Mục từ này cần được bình duyệt
Khác biệt giữa các bản “HIV/AIDS”
Dòng 23: Dòng 23:
 
| deaths        = Tổng số 32,7 triệu<ref name=UN2020/><br />690.000 (2019)<ref name=UN2020/>
 
| deaths        = Tổng số 32,7 triệu<ref name=UN2020/><br />690.000 (2019)<ref name=UN2020/>
 
}}
 
}}
−
'''Nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người và hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải''' ('''HIV/AIDS''') là tập hợp những tình trạng có nguyên nhân từ việc nhiễm [[virus gây suy giảm miễn dịch ở người]] (HIV),<ref name="pmid11396444">{{cite journal |vauthors=Sepkowitz KA |title=AIDS – the first 20 years |journal=[[The New England Journal of Medicine]] |volume=344 |issue=23 |pages=1764–72 |date=June 2001 |pmid=11396444 |doi=10.1056/NEJM200106073442306}}</ref><ref>{{cite book |first1=Alexander |last1=Krämer |first2=Mirjam |last2=Kretzschmar |first3=Klaus |last3=Krickeberg |name-list-style=vanc |title=Modern infectious disease epidemiology concepts, methods, mathematical models, and public health |date=2010 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-0-387-93835-6 |page=88 |edition=Online-Ausg. |url=https://books.google.com/books?id=Di0_5x82HykC&pg=PA88 |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924081609/https://books.google.com/books?id=Di0_5x82HykC&pg=PA88 |archive-date=September 24, 2015 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book |first=Wilhelm |last=Kirch |name-list-style=vanc |title=Encyclopedia of Public Health |date=2008 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-1-4020-5613-0 |pages=676–77 |url=https://books.google.com/books?id=eSPK7-CHw7oC&pg=PA676 |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150911141720/https://books.google.com/books?id=eSPK7-CHw7oC&pg=PA676 |archive-date=September 11, 2015 |url-status=live }}</ref> một [[retrovirus]].<ref>{{cite web |title=Retrovirus Definition |url=https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/glossary/634/retrovirus |website=AIDSinfo |access-date=December 28, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191228142824/https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/glossary/634/retrovirus |archive-date=December 28, 2019 |url-status=dead}}</ref> Sau lần nhiễm ban đầu người bệnh có thể không chú ý bất kỳ triệu chứng nào hoặc trải qua một giai đoạn ngắn ốm yếu như bị cúm.<ref name=WHO2015Fact/> Thường thì tiếp sau đó là một giai đoạn dài không triệu chứng.<ref name=CDC21015Bas>{{cite web |title=About HIV/AIDS |url=https://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html |website=CDC |access-date=February 11, 2016 |date=December 6, 2015 |df=mdy-all |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224101946/http://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html |archive-date=February 24, 2016 |url-status=live }}</ref> Nếu tình trạng tiến xa hơn, nó sẽ tàn phá [[hệ miễn dịch]] nhiều hơn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm phổ biến như [[lao]], những dạng [[nhiễm trùng cơ hội]] khác, và [[ung bướu]] vốn hiếm thấy ở người có chức năng miễn dịch bình thường.<ref name=WHO2015Fact/> Những triệu chứng nhiễm trùng muộn này được nhắc đến là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).<ref name=CDC21015Bas/> [[Suy mòn|Sụt cân không chủ đích]] cũng thường xảy ra ở giai đoạn này.<ref name=CDC21015Bas/>
+
'''Nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người và hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải''' ('''HIV/AIDS''') là loạt tình trạng có nguyên nhân từ việc nhiễm [[virus gây suy giảm miễn dịch ở người]] (HIV),<ref name="pmid11396444">{{cite journal |vauthors=Sepkowitz KA |title=AIDS – the first 20 years |journal=[[The New England Journal of Medicine]] |volume=344 |issue=23 |pages=1764–72 |date=June 2001 |pmid=11396444 |doi=10.1056/NEJM200106073442306}}</ref><ref>{{cite book |first1=Alexander |last1=Krämer |first2=Mirjam |last2=Kretzschmar |first3=Klaus |last3=Krickeberg |name-list-style=vanc |title=Modern infectious disease epidemiology concepts, methods, mathematical models, and public health |date=2010 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-0-387-93835-6 |page=88 |edition=Online-Ausg. |url=https://books.google.com/books?id=Di0_5x82HykC&pg=PA88 |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924081609/https://books.google.com/books?id=Di0_5x82HykC&pg=PA88 |archive-date=September 24, 2015 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book |first=Wilhelm |last=Kirch |name-list-style=vanc |title=Encyclopedia of Public Health |date=2008 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-1-4020-5613-0 |pages=676–77 |url=https://books.google.com/books?id=eSPK7-CHw7oC&pg=PA676 |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150911141720/https://books.google.com/books?id=eSPK7-CHw7oC&pg=PA676 |archive-date=September 11, 2015 |url-status=live }}</ref> một [[retrovirus]].<ref>{{cite web |title=Retrovirus Definition |url=https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/glossary/634/retrovirus |website=AIDSinfo |access-date=December 28, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191228142824/https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/glossary/634/retrovirus |archive-date=December 28, 2019 |url-status=dead}}</ref> Sau lần nhiễm ban đầu người bệnh có thể không chú ý bất kỳ triệu chứng nào hoặc trải qua một giai đoạn ngắn ốm yếu như bị cúm.<ref name=WHO2015Fact/> Thường thì tiếp sau đó là một giai đoạn dài không triệu chứng.<ref name=CDC21015Bas>{{cite web |title=About HIV/AIDS |url=https://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html |website=CDC |access-date=February 11, 2016 |date=December 6, 2015 |df=mdy-all |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224101946/http://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html |archive-date=February 24, 2016 |url-status=live }}</ref> Nếu tình trạng tiến xa hơn, nó sẽ tàn phá [[hệ miễn dịch]] nhiều hơn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm phổ biến như [[lao]], những dạng [[nhiễm trùng cơ hội]] khác, và [[ung bướu]] vốn hiếm thấy ở người có chức năng miễn dịch bình thường.<ref name=WHO2015Fact/> Những triệu chứng nhiễm trùng muộn này được nhắc đến là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).<ref name=CDC21015Bas/> [[Suy mòn|Sụt cân không chủ đích]] cũng thường xảy ra ở giai đoạn này.<ref name=CDC21015Bas/>
  
 
HIV lây truyền chủ yếu qua [[tình dục không an toàn]] (bao gồm [[tình dục hậu môn]] và [[tình dục bằng miệng]]), [[truyền máu]] chứa virus, [[kim tiêm dưới da]], và từ mẹ sang con trong thai kỳ, trong lúc sinh hoặc cho con bú.<ref name=TransmissionM2007>{{cite book |veditors=Rom WN, Markowitz SB |title=Environmental and occupational medicine |year=2007 |publisher=[[Wolters Kluwer]]/Lippincott Williams & Wilkins |location=Philadelphia |isbn=978-0-7817-6299-1 |page=745 |url=https://books.google.com/books?id=H4Sv9XY296oC&pg=PA745 |edition=4th |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150911155744/https://books.google.com/books?id=H4Sv9XY296oC&pg=PA745 |archive-date=September 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Một số dịch cơ thể như nước bọt, mồ hôi, nước mắt không truyền virus.<ref name=CDCtransmission>{{cite web |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] |year=2003 |url=https://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm |title=HIV and Its Transmission |access-date=May 23, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050204141148/http://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm |archive-date=February 4, 2005}}</ref>
 
HIV lây truyền chủ yếu qua [[tình dục không an toàn]] (bao gồm [[tình dục hậu môn]] và [[tình dục bằng miệng]]), [[truyền máu]] chứa virus, [[kim tiêm dưới da]], và từ mẹ sang con trong thai kỳ, trong lúc sinh hoặc cho con bú.<ref name=TransmissionM2007>{{cite book |veditors=Rom WN, Markowitz SB |title=Environmental and occupational medicine |year=2007 |publisher=[[Wolters Kluwer]]/Lippincott Williams & Wilkins |location=Philadelphia |isbn=978-0-7817-6299-1 |page=745 |url=https://books.google.com/books?id=H4Sv9XY296oC&pg=PA745 |edition=4th |df=mdy-all |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150911155744/https://books.google.com/books?id=H4Sv9XY296oC&pg=PA745 |archive-date=September 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Một số dịch cơ thể như nước bọt, mồ hôi, nước mắt không truyền virus.<ref name=CDCtransmission>{{cite web |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] |year=2003 |url=https://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm |title=HIV and Its Transmission |access-date=May 23, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050204141148/http://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm |archive-date=February 4, 2005}}</ref>
 +
 +
Biện pháp phòng bệnh là [[tình dục an toàn]], các chương trình trao đổi kim tiêm, điều trị người nhiễm, [[dự phòng trước phơi nhiễm|dự phòng trước]] và [[dự phòng sau phơi nhiễm|sau phơi nhiễm]].<ref name=WHO2015Fact/> Cả mẹ và con đều dùng thuốc kháng retrovirus để ngăn ngừa bệnh cho con.<ref name=WHO2015Fact>{{cite web |title=HIV/AIDS Fact sheet N°360 |url=https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs360/en/ |publisher=[[World Health Organization]] |access-date=February 11, 2016 |date=November 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160217160830/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs360/en/ |archive-date=February 17, 2016 |df=mdy-all}}</ref> Không có phép chữa khỏi hay [[vắc-xin HIV|vắc-xin]], tuy nhiên điều trị kháng retrovirus có thể làm chậm tiến trình bệnh và đem lại tuổi thọ dự kiến gần như bình thường.<ref name=CDC21015Bas/><ref name=UN2012Vac>{{cite news |title=The quest for an HIV vaccine |url=http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2012/may/20120518vaccinesday/ |date=May 18, 2012 |author=UNAIDS |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120524051113/http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2012/may/20120518vaccinesday/ |archive-date=May 24, 2012 |df=mdy-all}}</ref> Người bệnh được khuyến cáo điều trị càng sớm càng tốt sau chẩn đoán.<ref name=WHO2015Tx>{{cite book |title=Guideline on when to start antiretroviral therapy and on pre-exposure prophylaxis for HIV |date=2015 |publisher=World Health Organization |isbn=978-92-4-150956-5 |page=13 |url=http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/186275/1/9789241509565_eng.pdf?ua=1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151014071803/http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/186275/1/9789241509565_eng.pdf?ua=1 |archive-date=October 14, 2015 |df=mdy-all}}</ref> Nếu không điều trị, thời gian sống trung bình sau khi nhiễm là 11 năm.<ref name=UNAIDS2007>{{cite web |author=[[Joint United Nations Programme on HIV/AIDS|UNAIDS]], World Health Organization |date=December 2007 |title=2007 AIDS epidemic update |url=http://data.unaids.org/pub/EPISlides/2007/2007_epiupdate_en.pdf |access-date=March 12, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080527201701/http://data.unaids.org/pub/EPISlides/2007/2007_epiupdate_en.pdf |archive-date=May 27, 2008 }}</ref>
  
 
== Tham khảo ==
 
== Tham khảo ==
 
{{reflist}}
 
{{reflist}}

Phiên bản lúc 20:51, ngày 8 tháng 7 năm 2021

HIV/AIDS
Tên khácNhiễm HIV, bệnh HIV,[1][2] AIDS, SIDA (tên cũ)[3]
A red ribbon in the shape of a bow
Ruy băng đỏ là biểu tượng của tình đoàn kết với người dương tính HIV và người sống chung với AIDS.[4]
Chuyên khoaBệnh truyền nhiễm, miễn dịch học
Triệu chứngSớm: ốm yếu giống cúm[5]
Muộn: hạch bạch huyết to, sốt, sụt cân[5]
Biến chứngNhiễm trùng cơ hội, ung bướu[5]
Thời gianSuốt đời[5]
Nguyên nhânVirus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV)[5]
Yếu tố nguy cơGiao hợp âm đạo hoặc hậu môn không an toàn, mắc bệnh hoa liễu khác, dùng chung kim tiêm, các thủ tục y tế có hành vi cắt hoặc chọc không vô trùng, chấn thương vật sắc nhọn.[5]
Chẩn đoánXét nghiệm máu[5]
Phòng ngừaTình dục an toàn, trao đổi kim tiêm, cắt bao quy đầu nam, dự phòng trước phơi nhiễm, dự phòng sau phơi nhiễm[5]
Điều trịLiệu pháp kháng retrovirus[5]
Tiên lượngTuổi thọ dự kiến gần bình thường nếu điều trị[6][7]
Tuổi thọ dự kiến +11 năm nếu không điều trị[8]
Số người mắcTổng số 55,9 – 100 triệu[9]
1,7 triệu ca mới (2019)[9]
38 triệu người sống với HIV (2019)[9]
Số người chếtTổng số 32,7 triệu[9]
690.000 (2019)[9]

Nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người và hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (HIV/AIDS) là loạt tình trạng có nguyên nhân từ việc nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV),[10][11][12] một retrovirus.[13] Sau lần nhiễm ban đầu người bệnh có thể không chú ý bất kỳ triệu chứng nào hoặc trải qua một giai đoạn ngắn ốm yếu như bị cúm.[5] Thường thì tiếp sau đó là một giai đoạn dài không triệu chứng.[6] Nếu tình trạng tiến xa hơn, nó sẽ tàn phá hệ miễn dịch nhiều hơn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm phổ biến như lao, những dạng nhiễm trùng cơ hội khác, và ung bướu vốn hiếm thấy ở người có chức năng miễn dịch bình thường.[5] Những triệu chứng nhiễm trùng muộn này được nhắc đến là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).[6] Sụt cân không chủ đích cũng thường xảy ra ở giai đoạn này.[6]

HIV lây truyền chủ yếu qua tình dục không an toàn (bao gồm tình dục hậu môn và tình dục bằng miệng), truyền máu chứa virus, kim tiêm dưới da, và từ mẹ sang con trong thai kỳ, trong lúc sinh hoặc cho con bú.[14] Một số dịch cơ thể như nước bọt, mồ hôi, nước mắt không truyền virus.[15]

Biện pháp phòng bệnh là tình dục an toàn, các chương trình trao đổi kim tiêm, điều trị người nhiễm, dự phòng trước và sau phơi nhiễm.[5] Cả mẹ và con đều dùng thuốc kháng retrovirus để ngăn ngừa bệnh cho con.[5] Không có phép chữa khỏi hay vắc-xin, tuy nhiên điều trị kháng retrovirus có thể làm chậm tiến trình bệnh và đem lại tuổi thọ dự kiến gần như bình thường.[6][7] Người bệnh được khuyến cáo điều trị càng sớm càng tốt sau chẩn đoán.[16] Nếu không điều trị, thời gian sống trung bình sau khi nhiễm là 11 năm.[8]

Tham khảo

  1. ↑ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên AIDS2010GOV
  2. ↑ "HIV Classification: CDC and WHO Staging Systems | AIDS Education and Training Centers National Coordinating Resource Center (AETC NCRC)", aidsetc.org (trong English), AIDS Education and Training Center Program, lưu trữ từ nguyên tác tháng 10 18, 2017, truy cập tháng 9 10, 2017
  3. ↑ "AIDS", benhnhietdoi.vn, 3 tháng 7 năm 2012, truy cập 8 tháng 7 năm 2021
  4. ↑ "Wear your red ribbon this World AIDS Day | UNAIDS", www.unaids.org, UNAIDS Secretariat, lưu trữ từ tài liệu gốc ngày 10 tháng 9 năm 2017, truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2017
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m HIV/AIDS Fact sheet N°360, World Health Organization, tháng 11 năm 2015, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 2 17, 2016, truy cập tháng 2 11, 2016
  6. ↑ a b c d e "About HIV/AIDS", CDC, tháng 12 6, 2015, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 2 24, 2016, truy cập tháng 2 11, 2016
  7. ↑ a b UNAIDS (tháng 5 18, 2012), The quest for an HIV vaccine, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 5 24, 2012
  8. ↑ a b UNAIDS, World Health Organization (tháng 12 năm 2007), 2007 AIDS epidemic update (PDF), lưu trữ từ nguyên tác (PDF) ngày 27 tháng 5 năm 2008, truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2008
  9. ↑ a b c d e Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên UN2020
  10. ↑ Sepkowitz KA (tháng 6 năm 2001), "AIDS – the first 20 years", The New England Journal of Medicine, 344 (23): 1764–72, doi:10.1056/NEJM200106073442306, PMID 11396444
  11. ↑ Krämer, Alexander; Kretzschmar, Mirjam; Krickeberg, Klaus (2010), Modern infectious disease epidemiology concepts, methods, mathematical models, and public health (lxb. Online-Ausg.), New York: Springer, tr. 88, ISBN 978-0-387-93835-6, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 9 24, 2015, truy cập tháng 6 27, 2015 Bỏ qua tham số chưa biết |name-list-style= (trợ giúp)
  12. ↑ Kirch, Wilhelm (2008), Encyclopedia of Public Health, New York: Springer, tr. 676–77, ISBN 978-1-4020-5613-0, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 9 11, 2015, truy cập tháng 6 27, 2015 Bỏ qua tham số chưa biết |name-list-style= (trợ giúp)
  13. ↑ "Retrovirus Definition", AIDSinfo, lưu trữ từ nguyên tác ngày 28 tháng 12 năm 2019, truy cập ngày 28 tháng 12 năm 2019
  14. ↑ Rom WN, Markowitz SB, bt. (2007), Environmental and occupational medicine (lxb. 4th), Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins, tr. 745, ISBN 978-0-7817-6299-1, lưu trữ từ tài liệu gốc tháng 9 11, 2015, truy cập tháng 6 27, 2015
  15. ↑ HIV and Its Transmission, Centers for Disease Control and Prevention, 2003, lưu trữ từ nguyên tác ngày 4 tháng 2 năm 2005, truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2006
  16. ↑ Guideline on when to start antiretroviral therapy and on pre-exposure prophylaxis for HIV (PDF), World Health Organization, 2015, tr. 13, ISBN 978-92-4-150956-5, lưu trữ (PDF) từ tài liệu gốc tháng 10 14, 2015
Lấy từ “https://bktt.vn/index.php?title=HIV/AIDS&oldid=15985”