[chất alkyl hóa]] và [[chất ức chế topoisomerase II]], dẫn đến AML liên quan trị liệu (t–AML) chiếm khoảng 10–20% tổng số ca AML.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580}} Các yếu tố môi trường như hóa chất và [[bức xạ ion hóa]], hay lối sống như hút thuốc lá và [[béo phì]] cũng khiến rủi ro mắc bệnh gia tăng.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}} Ở một số ít bệnh nhân, sự hình thành AML có liên quan đến những hội chứng thừa hưởng, gọi là AML gia đình.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}}{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580–581}} Người bị [[hội chứng Down]] có rủi ro mắc AML cao gấp 10 đến 20 lần, nhất là loại con [[leukemia nguyên bào nhân khổng lồ cấp tính]] (AMKL) và đóng vai trò là đột biến gen ''[[GATA1]]''.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}} | Trong đa số trường hợp, AML tự phát sinh ở người khỏe mạnh mà không có nguyên nhân rõ ràng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580}}<ref name="De Kouchkovsky">{{cite journal | last1 = De Kouchkovsky | first1 = I | last2 = Abdul-Hay | first2 = M | title = ‘Acute myeloid leukemia: a comprehensive review and 2016 update’ | journal = Blood Cancer Journal | date = July 2016 | volume = 6 | issue = 7 | pages = e441–e441 | doi = 10.1038/bcj.2016.50 | pmid = 27367478 | pmc = 5030376 | s2cid = 3913849 | doi-access = free}}</ref> Yếu tố nguy cơ phổ biến nhất được biết là từng tiếp xúc với hóa trị hay xạ trị, nhất là các [[chất alkyl hóa]] và [[chất ức chế topoisomerase II]], dẫn đến AML liên quan trị liệu (t–AML) chiếm khoảng 10–20% tổng số ca AML.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580}} Các yếu tố môi trường như hóa chất và [[bức xạ ion hóa]], hay lối sống như hút thuốc lá và [[béo phì]] cũng khiến rủi ro mắc bệnh gia tăng.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}} Ở một số ít bệnh nhân, sự hình thành AML có liên quan đến những hội chứng thừa hưởng, gọi là AML gia đình.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}}{{sfn|Cuker et al.|2019|p=580–581}} Người bị [[hội chứng Down]] có rủi ro mắc AML cao gấp 10 đến 20 lần, nhất là loại con [[leukemia nguyên bào nhân khổng lồ cấp tính]] (AMKL) và đóng vai trò là đột biến gen ''[[GATA1]]''.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=7}} | ||
| − | Khi các tế bào ung thư thâm nhập tủy xương, chúng gây nên những tình trạng khác mà bộc lộ triệu chứng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=581}} Cụ thể là dễ bầm tím và đốm máu do [[giảm tiểu cầu]], nhiễm trùng thường xuyên do [[giảm bạch cầu trung tính]], và xanh xao, mệt mỏi do [[thiếu máu]].{{sfn|Faderl et al.|2021|p=12}} Một số biểu hiện lâm sàng của AML đòi hỏi cấp cứu, tiêu biểu là ứ đọng bạch cầu do [[tăng bạch cầu]] và [[bệnh đông máu]] thường liên hệ với [[leukemia tiền tủy bào cấp]] (APL).{{sfn|Faderl et al.|2021|p=12}} Những dị thường đông máu đặc biệt phổ biến và nghiêm trọng ở người mắc APL.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=581}} Hiếm khi, AML gây ra [[sarcoma tủy]] với đặc điểm là một khối u gồm các nguyên bào tủy có thể ở mọi vị trí ngoài tủy, phổ biến là da, hạch bạch huyết, đường tiêu hóa, xương, mô mềm, tinh hoàn.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=13}}<ref name="Almond">{{cite journal | last1 = Almond | first1 = L. Max | last2 = Charalampakis | first2 = Maria | last3 = Ford | first3 = Samuel J. | last4 = Gourevitch | first4 = David | last5 = Desai | first5 = Anant | title = Myeloid Sarcoma: Presentation, Diagnosis, and Treatment | journal = Clinical Lymphoma Myeloma and Leukemia | date = May 2017 | volume = 17 | issue = 5 | pages = 263–267 | doi = 10.1016/j.clml.2017.02.027 | pmid = 28342811 | s2cid = 206819863}}</ref> | + | Khi các tế bào ung thư thâm nhập tủy xương, chúng gây nên những tình trạng khác mà bộc lộ triệu chứng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=581}} Cụ thể là dễ bầm tím và đốm máu do [[giảm tiểu cầu]], nhiễm trùng thường xuyên do [[giảm bạch cầu trung tính]], và xanh xao, mệt mỏi do [[thiếu máu]].{{sfn|Faderl et al.|2021|p=12}} Một số biểu hiện lâm sàng của AML đòi hỏi cấp cứu, tiêu biểu là ứ đọng bạch cầu do [[tăng bạch cầu]] và [[bệnh đông máu]] thường liên hệ với [[leukemia tiền tủy bào cấp]] (APL).{{sfn|Faderl et al.|2021|p=12}} Những dị thường đông máu đặc biệt phổ biến và nghiêm trọng ở người mắc APL.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=581}} Hiếm khi, AML gây ra [[sarcoma tủy]] với đặc điểm là một khối u gồm các nguyên bào tủy có thể ở mọi vị trí ngoài tủy, phổ biến là da, hạch bạch huyết, đường tiêu hóa, xương, mô mềm, tinh hoàn.{{sfn|Faderl et al.|2021|p=13}}<ref name="Almond">{{cite journal | last1 = Almond | first1 = L. Max | last2 = Charalampakis | first2 = Maria | last3 = Ford | first3 = Samuel J. | last4 = Gourevitch | first4 = David | last5 = Desai | first5 = Anant | title = Myeloid Sarcoma: Presentation, Diagnosis, and Treatment | journal = Clinical Lymphoma Myeloma and Leukemia | date = May 2017 | volume = 17 | issue = 5 | pages = 263–267 | doi = 10.1016/j.clml.2017.02.027 | pmid = 28342811 | s2cid = 206819863}}</ref> |
Chẩn đoán AML đòi hỏi xác định có 20% hoặc hơn nguyên bào tủy ở tủy xương hay máu ngoại vi qua đánh giá hình thái.<ref name="Short"/><ref name="De Kouchkovsky"/> AML là bệnh không đồng nhất về những khía cạnh sinh học hay lâm sàng{{sfn|Cuker et al.|2019|p=582}} và bệnh sinh của nó gắn với những sự [[chuyển đoạn nhiễm sắc thể]] lớn và [[đột biến gen]].<ref name="De Kouchkovsky"/> Bên cạnh tuổi tác như đã nêu thì kiểu dị thường phân tử hay nhiễm sắc thể cũng là chỉ báo tiên lượng quan trọng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=583}} Những biến đổi di truyền tế bào cấu thành yếu tố tiên lượng mạnh nhất và các ca bệnh có thể được xếp vào các nhóm dự báo thuận lợi, tầm trung, hay bất lợi chỉ dựa vào dữ liệu di truyền tế bào của họ; hỗ trợ thêm là những đột biến gen.<ref name="De Kouchkovsky"/> Ví dụ như người có chuyển đoạn nhiễm sắc thể t(8;21), t(15;17) hay đảo đoạn inv(16) dễ có kết cục tốt; ngược lại kết cục xấu liên hệ với những kiểu nhân phức tạp, đơn thể, t(6;9), inv(3), hay đặc biệt là đột biến ''[[TP53]]''.<ref name="De Kouchkovsky"/>{{sfn|Cuker et al.|2019|p=584}} | Chẩn đoán AML đòi hỏi xác định có 20% hoặc hơn nguyên bào tủy ở tủy xương hay máu ngoại vi qua đánh giá hình thái.<ref name="Short"/><ref name="De Kouchkovsky"/> AML là bệnh không đồng nhất về những khía cạnh sinh học hay lâm sàng{{sfn|Cuker et al.|2019|p=582}} và bệnh sinh của nó gắn với những sự [[chuyển đoạn nhiễm sắc thể]] lớn và [[đột biến gen]].<ref name="De Kouchkovsky"/> Bên cạnh tuổi tác như đã nêu thì kiểu dị thường phân tử hay nhiễm sắc thể cũng là chỉ báo tiên lượng quan trọng.{{sfn|Cuker et al.|2019|p=583}} Những biến đổi di truyền tế bào cấu thành yếu tố tiên lượng mạnh nhất và các ca bệnh có thể được xếp vào các nhóm dự báo thuận lợi, tầm trung, hay bất lợi chỉ dựa vào dữ liệu di truyền tế bào của họ; hỗ trợ thêm là những đột biến gen.<ref name="De Kouchkovsky"/> Ví dụ như người có chuyển đoạn nhiễm sắc thể t(8;21), t(15;17) hay đảo đoạn inv(16) dễ có kết cục tốt; ngược lại kết cục xấu liên hệ với những kiểu nhân phức tạp, đơn thể, t(6;9), inv(3), hay đặc biệt là đột biến ''[[TP53]]''.<ref name="De Kouchkovsky"/>{{sfn|Cuker et al.|2019|p=584}} | ||