Mục từ này cần được bình duyệt
Khác biệt giữa các bản “Trái đất”
Dòng 14: Dòng 14:
 
*{{cite book | first1 = Kent C. |last1 = Condie | date = 1 December 2015 | title = Earth as an Evolving Planetary System | edition = 3 | publisher = Academic Press | isbn = 978-0-12-803709-6 | oclc = 1076769580 | url = https://books.google.com/books?id=6-X3CAAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 = Kent C. |last1 = Condie | date = 1 December 2015 | title = Earth as an Evolving Planetary System | edition = 3 | publisher = Academic Press | isbn = 978-0-12-803709-6 | oclc = 1076769580 | url = https://books.google.com/books?id=6-X3CAAAQBAJ}}
 
*{{cite book | editor-first = Harsh K. |editor-last = Gupta | date = 29 June 2011 | title = Encyclopedia of Solid Earth Geophysics | publisher = Springer Science & Business Media | isbn = 978-90-481-8701-0 | oclc = 1041316820 | url = https://books.google.com/books?id=BHgOwNCGbnAC}}
 
*{{cite book | editor-first = Harsh K. |editor-last = Gupta | date = 29 June 2011 | title = Encyclopedia of Solid Earth Geophysics | publisher = Springer Science & Business Media | isbn = 978-90-481-8701-0 | oclc = 1041316820 | url = https://books.google.com/books?id=BHgOwNCGbnAC}}
−
*{{cite book | editor1-first = Muhammad | editor1-last = Nawaz | editor2-first = Sandeep Narayan | editor2-last = Kundu | editor3-first = Farha |editor3-last = Sattar | date = 13 November 2019 | title = Earth Crust | publisher = BoD – Books on Demand | isbn = 978-1-78984-059-9 | oclc = 1229871945 | url = https://books.google.com/books?id=Upj8DwAAQBAJ | doi = 10.5772/intechopen.78850}}
+
*{{cite book | editor1-first = Muhammad | editor1-last = Nawaz | editor2-first = Sandeep Narayan | editor2-last = Kundu | editor3-first = Farha |editor3-last = Sattar | date = 13 November 2019 | title = Earth Crust | publisher = IntechOpen | isbn = 978-1-78984-060-5 | url = https://www.intechopen.com/books/8476 | doi = 10.5772/intechopen.78850}}
 
*{{cite book | first1 =  William H. |last1 = Schlesinger | first2 = Emily S. | last2 = Bernhardt | date = 7 August 2020 | title = Biogeochemistry: An Analysis of Global Change | edition = 4 | publisher = Academic Press | isbn = 978-0-12-814609-5 | oclc = 1183029320 | url = https://books.google.com/books?id=Sjr2DwAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 =  William H. |last1 = Schlesinger | first2 = Emily S. | last2 = Bernhardt | date = 7 August 2020 | title = Biogeochemistry: An Analysis of Global Change | edition = 4 | publisher = Academic Press | isbn = 978-0-12-814609-5 | oclc = 1183029320 | url = https://books.google.com/books?id=Sjr2DwAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 = Roger G. | last1 = Barry | first2 = Richard J. | last2 = Chorley | date = 20 October 2009 | title = Atmosphere, Weather and Climate | publisher = Routledge | isbn = 978-1-135-26748-3 | url = https://books.google.com/books?id=Ad-OAgAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 = Roger G. | last1 = Barry | first2 = Richard J. | last2 = Chorley | date = 20 October 2009 | title = Atmosphere, Weather and Climate | publisher = Routledge | isbn = 978-1-135-26748-3 | url = https://books.google.com/books?id=Ad-OAgAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 = Joe |last1 = Greek | date = 15 December 2017 | title = Weather and Climate | publisher = Encyclopaedia Britannica | isbn = 978-1-68048-843-2 | url = https://books.google.com/books?id=KtJFDwAAQBAJ}}
 
*{{cite book | first1 = Joe |last1 = Greek | date = 15 December 2017 | title = Weather and Climate | publisher = Encyclopaedia Britannica | isbn = 978-1-68048-843-2 | url = https://books.google.com/books?id=KtJFDwAAQBAJ}}
 
*{{cite book | editor-first = Gerald | editor-last = Schubert | date = 17 April 2015 | title = Treatise on Geophysics | publisher = Elsevier | isbn = 978-0-444-53803-1 | url = https://books.google.com/books?id=Rg6dBAAAQBAJ}}
 
*{{cite book | editor-first = Gerald | editor-last = Schubert | date = 17 April 2015 | title = Treatise on Geophysics | publisher = Elsevier | isbn = 978-0-444-53803-1 | url = https://books.google.com/books?id=Rg6dBAAAQBAJ}}
−
*{{cite book | first1 = Joseph | last1 = Bevelacqua | date = 2021 | title = Solar System Planets and Exoplanets | publisher = IntechOpen | isbn = 978-1-83969-313-7 | url = https://books.google.com/books?id=_TmgzgEACAAJ | doi = 10.5772/intechopen.90977}}
+
*{{cite book | first1 = Joseph | last1 = Bevelacqua | date = 7 July 2021 | title = Solar System Planets and Exoplanets | publisher = IntechOpen | isbn = 978-1-83969-313-7 | url = https://www.intechopen.com/books/10210 | doi = 10.5772/intechopen.90977}}

Phiên bản lúc 08:54, ngày 19 tháng 11 năm 2021

Trái đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt trời[1][2] và là thiên thể duy nhất nuôi dưỡng cũng như hỗ trợ sự sống được biết.[3][4] 29% bề mặt Trái đất là đất bao gồm các lục địa và các đảo.[5] 71% còn lại là nước trong đó chủ yếu là nước mặn ở đại dương (chiếm 97,5%) cùng phần nhỏ nước ngọt, tất cả cấu thành thủy quyển.[6] Hầu hết vùng cực của Trái đất bị che phủ bởi băng và tuyết.[7] Trái đất có một lớp vỏ silicate mỏng bao gồm các mảng chuyển động,[8] phần trong còn hoạt động[9] với một lõi trong chủ yếu là sắt[10] rắn hoặc nóng chảy một phần,[11] một lõi ngoài lỏng[11] sinh từ trường[12] và một lớp phủ nằm giữa vỏ và lõi ngoài.[3]

Khí quyển Trái đất có thành phần chủ yếu là oxy và nitơ.[13][14] Các vùng nhiệt đới tiếp nhận nhiều năng lượng mặt trời hơn vùng cực[15][16] và năng lượng này được tái phân bổ bởi hoàn lưu khí quyển[16] và đại dương.[17] Các loại khí nhà kính cũng góp phần quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ bề mặt.[18] Có nhiều yếu tố quyết định khí hậu khu vực như vĩ độ, độ cao, hay khoảng cách tới đại dương.[19] Thời tiết khắc nghiệt như bão, sóng nhiệt, hạn hán xảy ra ở nhiều nơi và ảnh hưởng lớn đến con người cũng như hệ sinh thái.[20]

Trọng lực của Trái đất tương tác với những vật thể khác trong không gian,[21] tiêu biểu là Mặt trăng, vệ tinh tự nhiên duy nhất của hành tinh.[22][23] Trái đất quay quanh Mặt trời cứ khoảng hơn 365 ngày một vòng.[22] Trục quay của Trái đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo,[24] sinh ra các mùa.[25][24] Tương tác hấp dẫn giữa Trái đất và Mặt trăng gây nên thủy triều[26] và dần làm giảm tốc độ quay của nó.[27] Trái đất là hành tinh đặc nhất và hành tinh đá lớn và nặng nhất trong Hệ Mặt trời.

Tham khảo

  1. ↑ Kusky 2014, tr. 129.
  2. ↑ Celâl Şengör, A.M. (tháng 9 năm 1991), "Our Home, the Planet Earth", Diogenes, 39 (155): 25–51, doi:10.1177/039219219103915505, S2CID 220785913
  3. ↑ a b Montagner, Jean-Paul (2011), "Earth's Structure, Global", trong Gupta, Harsh K. (bt.), Encyclopedia of Solid Earth Geophysics, Springer Netherlands, tr. 144–154, doi:10.1007/978-90-481-8702-7_13
  4. ↑ Van Hoolst, Tim; Noack, Lena; Rivoldini, Attilio (ngày 1 tháng 1 năm 2019), "Exoplanet interiors and habitability", Advances in Physics: X, 4 (1): 1630316, doi:10.1080/23746149.2019.1630316, S2CID 198417434
  5. ↑ Ikelle 2020, tr. 3.
  6. ↑ Ikelle 2020, tr. 7.
  7. ↑ (Thomas et al. 2008, tr. 1)
  8. ↑ Nawaz, Muhammad (ngày 13 tháng 11 năm 2019), "Introductory Chapter: Earth Crust - Origin, Structure, Composition and Evolution", trong Nawaz, Muhammad; Kundu, Sandeep Narayan; Sattar, Farha (bt.), Earth Crust, IntechOpen, doi:10.5772/intechopen.88100
  9. ↑ Liu, By Jin; Mao, Ho-Kwang (ngày 1 tháng 2 năm 2021), "Yi-Gang Xu: the Earth's deep interior holds the key to habitability", National Science Review, 8 (4), doi:10.1093/nsr/nwab018
  10. ↑ Condie 2015, tr. 139.
  11. ↑ a b Condie 2015, tr. 135.
  12. ↑ Condie 2015, tr. 141.
  13. ↑ Schlesinger, William H.; Bernhardt, Emily S. (2020), "The Atmosphere", Biogeochemistry, Elsevier, tr. 51–97, doi:10.1016/B978-0-12-814608-8.00003-7, PMC 7426726
  14. ↑ Barry & Chorley 2009, tr. 13.
  15. ↑ (Thomas et al. 2008, tr. 2–4)
  16. ↑ a b Barry & Chorley 2009, tr. 3.
  17. ↑ Wunsch, Carl (ngày 8 tháng 11 năm 2002), "What Is the Thermohaline Circulation?", Science, 298 (5596): 1179–1181, doi:10.1126/science.1079329, PMID 12424356, S2CID 129518576
  18. ↑ Cassia, Raúl; Nocioni, Macarena; Correa-Aragunde, Natalia; Lamattina, Lorenzo (ngày 1 tháng 3 năm 2018), "Climate Change and the Impact of Greenhouse Gasses: CO2 and NO, Friends and Foes of Plant Oxidative Stress", Frontiers in Plant Science, 9, doi:10.3389/fpls.2018.00273, PMC 5837998, PMID 29545820, S2CID 3563705
  19. ↑ Greek 2017, tr. 20–23.
  20. ↑ Tippett, Michael K. (tháng 12 năm 2018), "Extreme weather and climate", npj Climate and Atmospheric Science, 1 (1), doi:10.1038/s41612-018-0057-1, S2CID 133750880
  21. ↑ Zhu, Yin (2021), "Updating the Historical Perspective of the Interaction of Gravitational Field and Orbit in Sun-Planet-Moon System", International Journal of Astronomy and Astrophysics, 11 (03): 343–369, Bibcode:2021IJAA...11..343Z, doi:10.4236/ijaa.2021.113016
  22. ↑ a b Skinner, Brian J., "Earth", AccessScience, McGraw-Hill Professional, doi:10.1036/1097-8542.208900, truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2021
  23. ↑ Jedicke, Robert; Bolin, Bryce T.; Bottke, William F.; Chyba, Monique; Fedorets, Grigori; Granvik, Mikael; Jones, Lynne; Urrutxua, Hodei (ngày 24 tháng 5 năm 2018), "Earth's Minimoons: Opportunities for Science and Technology", Frontiers in Astronomy and Space Sciences, 5, Bibcode:2018FrASS...5...13J, doi:10.3389/fspas.2018.00013, S2CID 43932071
  24. ↑ a b Coyle, Harold P., "Seasons", AccessScience, McGraw-Hill Professional, doi:10.1036/1097-8542.757210, truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2021
  25. ↑ De Paor, Declan G.; Dordevic, Mladen M.; Karabinos, Paul; Burgin, Stephen; Coba, Filis; Whitmeyer, Steven J. (ngày 21 tháng 10 năm 2016), "Exploring the reasons for the seasons using Google Earth, 3D models, and plots", International Journal of Digital Earth, 10 (6), Bibcode:2017IJDE...10..582D, doi:10.1080/17538947.2016.1239770, S2CID 205935085
  26. ↑ Ikelle 2020, tr. 55.
  27. ↑ Jaupart, C.; Labrosse, S.; Lucazeau, F.; Mareschal, J.-C. (2015), "Temperatures, Heat, and Energy in the Mantle of the Earth", trong Schubert, Gerald (bt.), Treatise on Geophysics, Elsevier, tr. 248, doi:10.1016/B978-0-444-53802-4.00126-3

Sách

Lấy từ “https://bktt.vn/index.php?title=Trái_đất&oldid=17021”