'''Dioxin''' là một nhóm [[hydrocarbon thơm]] [[halogen hóa]] có sự tương đồng nhất định về cấu trúc hóa học và đặc tính sinh học.<ref name="Kurwadkar"/>{{rp|3}}<ref name="epa"/> Có vài trăm hóa chất như vậy và chúng thuộc ba phân nhóm liên quan: [[polychlorinated dibenzo-p-dioxin]] (PCDD hay dioxin), [[polychlorinated dibenzofuran]] (PCDF hay furan), và [[polychlorinated biphenyl]] (PCB giống dioxin).{{efn|''Polychlorinated'' <nowiki>=</nowiki> đa chlor hóa. Thuật ngữ ''dioxin'' còn có thể chỉ đề cập đến ''polychlorinated dibenzo-p-dioxin'' (PCDD), nhưng trong bài này dùng với nghĩa rộng bao hàm cả PCDD, PCDF, và PCB. Để tránh nhầm lẫn sẽ không dùng ''dioxin'' để nhắc đến ''polychlorinated dibenzo-p-dioxin'' mà thay vào đó là tên đầy đủ hoặc ''PCDD''.}}<ref name="epa"/><ref name="Kulkarni"/> Không nhiều trong số này là độc hại, những chất mà nguyên tử [[chlor]] nằm tại vị trí 2, 3, 7, 8 trên vòng carbon.<ref name="epa"/><ref name="Kulkarni">{{cite book | editor1-last = Nriagu | editor1-first = Jerome| title = Encyclopedia of Environmental Health | edition = 2 | last1 = Kulkarni | first1 = Prashant S. | chapter = Dioxins | date = 2019 | pages = 125–134 | publisher = Elsevier | chapter-url = https://doi.org/10.1016/B978-0-12-409548-9.11832-9}}</ref> Chỉ 30 trên 419 (7%) hợp chất liên quan dioxin là có độc tính đáng kể,<ref name="WHO">{{cite web | url = https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dioxins-and-their-effects-on-human-health | title = Dioxins and their effects on human health | date = 4 October 2016 | publisher = World Health Organization| access-date = 26 July 2023}}</ref> trong đó đứng đầu và được nghiên cứu nhiều nhất là [[2,3,7,8-tetrachlorodibenzodioxin]] (TCDD).<ref name="epa">{{cite web | url = https://www.epa.gov/dioxin/learn-about-dioxin | title = Learn about Dioxin | date = 1 June 2023 | publisher = United States Environmental Protection Agency | access-date = 26 July 2023}}</ref>

Dioxin chủ yếu là sản phẩm phụ của các quá trình công nghiệp nhưng cũng có thể được sinh ra từ các quá trình tự nhiên như cháy rừng hay phun trào núi lửa.<ref name="WHO"/><ref name="White">{{cite journal | last1 = White | first1 = Sally S. | last2 = Birnbaum | first2 = Linda S. | title = An Overview of the Effects of Dioxins and Dioxin-Like Compounds on Vertebrates, as Documented in Human and Ecological Epidemiology | journal = Journal of Environmental Science and Health, Part C | publisher = Informa UK Limited | date = 30 November 2009 | volume = 27 | issue = 4 | pages = 197–211 | doi = 10.1080/10590500903310047 | pmid = 19953395 | pmc = 2788749 | s2cid = 23225243}}</ref> Khác với PCB, PCDD và PCDF chưa từng được chủ ý sản xuất để tiêu thụ mà hoàn toàn là phụ phẩm không mong muốn.<ref name="Hites">{{cite journal | last1 = Hites | first1 = Ronald A. | title = Dioxins: An Overview and History | journal = Environmental Science &amp; Technology | publisher = American Chemical Society (ACS) | date = 3 September 2010 | volume = 45 | issue = 1 | pages = 16–20 | doi = 10.1021/es1013664 | pmid = 20815379 | s2cid = 1223072 | doi-access = free}}</ref> Ví dụ tiêu biểu nhất là sự hiện diện của TCDD trong [[2,4,5-trichlorophenol]] được sản xuất từ phản ứng của [[1,2,4,5-tetrachlorobenzene]] với [[natri hydroxide]].<ref name="Hites"/> Mặc dù dioxin tồn tại với lượng thấp trong một số sản phẩm thương mại, việc sử dụng rộng rãi những sản phẩm này làm phát tán dioxin vào môi trường đến các mức độ mà đôi khi cần phải khắc phục.<ref name="Hites"/>

{{multiple image

| caption_align = center

| direction = vertical

| width = 280

| image1 = 2-(2,4,5-trichlorophenoxy)acetic_acid_200.svg

| caption1 = 2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid (2,4,5-T)

| image2 = 2-(2,4-dichlorophenoxy)acetic_acid_200.svg

| caption2 = 2,4-dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D)

| image3 = 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo(b,e)(1,4)dioxine 200.svg

| caption3 = 2,3,7,8-tetrachlorodibenzodioxin (TCDD)

| footer_background = #F19147

| footer_align = center

| footer = Chất độc da cam là hỗn hợp cân bằng lượng hai loại thuốc diệt cỏ 2,4,5-T và 2,4-D, trong đó có lẫn một lượng nhỏ TCDD, dioxin độc hại nhất.

}}

Dioxin sinh ra từ [[luyện kim]], tẩy trắng bột giấy bằng chlor, sản xuất thuốc diệt hại và diệt cỏ.<ref name="WHO"/> Về khoản phát thải ra môi trường thì hoạt động đốt chất thải không kiểm soát (chất thải rắn và chất thải bệnh viện) là quan ngại nhất do đốt không triệt để.<ref name="WHO"/> Dioxin có ở khắp mọi nơi trên thế giới.<ref name="WHO"/> Chúng thuộc tập hợp các chất được gọi là [[chất ô nhiễm hữu cơ bền bỉ]] (POP) tồn tại lâu ngoài môi trường.<ref name="Kurwadkar">{{cite book | editor1-last = Kurwadkar | editor1-first = Sudarshan | editor2-last = Mandal | editor2-first = Prabir | editor3-last = Soni | editor3-first = Shivani | date = 2020 | title = Dioxin: Environmental Fate and Health/Ecological Consequences | url = https://www.routledge.com/Dioxin-Environmental-Fate-and-HealthEcological-Consequences/Kurwadkar-Mandal-Soni/p/book/9781138047242 | publisher = CRC Press | isbn = 978-1-315-17096-1}}</ref>{{rp|24}} Hàm lượng dioxin cao nhất được thấy ở một số mẫu đất, trầm tích, thực phẩm, đặc biệt là sản phẩm từ sữa, cá, thịt, động vật có vỏ.<ref name="WHO"/> Con người nhiễm dioxin hầu hết là từ thực phẩm ăn vào.<ref name="Kurwadkar"/>{{rp|13}} Bởi tính bền và ái [[lipid]],<ref name="Kulkarni"/> dioxin đa phần tích lũy trong mô mỡ động vật, được hấp thu và lưu trữ tại đó lâu dài.<ref name="epa"/><ref name="Kurwadkar"/>{{rp|143}} Trong cơ thể, dioxin ít bị chuyển hóa và mất 7–11 năm để bán rã.<ref name="Kurwadkar"/>{{rp|143}}<ref name="Young"/> Thực phẩm nhiều chất béo như những sản phẩm động vật có nồng độ dioxin cao hơn; ngược lại dioxin tồn tại không đáng kể trong rau, quả, ngũ cốc.<ref name="Kurwadkar"/>{{rp|144}} Tính chất hóa học khác bao gồm ít tan trong nước, kỵ nước, áp suất hơi thấp, và điểm nóng chảy cao.<ref name="Kurwadkar"/>{{rp|3}}