Sửa đổi Triều Nguyễn/đang phát triển

{{mới}}
'''Triều Nguyễn''' ([[Hán văn]] : 阮朝) là triều đại [[An Nam]] tồn tại giai đoạn 1802 - 1945.
==Lịch sử==
Triều Nguyễn được thành lập ngày 01 tháng 06 năm 1802 với sự kiện chúa [[Nguyễn Thế Tổ|Nguyễn Phước Ánh]] xưng đế và định niên hiệu Gia Long, sau khi biết chắc [[triều Tây Sơn]] chỉ còn là nhúm tàn quân cố thủ thành [[Hà Nội|Đông Kinh]]. Hoàng đế Gia Long vốn thuộc tộc Nguyễn Phước có vị trí như quân chủ một nước ở phía Nam [[sông Gianh]] từ thế kỉ XVII.

Trong thời gian rất ngắn thời hoàng đế [[Nguyễn Thánh Tổ]], triều Nguyễn đã kiến tạo Đại Nam đế quốc hùng cường, bành trướng lĩnh thổ lớn nhất [[lịch sử Việt Nam]]<ref>{{harvnb|Lệ Thần Trần Trọng Kim|1971|p=198.}}</ref>. Đây cũng là triều đại tích cực chấn hưng [[Nho giáo]] và quốc học, có sự bảo trợ xứng đáng cho ngành ấn loát cổ văn, đồng thời đẩy nhanh tiến trình Âu hóa và tiếp thu cái tân tiến của thế giới. Nên cho dù sau đó bị Đế quốc Thực dân Pháp khuất phục bằng võ lực, triều đại vẫn sinh tồn<ref>{{harvnb|Tạ Chí Đại Trường|1973.|pp=}}</ref>.

Tờ chiếu thoái vị 30 tháng 08 năm 1945 được coi như kết thúc triều Nguyễn hoặc toàn bộ nền quân chủ [[An Nam]].
==Lịch đại quân chủ==
<center>
{|class="wikitable"
!Chân dung!!Miếu hiệu!!Thụy hiệu!!Niên hiệu!!Thời gian!!Húy!!An táng
|-
|[[Hình:Emperor Gia Long.jpg|100px]]
|Thế Tổ||Khai-thiên Hoằng-đạo Lập-kỉ Thùy-thống<br>Thần-văn Thánh-võ Tuấn-đức Long-công<br>Chí-nhơn Đại-hiếu Cao hoàng-đế
|Gia Long
|1802-20||Nguyễn Phúc Chủng<br>Nguyễn Phúc Noãn
|Thiên Thọ lăng
|-
|[[Hình:Minh Mang.gif|100px]]
|Thánh Tổ||Thể-thiên Xương-vận Chí-hiếu Thuần-đức<br>Văn-võ Minh-đoán Sáng-thuật Đại-thành<br>Hậu-trạch Phong-công Nhơn hoàng-đế
|Minh Mệnh
|1820-41||Nguyễn Phúc Đởm
|Hiếu lăng
|-
|<center>·</center>
|Hiến Tổ||Thiệu-thiên Long-vận Chí-thiện Thuần-hiếu<br>Khoan-minh Duệ-đoán Văn-trị Võ-công<br>Thánh-triết Chương hoàng-đế
|Thiệu Trị
|1841-7||Nguyễn Phúc Dung
|Xương lăng
|-
|[[Hình:Tu-duc empereur d'Annam mort le 17 juillet 1883.jpg|100px]]
|Dực Tôn||Thế-thiên Hanh-vận Chí-thành Đạt-hiếu<br>Thể-kiện Đôn-nhơn Khiêm-cung Minh-lược<br>Duệ-văn Anh hoàng-đế
|Tự Đức
|1847-83||Nguyễn Phúc Thì
|Khiêm lăng
|-
|<center>·</center>
|Cung Tôn||Khoan-nhơn Duệ-triết Tịnh-minh<br>Huệ hoàng-đế
|Tự Đức
|1883||<center>·</center>
|An lăng
|-
|[[Hình:Hiep Hoa.jpg|100px]]
|Phế đế||Trang-cung Văn-lãng quận-vương
|Hiệp Hòa
|1883||Nguyễn Phúc Thăng
|Trang Cung lăng
|-
|[[Hình:Kien Phuc.jpg|100px]]
|Giản Tôn||Thiệu-đức Chí-hiếu Uyên-duệ Nghị hoàng-đế
|Kiến Phúc
|1883-4||Nguyễn Phúc Hạo
|Bồi lăng
|-
|[[Hình:Ham Nghi.jpg|100px]]
|<center>·</center>||<center>·</center>
|Hàm Nghi
|1884-5||Nguyễn Phước Minh
|Nghĩa trang [[Thonac]]
|-
|[[Hình:DongKhanh.jpg|100px]]
|Cảnh Tôn||Phối-thiên Minh-vận Hiếu-đức Nhơn-võ<br>Vĩ-công Hoằng-liệt Thông-triết Mẫn-huệ<br>Thuần hoàng-đế
|Đồng Khánh
|1885-9||Nguyễn Phước Biện
|Tư lăng
|-
|[[Hình:Emperor Thanh Thai.jpg|100px]]
|<center>·</center>||Hoài Trạch công
|Thành Thái
|1889-1907||Nguyễn Phước Thiều
|An lăng
|-
|[[Hình:Vua Duy Tan nho.jpg|100px]]
|<center>·</center>||<center>·</center>
|Duy Tân
|1907-16||Nguyễn Phước Hoàng
|An lăng
|-
|[[Hình:Roi-Khai-Dinh.jpg|100px]]
|Hoằng Tôn||Tự-thiên Gia-vận Thánh-minh Thần-trí<br>Nhơn-hiếu Thành-kính Di-mô Thừa-liệt<br>Tuyên hoàng-đế
|Khải Định
|1916-25||Nguyễn Phước Tuấn
|Ứng lăng
|-
|[[Hình:Emperor Bảo Đại.jpg|100px]]
|<center>·</center>||<center>·</center>
|Bảo Đại
|1926-45||Nguyễn Phước Thiển
|Nghĩa trang [[Passy]]
|}
</center>
==Tham khảo==
* [[Lịch sử Việt Nam]]
==Liên kết==
{{reflist|4}}
===Tài liệu===
* ''Tài liệu lưu trữ Hán Nôm,'' do Nha Kinh lược Bắc Kỳ biên soạn. Khối tài liệu này là một trong những nguồn sử liệu gốc có thể phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử về các mặt chính trị, kinh tế, an ninh trật tự, giao thông, tổ chức bộ máy nhà nước, văn hóa xã hội... thời kỳ phong kiến triều Nguyễn. Nó đang được lưu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I.
===Tư liệu===
* [http://nguyentl.free.fr/autrefois/famille-royale/photo_famille_royale_2_vn.htm Lịch sử tóm tắt nhà Nguyễn]
* [http://nguyentl.free.fr/html/photo_la_cour_royal_vn.htm Hình ảnh nhà Nguyễn thời xưa]
* Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họ, [[tuổi Trẻ (báo)|báo Tuổi trẻ]]: [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/291711/Nha-Nguyen---lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho---Ky-1-Hung-cu-mot-phuong.html kỳ 1], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/291881/Chuyen-ve-mot-cong-nu-ho-Nguyen.html kỳ 2], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292031/Nha-Nguyen---Lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho---Ky-3-Trung-tam-giao-thuong.html kỳ 3], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292244/Nha-Nguyen---Lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho---Ky-4-Tren-mien-dat-dung-nghiep.html kỳ 4], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292392/Dinh-xua-cang-cu-bay-gio.html kỳ 5],[http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292510/Nha-Nguyen---lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho-Ky-6-%E2%80%9CKinh-do-khang-chien%E2%80%9D.html kỳ 6], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292663/Nha-Nguyen---lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho---Ky-7-Su-tuong-niem-lang-le.html kỳ 7], [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/292820/Nha-Nguyen---lich-su-thang-tram-cua-mot-dong-ho-Ky-cuoi---Khoi-dong-lich-su.html kỳ cuối]
* Nguyễn Quang Trung Tiến - ''Triều Nguyễn - cảm nhận đa chiều'': [http://baodanang.vn/channel/5399/200810/Trieu-Nguyen-cam-nhan-da-chieu-ky-1-1983751/ kỳ 1], [http://baodanang.vn/channel/5399/200810/Trieu-Nguyen--cam-nhan-da-chieu-ky-2-1983781/ kỳ 2], [http://baodanang.vn/channel/5399/200810/Trieu-Nguyen--cam-nhan-da-chieu-ky-3-1983797/ kỳ 3]
* [http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2010/10/3ba21673/ Lần đầu tiên công bố bảo vật Hoàng cung và Ấn, kiếm vàng thời Nguyễn]
[[Thể loại:Triều Nguyễn| ]]