Sơ đồ cấu trúc một kiểu phun trào núi lửa trên Trái đất, là núi lửa Pê Lê. 1: mây bụi khói núi lửa; 2: mưa bụi tro núi lửa; 3: bầu dung nham; 4: đạn núi lửa; 5: toái tiết chảy; 6: tầng dung nham và bụi tro; 7: tầng đất; 8: ống dẫn nham; 9: buồng chứa nham; 10: đê nham.

Núi lửa là cấu trúc được tạo ra bởi sự phun trào dung nham lỏng hoặc đá vụn rắn. Hầu hết núi lửa có dạng nón. Trên Trái đất, núi lửa được tìm thấy dọc theo ranh giới của các mảng kiến ​​tạo và tại các điểm nóng địa chất học. Khoa học nghiên cứu về hoạt động của núi lửa được gọi là khoa học núi lửa.

Một số dạng đặc biệt của núi lửa gồm có núi lửa bùn, với một số ngoại lệ không liên quan đến hoạt động núi lửa, và núi lửa băng, xuất hiện trên một số vệ tinh tự nhiên trong hệ Mặt trời như Europa, Enceladus, Triton, Titan.