Khác biệt giữa các bản “Staphylococcus aureus”
| Dòng 4: | Dòng 4: | ||
'''''Staphylococcus aureus''''' là một [[vi khuẩn]] [[vi khuẩn Gram dương|Gram dương]] có trên da và [[niêm mạc]] của người hoặc một số loài động vật.<ref name="Wójcik-Bojek">{{cite journal | last1 = Wójcik-Bojek | first1 = Urszula | last2 = Różalska | first2 = Barbara | last3 = Sadowska | first3 = Beata | title = ''Staphylococcus aureus''—A Known Opponent against Host Defense Mechanisms and Vaccine Development—Do We Still Have a Chance to Win? | journal = International Journal of Molecular Sciences | date = 16 January 2022 | volume = 23 | issue = 2 | page = 948 | doi = 10.3390/ijms23020948 | pmid = 35055134 | pmc = 8781139 | s2cid = 246023658 | doi-access = free}}</ref> Đây là một trong những [[vi khuẩn gây bệnh]] phổ biến nhất, gây ra rất nhiều ca [[nhiễm trùng]] từ nhẹ cho đến nặng trên toàn cầu.<ref name="Cheung">{{cite journal | last1 = Cheung | first1 = Gordon Y. C. | last2 = Bae | first2 = Justin S. | last3 = Otto | first3 = Michael | title = Pathogenicity and virulence of ''Staphylococcus aureus'' | journal = Virulence | date = 31 January 2021 | volume = 12 | issue = 1 | pages = 547–569 | doi = 10.1080/21505594.2021.1878688 | pmid = 33522395 | pmc = 7872022 | s2cid = 231757803 | doi-access = free}}</ref> Một số bệnh lý điển hình do ''S. aureus'' gồm nhiễm khuẩn da và mô mềm như [[áp xe]], [[nhọt]], [[chốc]]; hay đe dọa tính mạng là [[vãng khuẩn huyết]], [[nhiễm khuẩn huyết]], [[hội chứng sốc nhiễm độc]].<ref name="Wójcik-Bojek"/> ''S. aureus'' tồn tại trong mũi của 30% dân số, lâu dài và không có biểu hiện.<ref name="Sakr">{{cite journal | last1 = Sakr | first1 = Adèle | last2 = Brégeon | first2 = Fabienne | last3 = Mège | first3 = Jean-Louis | last4 = Rolain | first4 = Jean-Marc | last5 = Blin | first5 = Olivier | title = ''Staphylococcus aureus'' Nasal Colonization: An Update on Mechanisms, Epidemiology, Risk Factors, and Subsequent Infections | journal = Frontiers in Microbiology | date = 8 October 2018 | volume = 9 | doi = 10.3389/fmicb.2018.02419 | pmid = 30349525 | pmc = 6186810 | s2cid = 52927094 | doi-access = free}}</ref> | '''''Staphylococcus aureus''''' là một [[vi khuẩn]] [[vi khuẩn Gram dương|Gram dương]] có trên da và [[niêm mạc]] của người hoặc một số loài động vật.<ref name="Wójcik-Bojek">{{cite journal | last1 = Wójcik-Bojek | first1 = Urszula | last2 = Różalska | first2 = Barbara | last3 = Sadowska | first3 = Beata | title = ''Staphylococcus aureus''—A Known Opponent against Host Defense Mechanisms and Vaccine Development—Do We Still Have a Chance to Win? | journal = International Journal of Molecular Sciences | date = 16 January 2022 | volume = 23 | issue = 2 | page = 948 | doi = 10.3390/ijms23020948 | pmid = 35055134 | pmc = 8781139 | s2cid = 246023658 | doi-access = free}}</ref> Đây là một trong những [[vi khuẩn gây bệnh]] phổ biến nhất, gây ra rất nhiều ca [[nhiễm trùng]] từ nhẹ cho đến nặng trên toàn cầu.<ref name="Cheung">{{cite journal | last1 = Cheung | first1 = Gordon Y. C. | last2 = Bae | first2 = Justin S. | last3 = Otto | first3 = Michael | title = Pathogenicity and virulence of ''Staphylococcus aureus'' | journal = Virulence | date = 31 January 2021 | volume = 12 | issue = 1 | pages = 547–569 | doi = 10.1080/21505594.2021.1878688 | pmid = 33522395 | pmc = 7872022 | s2cid = 231757803 | doi-access = free}}</ref> Một số bệnh lý điển hình do ''S. aureus'' gồm nhiễm khuẩn da và mô mềm như [[áp xe]], [[nhọt]], [[chốc]]; hay đe dọa tính mạng là [[vãng khuẩn huyết]], [[nhiễm khuẩn huyết]], [[hội chứng sốc nhiễm độc]].<ref name="Wójcik-Bojek"/> ''S. aureus'' tồn tại trong mũi của 30% dân số, lâu dài và không có biểu hiện.<ref name="Sakr">{{cite journal | last1 = Sakr | first1 = Adèle | last2 = Brégeon | first2 = Fabienne | last3 = Mège | first3 = Jean-Louis | last4 = Rolain | first4 = Jean-Marc | last5 = Blin | first5 = Olivier | title = ''Staphylococcus aureus'' Nasal Colonization: An Update on Mechanisms, Epidemiology, Risk Factors, and Subsequent Infections | journal = Frontiers in Microbiology | date = 8 October 2018 | volume = 9 | doi = 10.3389/fmicb.2018.02419 | pmid = 30349525 | pmc = 6186810 | s2cid = 52927094 | doi-access = free}}</ref> | ||
| − | ''S. aureus'' là [[cầu khuẩn]] có đường kính 0,5 đến 1,5 μm, có hoặc không bao [[polysaccharide]].<ref name="Akanbi">{{cite journal | last1 = Akanbi | first1 = Olufemi Emmanuel | last2 = Njom | first2 = Henry Akum | last3 = Fri | first3 = Justine | last4 = Otigbu | first4 = Anthony C. | last5 = Clarke | first5 = Anna M. | title = Antimicrobial Susceptibility of Staphylococcus aureus Isolated from Recreational Waters and Beach Sand in Eastern Cape Province of South Africa | journal = International Journal of Environmental Research and Public Health | date = 1 September 2017 | volume = 14 | issue = 9 | page = 1001 | doi = 10.3390/ijerph14091001 | pmid = 28862669 | pmc = 5615538 | s2cid = 3872983 | doi-access = free}}</ref> Chúng là | + | ''S. aureus'' là [[cầu khuẩn]] có đường kính 0,5 đến 1,5 μm, có hoặc không bao [[polysaccharide]].<ref name="Akanbi">{{cite journal | last1 = Akanbi | first1 = Olufemi Emmanuel | last2 = Njom | first2 = Henry Akum | last3 = Fri | first3 = Justine | last4 = Otigbu | first4 = Anthony C. | last5 = Clarke | first5 = Anna M. | title = Antimicrobial Susceptibility of Staphylococcus aureus Isolated from Recreational Waters and Beach Sand in Eastern Cape Province of South Africa | journal = International Journal of Environmental Research and Public Health | date = 1 September 2017 | volume = 14 | issue = 9 | page = 1001 | doi = 10.3390/ijerph14091001 | pmid = 28862669 | pmc = 5615538 | s2cid = 3872983 | doi-access = free}}</ref> Chúng là [[sinh vật kỵ khí tùy nghi]], không động và không bào tử.<ref name="Akanbi"/> Chi ''[[Staphylococcus]]'' được nhà phẫu thuật người Scotland [[Alexander Ogston]] mô tả lần đầu và đặt tên vào năm 1880.<ref name="Licitra">{{cite journal | last1 = Licitra | first1 = Giancarlo | title = Etymologia: ''Staphylococcus'' | journal = Emerging Infectious Diseases | date = September 2013 | volume = 19 | issue = 9 | doi = 10.3201/eid1909.ET1909 | pmc = 3810938 | s2cid = 208267 | doi-access = free}}</ref><ref name="Myles">{{cite journal | last1 = Myles | first1 = Ian A. | last2 = Datta | first2 = Sandip K. | title = ''Staphylococcus aureus'': an introduction | journal = Seminars in Immunopathology | date = 27 January 2012 | volume = 34 | issue = 2 | pages = 181–184 | doi = 10.1007/s00281-011-0301-9 | pmid = 22282052 | pmc = 3324845 | s2cid = 13758066 | doi-access = free}}</ref> Vào năm 1884 bác sĩ người Đức [[Friedrich Julius Rosenbach]] đã phân biệt vi khuẩn theo màu sắc thành hai loại là '''''S. aureus''''' (vàng) và ''[[S. albus]]'' (trắng).<ref name="Licitra"/> Tên gọi có nguồn gốc từ diện mạo quan sát: chúng sinh sôi thành đám như chùm nho (''staphylo-''), hình cầu (''-coccus'') và màu vàng (''aureus'');{{sfn|Freeman-Cook|2006|p=26}} trong tiếng Việt còn gọi là '''tụ cầu vàng'''.<ref>{{cite web | url = https://moh.gov.vn/web/dich-benh/thong-tin-chung/-/asset_publisher/3hfjhpWJ5jW5/content/han-che-benh-do-vi-khuan-tu-c-1 | title = Hạn chế bệnh do vi khuẩn tụ cầu | last = Bùi Khắc | first = Hậu | date = 17 July 2014 | website = moh.gov.vn | publisher = Ministry of Health Portal | access-date = 26 November 2022 | archive-url = http://web.archive.org/web/20221126082235/https://moh.gov.vn/web/dich-benh/thong-tin-chung/-/asset_publisher/3hfjhpWJ5jW5/content/han-che-benh-do-vi-khuan-tu-c-1 | archive-date = 26 November 2022}}</ref> |
''S. aureus'' sống được ở nhiều môi trường như nước, vật chất phân hủy, hay bất kỳ bề mặt nào, và đặc biệt phù hợp với con người.{{sfn|Freeman-Cook|2006|p=28}} Vi khuẩn này cực kỳ bền bỉ, sinh sôi ở phạm vi nhiệt độ lớn 6,5–46 °C (tối ưu 30–37 °C) và có thể sống sót ngoài khoảng 6,5–46 °C trong thời gian hạn chế. | ''S. aureus'' sống được ở nhiều môi trường như nước, vật chất phân hủy, hay bất kỳ bề mặt nào, và đặc biệt phù hợp với con người.{{sfn|Freeman-Cook|2006|p=28}} Vi khuẩn này cực kỳ bền bỉ, sinh sôi ở phạm vi nhiệt độ lớn 6,5–46 °C (tối ưu 30–37 °C) và có thể sống sót ngoài khoảng 6,5–46 °C trong thời gian hạn chế. | ||
Phiên bản lúc 16:26, ngày 26 tháng 11 năm 2022
Staphylococcus aureus là một vi khuẩn Gram dương có trên da và niêm mạc của người hoặc một số loài động vật.[1] Đây là một trong những vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất, gây ra rất nhiều ca nhiễm trùng từ nhẹ cho đến nặng trên toàn cầu.[2] Một số bệnh lý điển hình do S. aureus gồm nhiễm khuẩn da và mô mềm như áp xe, nhọt, chốc; hay đe dọa tính mạng là vãng khuẩn huyết, nhiễm khuẩn huyết, hội chứng sốc nhiễm độc.[1] S. aureus tồn tại trong mũi của 30% dân số, lâu dài và không có biểu hiện.[3]
S. aureus là cầu khuẩn có đường kính 0,5 đến 1,5 μm, có hoặc không bao polysaccharide.[4] Chúng là sinh vật kỵ khí tùy nghi, không động và không bào tử.[4] Chi Staphylococcus được nhà phẫu thuật người Scotland Alexander Ogston mô tả lần đầu và đặt tên vào năm 1880.[5][6] Vào năm 1884 bác sĩ người Đức Friedrich Julius Rosenbach đã phân biệt vi khuẩn theo màu sắc thành hai loại là S. aureus (vàng) và S. albus (trắng).[5] Tên gọi có nguồn gốc từ diện mạo quan sát: chúng sinh sôi thành đám như chùm nho (staphylo-), hình cầu (-coccus) và màu vàng (aureus);[7] trong tiếng Việt còn gọi là tụ cầu vàng.[8]
S. aureus sống được ở nhiều môi trường như nước, vật chất phân hủy, hay bất kỳ bề mặt nào, và đặc biệt phù hợp với con người.[9] Vi khuẩn này cực kỳ bền bỉ, sinh sôi ở phạm vi nhiệt độ lớn 6,5–46 °C (tối ưu 30–37 °C) và có thể sống sót ngoài khoảng 6,5–46 °C trong thời gian hạn chế.
Tham khảo
- ↑ a b Wójcik-Bojek, Urszula; Różalska, Barbara; Sadowska, Beata (ngày 16 tháng 1 năm 2022), "Staphylococcus aureus—A Known Opponent against Host Defense Mechanisms and Vaccine Development—Do We Still Have a Chance to Win?", International Journal of Molecular Sciences, 23 (2): 948, doi:10.3390/ijms23020948, PMC 8781139, PMID 35055134, S2CID 246023658
- ↑ Cheung, Gordon Y. C.; Bae, Justin S.; Otto, Michael (ngày 31 tháng 1 năm 2021), "Pathogenicity and virulence of Staphylococcus aureus", Virulence, 12 (1): 547–569, doi:10.1080/21505594.2021.1878688, PMC 7872022, PMID 33522395, S2CID 231757803
- ↑ Sakr, Adèle; Brégeon, Fabienne; Mège, Jean-Louis; Rolain, Jean-Marc; Blin, Olivier (ngày 8 tháng 10 năm 2018), "Staphylococcus aureus Nasal Colonization: An Update on Mechanisms, Epidemiology, Risk Factors, and Subsequent Infections", Frontiers in Microbiology, 9, doi:10.3389/fmicb.2018.02419, PMC 6186810, PMID 30349525, S2CID 52927094
- ↑ a b Akanbi, Olufemi Emmanuel; Njom, Henry Akum; Fri, Justine; Otigbu, Anthony C.; Clarke, Anna M. (ngày 1 tháng 9 năm 2017), "Antimicrobial Susceptibility of Staphylococcus aureus Isolated from Recreational Waters and Beach Sand in Eastern Cape Province of South Africa", International Journal of Environmental Research and Public Health, 14 (9): 1001, doi:10.3390/ijerph14091001, PMC 5615538, PMID 28862669, S2CID 3872983
- ↑ a b Licitra, Giancarlo (tháng 9 năm 2013), "Etymologia: Staphylococcus", Emerging Infectious Diseases, 19 (9), doi:10.3201/eid1909.ET1909, PMC 3810938, S2CID 208267
- ↑ Myles, Ian A.; Datta, Sandip K. (ngày 27 tháng 1 năm 2012), "Staphylococcus aureus: an introduction", Seminars in Immunopathology, 34 (2): 181–184, doi:10.1007/s00281-011-0301-9, PMC 3324845, PMID 22282052, S2CID 13758066
- ↑ Freeman-Cook 2006, tr. 26.
- ↑ Bùi Khắc, Hậu (ngày 17 tháng 7 năm 2014), "Hạn chế bệnh do vi khuẩn tụ cầu", moh.gov.vn, Ministry of Health Portal, lưu trữ từ nguyên tác ngày 26 tháng 11 năm 2022, truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2022
- ↑ Freeman-Cook 2006, tr. 28.
Sách
- Freeman-Cook, Lisa; Freeman-Cook, Kevin (2006), Staphylococcus aureus infections, Chelsea House Publishers, ISBN 0-7910-8508-2
- Bagnoli, Fabio; Rappuoli, Rino; Grandi, Guido, bt. (2017), Staphylococcus aureus: Microbiology, Pathology, Immunology, Therapy and Prophylaxis, Springer Cham, doi:10.1007/978-3-319-72063-0, ISBN 978-3-319-72063-0
- Fetsch, Alexandra, bt. (2018), Staphylococcus aureus, Academic Press, doi:10.1016/C2015-0-04757-8, ISBN 978-0-12-809671-0
