Sửa đổi Cổ Hi Lạp

{{mới}}
'''Cổ Hi Lạp''' ([[Hi Lạp ngữ|Hi văn]] : ''Ἑλλάς'', [[Latin|La văn]] : ''Hellas'', [[Hán văn]] : 古希臘) là thuật ngữ do học giới áp dụng cho vùng văn minh gần tương ứng lĩnh thổ [[Hi Lạp]], [[Kýpros]] và Tây phần [[Thổ Nhĩ Kì]] hiện đại, thời gian từ năm 3000 TCN tới 600 SCN<ref>{{cite book|author=Carol G. Thomas|title=Paths from ancient Greece|url=https://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&pg=PA27|year=1988|publisher=Brill|isbn=978-90-04-08846-7|pages=27–50}}</ref>.

Cổ Hi Lạp thường được mệnh danh một trong những cái nôi của văn minh nhân loại bởi sức ảnh hưởng đa lĩnh vực và trường tồn.
[[Hình:362BCThebanHegemony.png|nhỏ|phải|222px|Địa vực liên bang Hi Lạp năm 362 TCN.]]
==Thuật ngữ==
Địa danh '''Hellás''' (Ἑλλάς) vốn phát xuất từ tên gọi ''Helénē'' (Ἑλένη), nhân vật vương hậu huyền thoại và là nguyên nhân chiến tranh [[Troía]]. Trong thực tế, Hellás tồn tại như phiếm danh, vì Hi Lạp chỉ là liên minh các bang chứ không phải quốc gia cho tới tận thế kỉ XIX.

Ở thời thuộc [[La Mã]], Hi Lạp được gọi '''Graecia'''<ref>Aristotle, ''Meteorology'', [http://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/meteorology/book1.html 1.14]</ref>. Khi [[La Mã đế quốc]] phân đôi, miền này lại được gọi '''Rhomania''', hay ''Đông La-mã''.
==Lịch sử==
Liên bang Hi Lạp hình thành từ khoảng 3000 năm trước [[Công Nguyên]], gồm những thuộc địa rải rác ven [[Hắc Hải]] và [[Địa Trung Hải]]. Mãi tới kỉ nguyên Hi Lạp hóa mới có những cuộc chinh phạt sâu vào đại lục, kéo tới tận [[Cổ Ấn Độ]], do [[Aléxandros Đại Đế]] thống suất. Nhưng đế quốc này chóng phân liệt rồi lần lượt bị [[Cổ La Mã]] nổi lên chinh phục.
* '''Thời thanh đồng''' (3000 TCN - 1200 TCN)
* '''Thời hắc ám''' (1200 TCN - 800 TCN)
* '''Thời cổ phong''' (800 TCN - 492 TCN)
* '''Thời cổ điển''' (492 TCN - 335 TCN)
* '''Hi Lạp hóa''' (335 TCN - 30 TCN)
* '''Thuộc La Mã''' (30 TCN - 600 SCN)
==Văn hóa==
Văn minh Cổ Hi Lạp trước hết được [[Cổ La Mã]] kế tục và phát huy thêm các giá trị căn bản. Đối với nhân loại, Cổ Hi Lạp góp phần lớn lí thuyết cốt yếu về luật pháp, khoa học, văn nghệ, thể thao và cả tín ngưỡng. Bản thân Cổ Hi Lạp cũng có vị thế là một trong những ngành nghiên cứu ưu tú.
==Tham khảo==
* [[Cổ La Mã]]
==Liên kết==
{{reflist|4}}
===Tài liệu===
* {{cite book|last=Bowersock|first=G.W.|title=The Cambridge History of Classical Literature|chapter=The literature of the Empire|editor1-last=Easterling|editor2-last=Knox|editor1-first=P.E.|editor2-first=Bernard M.W.|year=1985|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|ref=harv}}
* {{cite book|last=Bremmer|first=Jan M.|chapter=Greek Normative Animal Sacrifice|year=2007|title=A Companion to Greek Religion|publisher=Blackwell|editor-last=Ogden|editor-first=Daniel|ref=harv}}
* {{cite book|last=Bulloch|first=A.W.|title=The Cambridge History of Classical Literature|chapter=Hellenistic Poetry|editor1-last=Easterling|editor2-last=Knox|editor1-first=P.E.|editor2-first=Bernard M.W.|year=1985|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|ref=harv}}
* {{cite book|last=Dowden|first=Ken|chapter=Olympian Gods, Olympian Pantheon|year=2007|title=A Companion to Greek Religion|publisher=Blackwell|editor-last=Ogden|editor-first=Daniel|ref=harv}}
* {{cite book|last=Furley|first=William D.|chapter=Prayers and Hymns|year=2007|title=A Companion to Greek Religion|publisher=Blackwell|editor-last=Ogden|editor-first=Daniel|ref=harv}}
* {{cite book|last=Handley|first=E.W.|title=The Cambridge History of Classical Literature|chapter=Comedy|editor1-last=Easterling|editor2-last=Knox|editor1-first=P.E.|editor2-first=Bernard M.W.|year=1985|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|ref=harv}}
* {{cite book|last=Hornblower|first=Simon|title=The Greek World: 479–323 BC|edition=4|publisher=Routledge|location=Abingdon|year=2011|ref=harv}}
* {{cite book|last=Kirk|first=G.S.|title=The Cambridge History of Classical Literature|chapter=Homer|editor1-last=Easterling|editor2-last=Knox|editor1-first=P.E.|editor2-first=Bernard M.W.|year=1985|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|ref=harv}}
* {{cite book|last=König|first=Jason|title=A Companion to Greek Literature|chapter=Literature in the Roman World|publisher=John Wiley & Sons|year=2016|editor1-last=Hose|editor1-first=Martin|editor2-last=Schenker|editor2-first=David|ref=harv}}
* {{cite book|last=Martin|first=Thomas R.|title=Ancient Greece: From Prehistoric to Hellenistic Times|publisher=Yale University Press|location=New Haven|year=2013|edition=2|ref=harv}}
* {{cite book|last=McGlew|first=James|title=A Companion to Greek Literature|chapter=Literature in the Classical Age of Greece|publisher=John Wiley & Sons|year=2016|editor1-last=Hose|editor1-first=Martin|editor2-last=Schenker|editor2-first=David|ref=harv}}
* {{cite book|last=Mori|first=Anatole|title=A Companion to Greek Literature|chapter=Literature in the Hellenistic World|publisher=John Wiley & Sons|year=2016|editor1-last=Hose|editor1-first=Martin|editor2-last=Schenker|editor2-first=David|ref=harv}}
* {{cite book|last=Noegel|first=Scott B.|chapter=Greek Religion and the Ancient Near East|year=2007|title=A Companion to Greek Religion|publisher=Blackwell|editor-last=Ogden|editor-first=Daniel|ref=harv}}
* {{cite book|last=Ogden|first=Daniel|chapter=Introduction|year=2007|title=A Companion to Greek Religion|publisher=Blackwell|editor-last=Ogden|editor-first=Daniel|ref=harv}}
* {{cite book|last=Power|first=Timothy|title=A Companion to Greek Literature|chapter=Literature in the Archaic Age|publisher=John Wiley & Sons|year=2016|editor1-last=Hose|editor1-first=Martin|editor2-last=Schenker|editor2-first=David|ref=harv}}
*{{cite book |last1=Shanks |first1=Michael |title=Classical Archaeology of Greece |date=1996 |publisher=Routledge |location=London |isbn=0-203-17197-7|url=https://www.academia.edu/4032788}}
* Brock, Roger, and Stephen Hodkinson, eds. 2000. ''Alternatives to Athens: Varieties of political organization and community in ancient Greece''. Oxford and New York: Oxford Univ. Press.
* Cartledge, Paul, Edward E. Cohen, and Lin Foxhall. 2002. ''Money, labour and land: Approaches to the economies of ancient Greece''. London and New York: Routledge.
* Cohen, Edward. 1992. ''Athenian economy and society: A banking perspective''. Princeton, NJ: Princeton Univ. Press.
* Hurwit, Jeffrey. 1987. ''The art and culture of early Greece, 1100–480 B.C.'' Ithaca, NY: Cornell Univ. Press.
* Kinzl, Konrad, ed. 2006. ''A companion to the Classical Greek world''. Oxford and Malden, MA: Blackwell.
* Morris, Ian, ed. 1994. ''Classical Greece: Ancient histories and modern archaeologies''. Cambridge, UK, and New York: Cambridge Univ. Press.
* Pomeroy, Sarah, Stanley M. Burstein, Walter Donlan, and Jennifer Tolbert Roberts. 2008. ''Ancient Greece: A political, social, and cultural history''. 2d ed. New York: Oxford Univ. Press.
* Rhodes, Peter J. 2006. ''A history of the Classical Greek world: 478–323 BC''. Blackwell History of the Ancient World. Malden, MA: Blackwell.
* Whitley, James. 2001. ''The archaeology of ancient Greece''. Cambridge, UK, and New York: Cambridge Univ. Press.
===Tư liệu===
* [http://www.civilization.ca/cmc/exhibitions/civil/greece/gr0000e.shtml The Canadian Museum of Civilization—Greece Secrets of the Past]
* [http://www.ancientgreece.co.uk Ancient Greece] website from the [[British Museum]]
* [https://web.archive.org/web/20060502201333/http://eh.net/encyclopedia/article/engen.greece Economic history of ancient Greece]
* [http://www.fleur-de-coin.com/currency/drachma-history The Greek currency history]
* [https://web.archive.org/web/20110511090038/http://www.limenoscope.ntua.gr/index.cgi?lan=en Limenoscope], an ancient Greek ports database
* [http://www.whitman.edu/theatre/theatretour/home.htm The Ancient Theatre Archive], Greek and Roman theatre architecture
* [http://people.hsc.edu/drjclassics/lectures/history/history.shtm Illustrated Greek History], Dr. Janice Siegel, Department of Classics, [[Hampden–Sydney College]], Virginia
[[Thể loại:Cổ Hi Lạp| ]]