Sửa đổi Ngâm/đang phát triển

[[Hình:HoangOanh.JPG|nhỏ|phải|171px|[[Ngâm sĩ]] [[Hoàng Oanh]].]]
'''Ngâm'''<ref>[http://www.tapchisonghuong.com.vn/tin-tuc/p0/c88/n5806/Ngam-tho.html Ngâm] - Nguyễn Phước Bửu Ý // ''Tạp chí Sông Hương'', 17.06.2010, 07:38 (GMT+7)</ref> ([[Hán văn]] : 吟) là [[phiếm danh]] của một hình thức diễn xướng [[thơ|thi]] [[phú]] bằng lối luyến láy, cầm [[chữ]] và nhả [[chữ]].
==Lịch sử==
Cho tới năm 2020, chưa có cứ liệu xác định ngâm xuất hiện từ bao giờ, nhưng ngay từ những năm đầu [[thế kỷ XX]], hình thức này đã rất phổ biến trong giới [[nghệ sĩ]] và ham thích [[thơ]]. Vào năm 1955, ở [[Sài Gòn]], hai [[thi sĩ]] [[Đinh Hùng]] và [[Tô Kiều Ngân]] đã sáng lập trên [[Đài Vô tuyến Việt Nam]] tiết mục ''Thi văn Tao Đàn'', phát thanh vào mỗi tối thứ Bảy từ lúc 21:15 cho đến 22:00 với giọng diễn đọc của [[Đinh Hùng]], Thanh Nam, Thái Thủy, lần đầu tiên ngâm được đưa lên [[truyền thông đại chúng]]. Sau đó ít lâu còn thêm tiết mục ''Mây tần'' của [[thi sĩ]] [[Kiên Giang (nhà thơ)|Kiên Giang]] với chủ yếu là [[thơ]]. Ở [[Hà Nội]] cũng có tiết mục ''Tiếng thơ'' của [[Đài Tiếng nói Việt Nam]], hiện nay vẫn được duy trì.
==Nguyên lí==
[[Nghệ thuật]] ngâm khá gần [[ca trù]], nhưng đôi lúc được kết hợp với [[hát]] để gia tăng sự đặc sắc, thông thường phải dạo một khúc ngâm rồi mới [[hát]]. [[Ngâm sĩ]] biểu diễn hoàn toàn ngẫu hứng và thường có tiếng [[Sáo (nhạc cụ)|sáo]] đệm theo. [[Nhạc sĩ]] [[Trần Quang Hải]] đã thống kê được một số làn điệu ngâm như sau :
===Giọng Bắc===
Ngâm phát triển khá mạnh ở lối nói Bắc, với nhiều sự phân nhánh.
* '''Sa mạc'''<ref>[http://langhue.org/index.php/giao-duc/hoc-ngam-tho/8527-day-ngam-hto-co-dieu-sa-mac,-ca-tru-day-ngam-tho Dạy ngâm sa mạc]</ref><ref>[http://www.gocnhin.net/cgi-bin/viewitem.pl?930 Điệu sa mạc]</ref> : Thang âm sa mạc rất đặc biệt, có sự hiện hữu của quãng ba trung (tierce neutre / neutral third), có nghĩa là quãng ba ở chính giữa hai quãng ba thứ (tierce mineure / minor third) và quãng ba trưởng (tierce majeure / major third). Thang âm (échelle musicale / musical scale) Do, Mi trung, Fa, Sol, Sib, Do. [[Ngâm sĩ]] phải biết thể luật ngâm theo điệu sa mạc. Tất cả chữ chót của câu thơ bằng dấu huyền như "làng, buồn, tình, đời" thì phải ngâm ở nốt Do. Còn chữ chót của câu thơ bằng không dấu như "thương, yêu, tôi, anh, em" thì ngâm ở nốt Mi trung.
* '''Bồng mạc'''<ref>[http://www.langhue.org/index.php/giao-duc/tu-hoc-va-tim-hieu/hoc-ngam-tho/8454-day-ng%C3%A2m-tho-dieu-bong-manc-tran-thi-tuyet-day-ngam-tho Dạy ngâm bồng mạc]</ref> ('''Lẩy Kiều''') : Điệu này chỉ dùng để ngâm ''[[Truyện Kiều]]''. Thang âm gần giống như sa mạc nhưng không có quãng ba trung mà là quãng ba thứ, và được trình bày như Do, Mib, Fa, Sol, Sib, Do. Khi ngâm ngừng ở chữ dấu huyền ở cuối câu thơ thì phải ngâm ở nốt Do. Khi chữ chót của câu thơ là không dấu thì phải ngâm ở nốt Fa. Do đó, tạo sự khác biệt giữa sa mạc và bồng mạc. 
* '''Ru''': Ru dựa trên thang âm Do, Re, Fa, Sol, La, Do. Chữ có dầu huyền ở cuối câu thơ phải ngâm ở nốt Do, nếu chữ chót không dấu thì phải ngâm ở nốt Fa.
* '''Hát nói''' : Thang âm của hát nói như Do, Fa, Lab, Do. Chữ chót của câu thơ là dấu huyền thì phải ngâm ở nốt Do, nếu chữ chót là không dấu thì ngâm ở nốt Fa.
===Giọng Trung===
Ở lối nói Trung có điệu Huế, dựa trên thang âm [[Trung Kỳ]] (được nghe lúc hò mái nhì mái đẩy). Thang âm gồm những nốt nhạc như sau: Do, Re (hơi thấp), Fa (hơi cao), Sol, La (hơi thấp), Do. Nốt cuối câu có thể ở nốt Do hay nốt Fa tùy theo [[ngâm sĩ]] muốn dừng ở đău.
===Giọng Nam===
Ở lối nói Nam, thường [[ngâm sĩ]] chỉ xướng ''[[Lục Vân Tiên]]''. Thang âm Do, Mib, Fa, Sol, La, Do. Chữ chót là dấu huyền thì phải ngâm ở nốt Do. Nếu chữ chót là không dấu thì phải ngâm ở nồt Fa.
==Ngâm sĩ==
* [[Hồ Điệp]]<ref>[http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=166380&zoneid=16 Tiếng vàng trong không gian] - Viên Linh // ''Người Việt'', 15.05.2013, 03:18 (GMT+7)</ref>
* [[Đinh Hùng]]
* [[Kiên Giang (nhà thơ)|Kiên Giang]]
* [[Bích Sơn (nghệ sĩ)|Bích Sơn]]
* [[Châu Loan]]
* [[Trần Thị Tuyết]]<ref>[http://www.nguoiduatin.vn/nguoi-ngam-tho-giu-lua-tam-hon-dan-toc-a45489.html Người ngâm giữ lửa tâm hồn] - Hoa Nguyên // ''Người Đưa Tin'', 27.12.2012, 23:48 (GMT+7)</ref>
* [[Hồng Vân (ca sĩ)|Hồng Vân]]<ref>[http://vtc.vn/nsut-hong-van-dong-mau-hoang-toc-van-di-hat-hang-dem.13.473365.htm Dòng máu hoàng tộc vẫn đi hát hàng đêm] // ''VTC'', 25.02.2014, 07:12 (GMT+7)</ref>
* [[Hoàng Oanh]]
* [[Văn Thành]]
* [[Linh Nhâm]]
* [[Kim Cúc]]
* [[Lài Tâm]]
* [[Vũ Kim Dung]]
* [[Hoàng Thanh]]
* [[Đoàn Yên Linh]]
* [[Bảo Cường]]
* [[Hồng Năm]]
* [[Tô Kiều Ngân]]
* [[Thúy Đạt]]
* [[Thúy Mùi]]
* [[Khắc Tư]]
* [[Xuân Hanh]]
* [[Hà Vi]]
* [[Phương Dung]]
* [[Thanh Hòa]]
* [[Hoàng Quốc Anh]]
* [[Hồng Ngát]]
* [[Văn Chương]]
* [[Vương Hà]]
* [[Thanh Hoài]]
* [[Bạch Hạc]]
* [[Tôn Nữ Lệ Ba]]
* [[Trang Nhung]]
* [[Hồng Liên]]
* [[Lệ Quyên]]
* [[Linh Ngâm]]
* [[Ngọc Đóa]]
* [[Đặng Quang]]
* [[Hoàng Thư]]
* [[Hoàng Đức Tâm]]
* [[Quỳnh Như]]
* [[Hoàng Kim]]
* [[Huyền Trân]]
* [[Ngọc Sang]]
* [[Nguyễn Thanh Ngâm]]
* [[Quang Minh]]
* [[Phạm Trúc Giang]]
* [[Vân Khánh]]
==Xem thêm==
* [[Ngày thơ Việt Nam]]
==Tham khảo==
<references/>
[[Thể loại:Ngâm| ]]