Sửa đổi Khí hậu
Chú ý: Bạn chưa đăng nhập và địa chỉ IP của bạn sẽ hiển thị công khai khi lưu các sửa đổi.
Bạn có thể tham gia như người biên soạn chuyên nghiệp và lâu dài ở Bách khoa Toàn thư Việt Nam, bằng cách đăng ký và đăng nhập - IP của bạn sẽ không bị công khai và có thêm nhiều lợi ích khác.
Các sửa đổi có thể được lùi lại. Xin hãy kiểm tra phần so sánh bên dưới để xác nhận lại những gì bạn muốn làm, sau đó lưu thay đổi ở dưới để hoàn tất việc lùi lại sửa đổi.
| Bản hiện tại | Nội dung bạn nhập | ||
| Dòng 1: | Dòng 1: | ||
<indicator name="mới">[[File:UnderCon icon.svg|40px|link={{TALKPAGENAME}}#Bình duyệt|alt=Mục từ này cần được bình duyệt|Mục từ này cần được bình duyệt]]</indicator> | <indicator name="mới">[[File:UnderCon icon.svg|40px|link={{TALKPAGENAME}}#Bình duyệt|alt=Mục từ này cần được bình duyệt|Mục từ này cần được bình duyệt]]</indicator> | ||
| − | '''Khí hậu''' là trạng thái [[thời tiết]] thông thường của một địa điểm cụ thể trong thời gian dài, từ vài tháng đến hàng ngàn hay hàng triệu năm.<ref name="WMO"/> [[Tổ chức Khí tượng Thế giới]] (WMO) lấy thời gian 30 năm để xác định khí hậu thông thường.<ref name="WMO">{{cite web | url = https://wmo.int/topics/climate | title = Climate | publisher = World Meteorological Organization | access-date = 23 March 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240324091459/https://wmo.int/topics/climate | archive-date = 24 March 2024 | url-status = live}}</ref> Các đại lượng liên quan tiêu biểu là những biến số bề mặt như [[nhiệt độ]], [[giáng thủy]], và [[gió]].<ref name="Weyer">{{cite web | url = https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2022/03/10_SROCC_AnnexI-Glossary_FINAL.pdf | title = Annex I: Glossary | editor-last = Weyer | editor-first = Nora M. | date = 2019 | publisher = Intergovernmental Panel on Climate Change | access-date = 23 March 2024 | + | '''Khí hậu''' là trạng thái [[thời tiết]] thông thường của một địa điểm cụ thể trong thời gian dài, từ vài tháng đến hàng ngàn hay hàng triệu năm.<ref name="WMO"/> [[Tổ chức Khí tượng Thế giới]] (WMO) lấy thời gian 30 năm để xác định khí hậu thông thường.<ref name="WMO">{{cite web | url = https://wmo.int/topics/climate | title = Climate | publisher = World Meteorological Organization | access-date = 23 March 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240324091459/https://wmo.int/topics/climate | archive-date = 24 March 2024 | url-status = live}}</ref> Các đại lượng liên quan tiêu biểu là những biến số bề mặt như [[nhiệt độ]], [[giáng thủy]], và [[gió]].<ref name="Weyer">{{cite web | url = https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2022/03/10_SROCC_AnnexI-Glossary_FINAL.pdf | title = Annex I: Glossary | editor-last = Weyer | editor-first = Nora M. | date = 2019 | publisher = Intergovernmental Panel on Climate Change | access-date = 23 March 2024}}</ref> Khái niệm khí hậu thường gắn liền với thời tiết.<ref name="MO"/> Điểm khác biệt quan trọng giữa khí hậu và thời tiết là quy mô thời gian.<ref name="MO"/> Thời tiết kéo dài hàng tiếng hoặc hàng ngày, còn khí hậu là trung bình mọi giá trị thời tiết xảy ra trong thời gian dài hơn nhiều.<ref name="MO">{{cite web | url = https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate/climate-explained/what-is-climate | title = What is climate? | publisher = Met Office | access-date = 24 March 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240324091759/https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate/climate-explained/what-is-climate | archive-date = 24 March 2024 | url-status = live}}</ref> |
Theo nghĩa rộng, khí hậu nói đến hệ thống khí hậu Trái Đất gồm năm thành phần chính: [[khí quyển]], [[thủy quyển]], [[băng quyển]], [[thạch quyển]], và [[sinh quyển]].<ref name="Weyer"/> Hệ thống khí hậu thay đổi theo thời gian bởi những động lực bên trong và ngoại lực bên ngoài như phun trào núi lửa, biến động mặt trời, cưỡng ép quỹ đạo, cưỡng ép bởi con người như việc làm thay đổi thành phần khí quyển hoặc đất đai.<ref name="Weyer"/> Sự tương tác và ảnh hưởng phức tạp giữa các thành phần như trao đổi năng lượng, nước, carbon dioxide quyết định tính thay đổi và kiểu khí hậu.<ref name="WMO"/> Bằng việc quan sát và theo dõi những thành phần như nhiệt độ, giáng thủy, [[áp suất khí quyển|khí áp]], độ phủ băng, [[chu trình carbon]] trong thời gian dài, con người có thể hiểu hơn về khí hậu và những thứ khiến nó thay đổi, từ đó xây dựng những mô hình dự báo khí hậu tương lai.<ref name="WMO"/> | Theo nghĩa rộng, khí hậu nói đến hệ thống khí hậu Trái Đất gồm năm thành phần chính: [[khí quyển]], [[thủy quyển]], [[băng quyển]], [[thạch quyển]], và [[sinh quyển]].<ref name="Weyer"/> Hệ thống khí hậu thay đổi theo thời gian bởi những động lực bên trong và ngoại lực bên ngoài như phun trào núi lửa, biến động mặt trời, cưỡng ép quỹ đạo, cưỡng ép bởi con người như việc làm thay đổi thành phần khí quyển hoặc đất đai.<ref name="Weyer"/> Sự tương tác và ảnh hưởng phức tạp giữa các thành phần như trao đổi năng lượng, nước, carbon dioxide quyết định tính thay đổi và kiểu khí hậu.<ref name="WMO"/> Bằng việc quan sát và theo dõi những thành phần như nhiệt độ, giáng thủy, [[áp suất khí quyển|khí áp]], độ phủ băng, [[chu trình carbon]] trong thời gian dài, con người có thể hiểu hơn về khí hậu và những thứ khiến nó thay đổi, từ đó xây dựng những mô hình dự báo khí hậu tương lai.<ref name="WMO"/> | ||