[[Hình:Vietpic4.jpg|thumb|right|200px|[[Kim Vân Kiều]] là tác phẩm được thể hiện dưới hình thức mạn họa nhiều nhất xưa nay tại [[Việt Nam]] và chưa có dấu hiệu ngưng lại.]]

[[Hình:Vietpic4.jpg|thumb|right|200px|[[Kim Vân Kiều]] là tác phẩm được thể hiện dưới hình thức mạn họa nhiều nhất xưa nay tại [[Việt Nam]] và chưa có dấu hiệu ngưng lại.]]

==Lịch sử==

==Lịch sử==

Từ đây [[thuật ngữ]] đóng khung để theo sát tiến triển.

Từ đây [[thuật ngữ]] đóng khung để theo sát tiến triển.

{{cquote|''Anh-em ạ ! Bây giờ hẳn được yên-ổn làm ăn.''<br>''Ruộng ta cày ta sẽ có gạo ăn ! Sống với cỏ-cây thật là cái thú riêng của anh-em ta.''<br>''Nghênh-ngang ở chốn núi-rừng ! Cũng bởi anh-em ta có tính mạo-hiểm.''<br>''Thôi từ nay ta cứ ở quách đây còn hơn là lăn-lóc chốn tỉnh-thành ! Biết đâu có kẻ lại chẳng tìm đến ta ! Hù-hù !''|||Trích ''Ba đứa trẻ mạo-hiểm'' của tác giả [[Nguyễn Văn Thịnh (họa sĩ)|Nguyễn Văn Thịnh]], [[Cậu Ấm (tuần báo)|Cậu Ấm]] tuần báo}}

{{cquote|''Anh-em ạ ! Bây giờ hẳn được yên-ổn làm ăn.''<br>''Ruộng ta cày ta sẽ có gạo ăn ! Sống với cỏ-cây thật là cái thú riêng của anh-em ta.''<br>''Nghênh-ngang ở chốn núi-rừng ! Cũng bởi anh-em ta có tính mạo-hiểm.''<br>''Thôi từ nay ta cứ ở quách đây còn hơn là lăn-lóc chốn tỉnh-thành ! Biết đâu có kẻ lại chẳng tìm đến ta ! Hù-hù !''|||Trích ''Ba đứa trẻ mạo-hiểm'' của tác giả [[Nguyễn Văn Thịnh (họa sĩ)|Nguyễn Văn Thịnh]], [[Cậu Ấm (tuần báo)|Cậu Ấm]] tuần báo}}

Trong [[Đệ nhị Thế chiến]] cũng xuất hiện hình thức [[mạn họa]] [[tuyên truyền chính trị]] của [[chính phủ Vichy]], [[Chiến dịch Đông Dương (1940)|quân quản Nhật]] và các [[chính đảng]] bản xứ. Sau [[Đệ nhị Thế chiến|thế chiến]], khi [[người Pháp]] giảm bớt ảnh hưởng thì một thời gian ngắn diễn ra xu hướng kêu gọi kháng [[Pháp]] và chấn hưng [[quốc học]] bằng [[mạn họa]] từ cơ quan [[tuyên truyền]] của các tổ chức [[chính trị]] - [[tông giáo]]. Sang đầu [[thập niên 1950]], tại các [[thành thị]] rầm rộ trào lưu [[quốc tế hóa]] ngành [[xuất bản]]. Tại [[Hà Nội]] và [[Sài Gòn]] manh nha dòng truyện phóng tác những [[tiểu thuyết]] [[cổ điển]] hoặc [[Văn học kị sĩ|văn chương kị sĩ]] với mục đích [[lãng mạn]] hóa thị hiếu công chúng, ít nổi hơn còn có dòng tranh [[thánh tích]] và giáo huấn thanh nữ nhi đồng bằng [[mực]] [[tím]] của các xứ đạo [[Hải Phòng]], [[Nam Định]], [[Huế]], [[Biên Hòa]], [[Vĩnh Long]]... Sự kết hợp [[văn chương]] và [[hội họa]] đã gây trào lưu đọc vô cùng khởi sắc, mà có nhiều bài báo đương thời quả quyết, hiện tượng [[mù chữ]] và lưu manh công cộng giảm rõ rệt.

Trong [[Đệ nhị Thế chiến]] cũng xuất hiện hình thức [[mạn họa]] [[tuyên truyền chính trị]] của [[chính phủ Vichy]], [[Chiến dịch Đông Dương (1940)|quân quản Nhật]] và các [[chính đảng]] bản xứ. Sau [[Đệ nhị Thế chiến|thế chiến]], khi [[người Pháp]] giảm bớt ảnh hưởng thì một thời gian ngắn diễn ra xu hướng kêu gọi kháng [[Pháp]] và chấn hưng [[quốc học]] bằng [[mạn họa]] từ cơ quan [[tuyên truyền]] của các tổ chức [[chính trị]] - [[tông giáo]]. Sang đầu [[thập niên 1950]], tại các [[thành thị]] rầm rộ trào lưu [[quốc tế hóa]] ngành [[xuất bản]]. Tại [[Hà Nội]] và [[Sài Gòn]] manh nha dòng truyện phóng tác những [[tiểu thuyết]] [[cổ điển]] hoặc [[Văn học kị sĩ|văn chương kị sĩ]] với mục đích [[lãng mạn]] hóa thị hiếu công chúng, ít nổi hơn còn có dòng tranh [[thánh tích]] và giáo huấn thanh nữ nhi đồng bằng [[mực]] [[tím]] của các xứ đạo [[Hải Phòng]], [[Nam Định]], [[Huế]], [[Biên Hòa]], [[Vĩnh Long]]... Sự kết hợp [[văn chương]] và [[hội họa]] đã gây trào lưu đọc vô cùng khởi sắc, mà có nhiều bài báo đương thời quả quyết, hiện tượng [[mù chữ]] và lưu manh công cộng giảm rõ rệt.

* [[Nguyễn Tường Tam]] (Đông Sơn)

* [[Nguyễn Tường Tam]] (Đông Sơn)

* [[Lê Minh Ðức]] (Bút Sơn)

* [[Lê Minh Ðức]] (Bút Sơn)

* [[Lương Xuân Nhị]]

* [[Lương Xuân Nhị]]

* [[Bùi Xuân Phái]] (Phái, BXP)

* [[Bùi Xuân Phái]] (Phái, BXP)

===Phân liệt (1954 - 1976)===

===Phân liệt (1954 - 1976)===

[[Hình:ViVi and his career on the article.jpg|nhỏ|phải|200px|Bài báo ''Nghệ-thuật chơi tem - Những con tem đoạt giải của ViVi''.]]

[[Hình:ViVi and his career on the article.jpg|nhỏ|phải|200px|Bài báo ''Nghệ-thuật chơi tem - Những con tem đoạt giải của ViVi''.]]

Từ [[thập niên 1960]], tại [[Việt Nam Cộng hòa]] phát triển vũ bão ngành [[ấn loát]] do chính sách [[tự do báo chí]] sau [[Cách mạng 01 tháng 11]]. [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa]] sớm lĩnh vai trò tiên phong trong [[văn hóa]] đọc và hoằng dương hình thức mạn họa mới. [[Thuật ngữ]] '''tranh-truyện Việt-nam''' xuất hiện đều đặn trên các số [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa|Tuổi Hoa]] đã được công chúng và nhiều báo khác "sao chép" tích cực.

Từ [[thập niên 1960]], tại [[Việt Nam Cộng hòa]] phát triển vũ bão ngành [[ấn loát]] do chính sách [[tự do báo chí]] sau [[Cách mạng 01 tháng 11]]. [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa]] sớm lĩnh vai trò tiên phong trong [[văn hóa]] đọc và hoằng dương hình thức mạn họa mới. [[Thuật ngữ]] '''tranh-truyện Việt-nam''' xuất hiện đều đặn trên các số [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa|Tuổi Hoa]] đã được công chúng và nhiều báo khác "sao chép" tích cực.

{{cquote|''Kỳ-Anh, chàng thám-tử trong ngành phản-gián CIA. Cái đặc-biệt của Kỳ-Anh là có-thể tàng-hình khi có một giòng điện chạy qua cơ-thể. Khi đó chàng sẽ biến thành một bàn tay bằng thép, và có-thể xử-dụng một khẩu súng phóng hơi mê rất tài-tình.''<br>''Hôm ấy, trong một phi-vụ đặc-biệt của đoàn phi-cơ quân-sự gián-điệp...''<br>''Alô ! Chúng tôi vừa phát-giác ra có một vật lạ trên không-phận chúng ta ! Xin cho biết phải làm sao ? Stop...''|||Trích ''Kỳ-Anh Điệp-vụ dưới đáy bể'' của tác giả [[Đoàn Đức Tiên]], [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa]]}}

{{cquote|''Kỳ-Anh, chàng thám-tử trong ngành phản-gián CIA. Cái đặc-biệt của Kỳ-Anh là có-thể tàng-hình khi có một giòng điện chạy qua cơ-thể. Khi đó chàng sẽ biến thành một bàn tay bằng thép, và có-thể xử-dụng một khẩu súng phóng hơi mê rất tài-tình.''<br>''Hôm ấy, trong một phi-vụ đặc-biệt của đoàn phi-cơ quân-sự gián-điệp...''<br>''Alô ! Chúng tôi vừa phát-giác ra có một vật lạ trên không-phận chúng ta ! Xin cho biết phải làm sao ? Stop...''|||Trích ''Kỳ-Anh Điệp-vụ dưới đáy bể'' của tác giả [[Đoàn Đức Tiên]], [[Bán nguyệt san Tuổi Hoa]]}}

Tại địa phận [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]], [[tranh truyện]] được giám sát chặt và nằm trong một số chủ đề cố định, chủ yếu do các đơn vị [[ấn loát]] là [[Khăn Quàng Đỏ]], [[Nhi Đồng]], [[Thiếu Niên Tiền Phong]] và [[Nhà xuất bản Kim Đồng|Kim Đồng]], còn lại có thể chỉ mang tính thời điểm. Phong cách [[hội họa]] [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Bắc Việt]] nặng yếu tố [[giáo dục]], [[cổ động]] và đôi khi cũng truyền tải thông điệp [[văn hiến]] cổ truyền, nét vẽ và mô thức sáng tác thường mang dấu ấn [[hiện thực xã hội chủ nghĩa]]. Tác phẩm tiêu biểu nhất là ''[[Dế Mèn phiêu lưu ký]]'' của [[họa sĩ]] [[Ngô Mạnh Lân]], được tái bản không dưới 10 lần và chính tác giả chuyển thể [[phim hoạt họa]].

Tại địa phận [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]], [[tranh truyện]] được giám sát chặt và nằm trong một số chủ đề cố định, chủ yếu do các đơn vị [[ấn loát]] là [[Khăn Quàng Đỏ]], [[Nhi Đồng]], [[Thiếu Niên Tiền Phong]] và [[Nhà xuất bản Kim Đồng|Kim Đồng]], còn lại có thể chỉ mang tính thời điểm. Phong cách [[hội họa]] [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Bắc Việt]] nặng yếu tố [[giáo dục]], [[cổ động]] và đôi khi cũng truyền tải thông điệp [[văn hiến]] cổ truyền, nét vẽ và mô thức sáng tác thường mang dấu ấn [[hiện thực xã hội chủ nghĩa]]. Tác phẩm tiêu biểu nhất là ''[[Dế Mèn phiêu lưu ký]]'' của [[họa sĩ]] [[Ngô Mạnh Lân]], được tái bản không dưới 10 lần và chính tác giả chuyển thể [[phim hoạt họa]].

* [[Lê Văn Đệ]]

* [[Lê Văn Đệ]]

* [[Đào Sĩ Chu]]

* [[Đào Sĩ Chu]]

* [[Bùi Quang Ngọc]]

* [[Bùi Quang Ngọc]]

* [[Trần Văn Phú]]<ref>[http://cmavn.org/tran-van-phu-nguoi-hoa-si-no-luc-tao-dung-dong-truyen-tranh-dan-toc/ Người họa sĩ nỗ lực gầy dựng dòng truyện tranh mang bản sắc Việt]</ref>

* [[Trần Văn Phú]]<ref>[http://cmavn.org/tran-van-phu-nguoi-hoa-si-no-luc-tao-dung-dong-truyen-tranh-dan-toc/ Người họa sĩ nỗ lực gầy dựng dòng truyện tranh mang bản sắc Việt]</ref>

===Bao cấp (1977 - 1985)===

===Bao cấp (1977 - 1985)===

Sau ngày Thống Nhất, [[tranh truyện]] [[Việt Nam]] có điều kiện phát huy [[kỹ thuật]] [[ấn loát]] nhờ [[kỹ nghệ]] [[Việt Nam Cộng hòa]] và [[chương trình]] viện trợ theo chu kỳ 10 năm của [[Liên bang Soviet]] cùng khối [[SEV]], nhưng chủ đề sáng tạo bị chững lại một thời gian dài do chế độ [[kiểm duyệt]] khắt khe. Thời này hầu như thống lĩnh dòng truyện [[chiến đấu]] và một số ít hơn là sự nghiệp nhân vật được coi là [[anh hùng]] trong [[lịch sử]], dấu gạch nối các từ trong câu chính thức được bãi bỏ cho [[văn phạm]] đỡ rườm rà, tuy nhiên nó vẫn tồn tại trong việc kí chú các từ ngữ ngoại lai. Nét vẽ cũng dần hòa quyện phong cách hai miền Bắc-Nam với sự rắn rỏi, dứt khoát hơn trước.

Sau ngày Thống Nhất, [[tranh truyện]] [[Việt Nam]] có điều kiện phát huy [[kỹ thuật]] [[ấn loát]] nhờ [[kỹ nghệ]] [[Việt Nam Cộng hòa]] và [[chương trình]] viện trợ theo chu kỳ 10 năm của [[Liên bang Soviet]] cùng khối [[SEV]], nhưng chủ đề sáng tạo bị chững lại một thời gian dài do chế độ [[kiểm duyệt]] khắt khe. Thời này hầu như thống lĩnh dòng truyện [[chiến đấu]] và một số ít hơn là sự nghiệp nhân vật được coi là [[anh hùng]] trong [[lịch sử]], dấu gạch nối các từ trong câu chính thức được bãi bỏ cho [[văn phạm]] đỡ rườm rà, tuy nhiên nó vẫn tồn tại trong việc kí chú các từ ngữ ngoại lai. Nét vẽ cũng dần hòa quyện phong cách hai miền Bắc-Nam với sự rắn rỏi, dứt khoát hơn trước.

Đây cũng là thời kỳ việc in màu trở nên đại chúng và ít phí tổn hơn xưa. Trong giai đoạn này, hầu như địa phương nào cũng có cơ quan [[ấn loát]] tranh truyện. Lượng phát hành dần đạt những cột mốc rất lớn, ít nhất từ 1.100-1.500 ấn bản, cao nhất có khi lên đến 80.000-150.000 với trường hợp ''[[Tướng quân họ Đoàn]]'' của [[Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc]].

Đây cũng là thời kỳ việc in màu trở nên đại chúng và ít phí tổn hơn xưa. Trong giai đoạn này, hầu như địa phương nào cũng có cơ quan [[ấn loát]] tranh truyện. Lượng phát hành dần đạt những cột mốc rất lớn, ít nhất từ 1.100-1.500 ấn bản, cao nhất có khi lên đến 80.000-150.000 với trường hợp ''[[Tướng quân họ Đoàn]]'' của [[Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc]].

* [[Tạ Thúc Bình]]

* [[Tạ Thúc Bình]]

* [[Phan Doãn]]

* [[Phan Doãn]]

* [[Phạm Cao Hoàng]]

* [[Phạm Cao Hoàng]]

* [[Đỗ Hoàng Tường]]<ref>[http://cmavn.org/hoang-tuong-sang-tac-cho-toi-tu-do/ Sáng tác cho tôi tự do]</ref>

* [[Đỗ Hoàng Tường]]<ref>[http://cmavn.org/hoang-tuong-sang-tac-cho-toi-tu-do/ Sáng tác cho tôi tự do]</ref>

===Cải cách (1986 - 2006)===

===Cải cách (1986 - 2006)===

[[Hình:Hesman.png|thumb|right|200px|Ấn phẩm ''[[Dũng sĩ Hesman]]'' của tác giả [[Nguyễn Hùng Lân|Hùng Lân]] gây "cháy hàng" suốt thập niên 1990 và 2000.]]

[[Hình:Hesman.png|thumb|right|200px|Ấn phẩm ''[[Dũng sĩ Hesman]]'' của tác giả [[Nguyễn Hùng Lân|Hùng Lân]] gây "cháy hàng" suốt thập niên 1990 và 2000.]]

{{cquote|''Như ta đã biết, dũng sĩ Hesman là một robot khổng lồ do năm con robot mãnh sư ghép lại mà thành.''<br>''Cùng với thanh gươm ánh sáng vô cùng lợi hại, Hesman đã giúp đỡ các bạn từ thiên hà Garrison đến''<br>''để chiến đấu chống bọn quái vật hung bạo ngoài vũ trụ,''<br>''nhằm bảo vệ hòa bình và xây dựng hành tinh Arus xinh đẹp.''|||Tựa ''[[Dũng sĩ Hesman]]'' của tác giả [[Nguyễn Hùng Lân]], [[Nhà xuất bản Mỹ thuật Việt Nam]]}}

{{cquote|''Như ta đã biết, dũng sĩ Hesman là một robot khổng lồ do năm con robot mãnh sư ghép lại mà thành.''<br>''Cùng với thanh gươm ánh sáng vô cùng lợi hại, Hesman đã giúp đỡ các bạn từ thiên hà Garrison đến''<br>''để chiến đấu chống bọn quái vật hung bạo ngoài vũ trụ,''<br>''nhằm bảo vệ hòa bình và xây dựng hành tinh Arus xinh đẹp.''|||Tựa ''[[Dũng sĩ Hesman]]'' của tác giả [[Nguyễn Hùng Lân]], [[Nhà xuất bản Mỹ thuật Việt Nam]]}}

Mãi tới năm 2004, khi [[Công ước Berne]] được [[chính phủ Việt Nam]] cam kết áp dụng, hiện trạng này mới vãn hồi. Sự kiện được một số cơ quan thông tấn coi là cột mốc cho sự thoái trào của [[tranh truyện]] [[Việt Nam]] vì không chịu nổi sức ép của truyện ngoại. Có những giai đoạn truyện ngoại gây bão hòa thị trường sách cho thanh thiếu niên<ref name=autogenerated7>[http://tuoitre.vn/Van-hoa-Giai-tri/5493/Truyen-tranh-thieu-nhi-Can-mot-cach-nhin-khac-va-mot-cach-ve-khac.html Cần cách nhìn và cách vẽ khác]</ref>. Một ước tính cho thấy, trước năm 2003, trung bình [[Việt Nam]] xuất bản 4.000 đầu [[tranh truyện]]/năm với số bản in khoảng 3.000 bản/đầu truyện, nhưng vào một thời điểm chỉ trong 8 tháng đầu năm 2003, con số này đã lên tới 13.000 đầu truyện qua đó chứng tỏ sức hút ngày càng mạnh của [[tranh truyện]], trong đó có tới 7/10 thiếu nhi ở thành phố được hỏi đều có mua đọc, và 10/10 trong số đó đều thích [[tranh truyện]].<ref name=autogenerated7 />

Mãi tới năm 2004, khi [[Công ước Berne]] được [[chính phủ Việt Nam]] cam kết áp dụng, hiện trạng này mới vãn hồi. Sự kiện được một số cơ quan thông tấn coi là cột mốc cho sự thoái trào của [[tranh truyện]] [[Việt Nam]] vì không chịu nổi sức ép của truyện ngoại. Có những giai đoạn truyện ngoại gây bão hòa thị trường sách cho thanh thiếu niên<ref name=autogenerated7>[http://tuoitre.vn/Van-hoa-Giai-tri/5493/Truyen-tranh-thieu-nhi-Can-mot-cach-nhin-khac-va-mot-cach-ve-khac.html Cần cách nhìn và cách vẽ khác]</ref>. Một ước tính cho thấy, trước năm 2003, trung bình [[Việt Nam]] xuất bản 4.000 đầu [[tranh truyện]]/năm với số bản in khoảng 3.000 bản/đầu truyện, nhưng vào một thời điểm chỉ trong 8 tháng đầu năm 2003, con số này đã lên tới 13.000 đầu truyện qua đó chứng tỏ sức hút ngày càng mạnh của [[tranh truyện]], trong đó có tới 7/10 thiếu nhi ở thành phố được hỏi đều có mua đọc, và 10/10 trong số đó đều thích [[tranh truyện]].<ref name=autogenerated7 />

* [[Nguyễn Phước Vĩnh Khoa]]<ref>[http://cmavn.org/hoa-si-vinh-khoa-hon-viet-trong-truyen-tranh-bi/ Hồn việt trong tranh truyện Bỉ]</ref> (VINK)

* [[Nguyễn Phước Vĩnh Khoa]]<ref>[http://cmavn.org/hoa-si-vinh-khoa-hon-viet-trong-truyen-tranh-bi/ Hồn việt trong tranh truyện Bỉ]</ref> (VINK)

* [[Nguyễn Thị Giang (họa sĩ)|Nguyễn Thị Giang]] (CINE)

* [[Nguyễn Thị Giang (họa sĩ)|Nguyễn Thị Giang]] (CINE)

* [[Hoài Thu]]

* [[Hoài Thu]]

* [[Mạc Can]]

* [[Mạc Can]]

[[Thập niên 2000]] được báo giới [[Việt Nam]] gọi là thời kỳ "xâm lăng" của [[manhua]]-[[manhwa]]-[[manga]] với việc tăng đột biến thị phần và sức đọc, cùng các hoạt động liên đới. [[Tranh truyện]] có xuất xứ [[Đông Bắc Á]] không chỉ gói gọn trong [[sách]] mà đi vào các sản phẩm [[thương mại]] và trở nên trào lưu [[giải trí]] trong giới trẻ. Trong bối cảnh đó, nhiều [[họa sĩ]] đã hoạt động nhiều năm đành gác [[bút]], có những tác phẩm buộc phải ngưng khi chưa có hồi kết. Giai đoạn này chứng kiến từ đình đồn tới khủng hoảng của [[tranh truyện]] xuất xứ [[Việt Nam]].

[[Thập niên 2000]] được báo giới [[Việt Nam]] gọi là thời kỳ "xâm lăng" của [[manhua]]-[[manhwa]]-[[manga]] với việc tăng đột biến thị phần và sức đọc, cùng các hoạt động liên đới. [[Tranh truyện]] có xuất xứ [[Đông Bắc Á]] không chỉ gói gọn trong [[sách]] mà đi vào các sản phẩm [[thương mại]] và trở nên trào lưu [[giải trí]] trong giới trẻ. Trong bối cảnh đó, nhiều [[họa sĩ]] đã hoạt động nhiều năm đành gác [[bút]], có những tác phẩm buộc phải ngưng khi chưa có hồi kết. Giai đoạn này chứng kiến từ đình đồn tới khủng hoảng của [[tranh truyện]] xuất xứ [[Việt Nam]].

Bên cạnh sự khủng hoảng của [[tranh truyện]] dài kỳ, thì dòng truyện có yếu tố trào phúng trên báo chí vẫn phát triển âm thầm. Một số tổ chức như [[Tuổi Trẻ Cười]], [[Hoa Học Trò]], [[Truyện Tranh Trẻ]], [[Nguyệt san Công an Thành phố Hồ Chí Minh|Công an Thành phố Hồ Chí Minh]], [[Đặc san Công an Nhân dân|Công an Nhân dân]] trở nên sốt tại các sạp báo. Báo giới bắt đầu quay lại cách gọi truyền thống là '''mạn họa''' nhưng với ý nghĩa mới là sánh ngang [[manhua]]-[[manhwa]]-[[manga]]<ref>[https://nld.com.vn/van-hoa-van-nghe/truyen-tranh-viet-nghet-tho-vi-manga-138710.htm Tranh truyện Việt nghẹt thở vì manga]</ref>. Tuy nhiên, mạn họa [[Việt Nam]] vẫn bị chỉ trích vì xơ cứng, nghèo nàn tới mức phải quy lụy phong cách [[Nhật Bản]] và sự hỗ trợ của [[Phần mềm|phần mềm vi tính]]<ref>[http://www.bbc.com/news/world-asia-27338112 Can Vietnamese comics win readers' hearts ?]</ref>. Tựu trung, do vắng hẳn lực lượng [[họa sĩ]] chuyên nghiệp với kỹ năng cao, đây vẫn là mảng trống lớn không được chú tâm đào tạo<ref>[https://tuoitre.vn/tac-gia-nuoc-ngoai-de-nghi-bao-muc-tim-phai-boi-thuong-2300-usd-991168.htm Tác giả Singapore đòi báo Mực Tím bồi thường 2.300 USD]</ref>.

Bên cạnh sự khủng hoảng của [[tranh truyện]] dài kỳ, thì dòng truyện có yếu tố trào phúng trên báo chí vẫn phát triển âm thầm. Một số tổ chức như [[Tuổi Trẻ Cười]], [[Hoa Học Trò]], [[Truyện Tranh Trẻ]], [[Nguyệt san Công an Thành phố Hồ Chí Minh|Công an Thành phố Hồ Chí Minh]], [[Đặc san Công an Nhân dân|Công an Nhân dân]] trở nên sốt tại các sạp báo. Báo giới bắt đầu quay lại cách gọi truyền thống là '''mạn họa''' nhưng với ý nghĩa mới là sánh ngang [[manhua]]-[[manhwa]]-[[manga]]<ref>[https://nld.com.vn/van-hoa-van-nghe/truyen-tranh-viet-nghet-tho-vi-manga-138710.htm Tranh truyện Việt nghẹt thở vì manga]</ref>. Tuy nhiên, mạn họa [[Việt Nam]] vẫn bị chỉ trích vì xơ cứng, nghèo nàn tới mức phải quy lụy phong cách [[Nhật Bản]] và sự hỗ trợ của [[Phần mềm|phần mềm vi tính]]<ref>[http://www.bbc.com/news/world-asia-27338112 Can Vietnamese comics win readers' hearts ?]</ref>. Tựu trung, do vắng hẳn lực lượng [[họa sĩ]] chuyên nghiệp với kỹ năng cao, đây vẫn là mảng trống lớn không được chú tâm đào tạo<ref>[https://tuoitre.vn/tac-gia-nuoc-ngoai-de-nghi-bao-muc-tim-phai-boi-thuong-2300-usd-991168.htm Tác giả Singapore đòi báo Mực Tím bồi thường 2.300 USD]</ref>.

{{cquote|''Nói về thị trường tranh truyện Việt hiện nay thì tôi thấy èo uột, chưa phát triển được. Do yếu tố vẽ chưa bằng ngoại quốc, sản xuất cũng không bằng. Mỗi tuần một họa sĩ manga có thể vẽ được hơn 18 trang. Tốc độ vẽ và sản xuất phải thỏa mãn được cái nhu cầu đọc liên tục của độc giả. Còn truyện Việt chưa đáp ứng được điều đó. Thử nghĩ việc đọc xong kỳ này mà chờ mãi mới ra kỳ tới thì người đọc rất dễ nản và bỏ luôn không theo dõi nữa. Họa sĩ Việt Nam không thua thế giới, nhưng chưa thể sống khỏe bằng nghề tranh truyện, trong khi ở các nước thì họa sĩ tranh truyện có thu nhập tốt. Bởi thế nghề vẽ tranh truyện chuyên nghiệp ở Việt Nam chưa phát triển được.|||[[Họa sĩ]] [[Nguyễn Trung Thạch]]}}

{{cquote|''Nói về thị trường tranh truyện Việt hiện nay thì tôi thấy èo uột, chưa phát triển được. Do yếu tố vẽ chưa bằng ngoại quốc, sản xuất cũng không bằng. Mỗi tuần một họa sĩ manga có thể vẽ được hơn 18 trang. Tốc độ vẽ và sản xuất phải thỏa mãn được cái nhu cầu đọc liên tục của độc giả. Còn truyện Việt chưa đáp ứng được điều đó. Thử nghĩ việc đọc xong kỳ này mà chờ mãi mới ra kỳ tới thì người đọc rất dễ nản và bỏ luôn không theo dõi nữa. Họa sĩ Việt Nam không thua thế giới, nhưng chưa thể sống khỏe bằng nghề tranh truyện, trong khi ở các nước thì họa sĩ tranh truyện có thu nhập tốt. Bởi thế nghề vẽ tranh truyện chuyên nghiệp ở Việt Nam chưa phát triển được.|||[[Họa sĩ]] [[Nguyễn Trung Thạch]]}}

* [[Tạ Huy Long]]<ref>[http://cmavn.org/nhan-vat-thanh-danh/hoa-si-ta-huy-long-thieu-han-truyen-tranh-ve-thoi-ki-1930-1945 Without comics which about 1930-45 Vietnam]</ref>

* [[Tạ Huy Long]]<ref>[http://cmavn.org/nhan-vat-thanh-danh/hoa-si-ta-huy-long-thieu-han-truyen-tranh-ve-thoi-ki-1930-1945 Without comics which about 1930-45 Vietnam]</ref>

* [[Lê Phong Linh]] (Lê Linh)

* [[Lê Phong Linh]] (Lê Linh)

* [[Bùi Thanh Bình]]

* [[Bùi Thanh Bình]]

* [[Nguyễn Minh Hiệu]] (Hiệu Sicula)

* [[Nguyễn Minh Hiệu]] (Hiệu Sicula)

==Văn hóa==

==Văn hóa==

[[Tranh truyện]] [[Việt Nam]] ngày nay được công nhận là một loại hình [[nghệ thuật]] độc lập và coi như hiện tượng [[văn chương]] chủ yếu dành cho giới trẻ, mà trước hết là [[học trò]]. Trong một số bài nghiên cứu lĩnh vực [[tranh truyện]], vài tác giả còn đánh giá là sự phái sinh đáng lưu ý của [[hội họa]], nhưng lại không hề giống [[văn chương]] và [[hội họa]]. Tại [[Việt Nam]], từ 2003 tới nay [[Đại học Hồng Bàng]], [[Trường Đại học Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh|Đại học Mỹ thuật Sài Gòn]]<ref>[http://phanthi.vn/tin-tuc/1208/Huong-toi-su-chuyen-nghiep-cho-truyen-tranh-Viet.html Hướng tới sự chuyên nghiệp hóa tranh truyện Việt]</ref> cùng [[Viện Tranh truyện và Hoạt hình]]<ref>[http://cmavn.org Viện Tranh truyện và Hoạt hình]</ref> là những cơ quan hiếm có chương trình đào tạo mạn họa sĩ chuyên nghiệp và hàng năm mở hội thi sáng tác [[tranh truyện]] có bảo trợ xuất bản.

[[Tranh truyện]] [[Việt Nam]] ngày nay được công nhận là một loại hình [[nghệ thuật]] độc lập và coi như hiện tượng [[văn chương]] chủ yếu dành cho giới trẻ, mà trước hết là [[học trò]]. Trong một số bài nghiên cứu lĩnh vực [[tranh truyện]], vài tác giả còn đánh giá là sự phái sinh đáng lưu ý của [[hội họa]], nhưng lại không hề giống [[văn chương]] và [[hội họa]]. Tại [[Việt Nam]], từ 2003 tới nay [[Đại học Hồng Bàng]], [[Trường Đại học Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh|Đại học Mỹ thuật Sài Gòn]]<ref>[http://phanthi.vn/tin-tuc/1208/Huong-toi-su-chuyen-nghiep-cho-truyen-tranh-Viet.html Hướng tới sự chuyên nghiệp hóa tranh truyện Việt]</ref> cùng [[Viện Tranh truyện và Hoạt hình]]<ref>[http://cmavn.org Viện Tranh truyện và Hoạt hình]</ref> là những cơ quan hiếm có chương trình đào tạo mạn họa sĩ chuyên nghiệp và hàng năm mở hội thi sáng tác [[tranh truyện]] có bảo trợ xuất bản.

''Thứ ba, tranh truyện còn chạy theo lợi nhuận. Nếu như sách nghiên cứu chỉ in vài trăm bản thì tranh truyện in vài trăm nghìn bản. Cũng chính việc chạy theo lợi nhuận mà nhiều nhà xuất bản đã cho in nhiều cuốn chất lượng chưa thực sự tốt. Truyện tranh cũng có chức năng giáo dục nhưng hiện nay ở ta đang đặt lợi nhuận cao hơn chức năng giáo dục.''|||GS.TS [[Trần Trí Dõi]]<ref>https://www.nguoiduatin.vn/nha-ngon-ngu-nha-van-len-tieng-van-nan-truyen-tranh-a16539.html</ref>, nguyên chủ nhiệm khoa Ngôn ngữ học trường [[Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội|DH KHXH&NV QG-HN]]}}

''Thứ ba, tranh truyện còn chạy theo lợi nhuận. Nếu như sách nghiên cứu chỉ in vài trăm bản thì tranh truyện in vài trăm nghìn bản. Cũng chính việc chạy theo lợi nhuận mà nhiều nhà xuất bản đã cho in nhiều cuốn chất lượng chưa thực sự tốt. Truyện tranh cũng có chức năng giáo dục nhưng hiện nay ở ta đang đặt lợi nhuận cao hơn chức năng giáo dục.''|||GS.TS [[Trần Trí Dõi]]<ref>https://www.nguoiduatin.vn/nha-ngon-ngu-nha-van-len-tieng-van-nan-truyen-tranh-a16539.html</ref>, nguyên chủ nhiệm khoa Ngôn ngữ học trường [[Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội|DH KHXH&NV QG-HN]]}}

[[Văn sĩ]] Văn Giá, chủ nhiệm Khoa Sáng tác Phê bình Văn học, [[Đại học Văn hóa Hà Nội]] cho rằng "''nhiều tranh truyện hiện nay quá chú trọng phần hình còn phần lời thoại, lời dẫn thì cẩu thả, không chuẩn xác và mang tính bạo lực. Ngôn ngữ nghèo nàn trong các tranh truyện không thể kích thích phát triển khả năng ngôn ngữ, sự tích lũy ngôn ngữ của trẻ. Bên cạnh đó, ngôn ngữ của nhiều cuốn rất trắng trợn, bạo lực, hình ảnh thiếu đứng đắn làm trẻ tò mò trước tuổi''". Còn theo PGS.TS [[Phạm Văn Tình]], [[Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam]], "''ngôn ngữ là phương tiện biểu hiện của tư duy. Đọc nhiều tranh truyện sẽ tác động sâu sắc đến tư duy của người đọc. Tranh truyện khiến trẻ lười tưởng tượng, điều đó dần dần hình thành thói quen lười suy nghĩ, thích cái có sẵn''".

[[Văn sĩ]] Văn Giá, chủ nhiệm Khoa Sáng tác Phê bình Văn học, [[Đại học Văn hóa Hà Nội]] cho rằng "''nhiều tranh truyện hiện nay quá chú trọng phần hình còn phần lời thoại, lời dẫn thì cẩu thả, không chuẩn xác và mang tính bạo lực. Ngôn ngữ nghèo nàn trong các tranh truyện không thể kích thích phát triển khả năng ngôn ngữ, sự tích lũy ngôn ngữ của trẻ. Bên cạnh đó, ngôn ngữ của nhiều cuốn rất trắng trợn, bạo lực, hình ảnh thiếu đứng đắn làm trẻ tò mò trước tuổi''". Còn theo PGS.TS [[Phạm Văn Tình]], [[Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam]], "''ngôn ngữ là phương tiện biểu hiện của tư duy. Đọc nhiều tranh truyện sẽ tác động sâu sắc đến tư duy của người đọc. Tranh truyện khiến trẻ lười tưởng tượng, điều đó dần dần hình thành thói quen lười suy nghĩ, thích cái có sẵn''".

===Ấn phẩm===

===Ấn phẩm===

Dưới đây liệt kê một số tác phẩm tiêu biểu tới thời điểm 2020.

Dưới đây liệt kê một số tác phẩm tiêu biểu tới thời điểm 2020.

* ''[[Vân Tiên cổ tích truyện]]''<ref>[http://www.nhandan.com.vn/vanhoa/item/32412902-“danh-thuc”-luc-van-tien-co-tich-truyen-sau-hon-100-nam.html ''Vân Tiên cổ tích truyện'' trở dậy sau 100 năm]</ref>

* ''[[Vân Tiên cổ tích truyện]]''<ref>[http://www.nhandan.com.vn/vanhoa/item/32412902-“danh-thuc”-luc-van-tien-co-tich-truyen-sau-hon-100-nam.html ''Vân Tiên cổ tích truyện'' trở dậy sau 100 năm]</ref>

* ''[[Kim Vân Kiều tân truyện]]''

* ''[[Kim Vân Kiều tân truyện]]''

* ''[[Phía sau cánh cửa]]''

* ''[[Phía sau cánh cửa]]''

* ''[[Hạ về trên đồi cỏ lau hồng]]''

* ''[[Hạ về trên đồi cỏ lau hồng]]''

* [[Hội họa Việt Nam]]

* [[Hội họa Việt Nam]]

* [[Hoạt họa Việt Nam]]

* [[Hoạt họa Việt Nam]]

* [https://mythuatvietnam.edu.vn/hoi-thao-khoa-hoc-thuc-trang-va-giai-phap-nang-cao-chat-luong-nghe-thuat-truyen-tranh-viet-nam/+&cd=1&hl=vi&ct=clnk&gl=vn Hội thảo khoa học ''Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng nghệ thuật tranh truyện Việt Nam'']

* [https://mythuatvietnam.edu.vn/hoi-thao-khoa-hoc-thuc-trang-va-giai-phap-nang-cao-chat-luong-nghe-thuat-truyen-tranh-viet-nam/+&cd=1&hl=vi&ct=clnk&gl=vn Hội thảo khoa học ''Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng nghệ thuật tranh truyện Việt Nam'']

* [https://www.youtube.com/watch?v=uvRqsw42K4I Cuốn tranh truyện đầu tiên và hành trình trở về đất mẹ]

* [https://www.youtube.com/watch?v=uvRqsw42K4I Cuốn tranh truyện đầu tiên và hành trình trở về đất mẹ]

* [http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2014/06/140623_vietnam_comic Tranh truyện Việt Nam liệu có "lên ngôi"]

* [http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2014/06/140623_vietnam_comic Tranh truyện Việt Nam liệu có "lên ngôi"]

* [http://phanthi.vn/tin-tuc/2587/Hoa-si-ve-truyen-tranh-Tu-thu-vui-den-thanh-nghe.html Từ thú vui đến thành nghề]

* [http://phanthi.vn/tin-tuc/2587/Hoa-si-ve-truyen-tranh-Tu-thu-vui-den-thanh-nghe.html Từ thú vui đến thành nghề]

* [https://curious.kcrw.com/2017/03/thi-bui-best-we-could-do A Vietnamese family's refugee story, told through comics]

* [https://curious.kcrw.com/2017/03/thi-bui-best-we-could-do A Vietnamese family's refugee story, told through comics]

[[Thể loại:Mạn họa Việt Nam| ]]

[[Thể loại:Mạn họa Việt Nam| ]]