Sửa đổi Hoa nương
Chú ý: Bạn chưa đăng nhập và địa chỉ IP của bạn sẽ hiển thị công khai khi lưu các sửa đổi.
Bạn có thể tham gia như người biên soạn chuyên nghiệp và lâu dài ở Bách khoa Toàn thư Việt Nam, bằng cách đăng ký và đăng nhập - IP của bạn sẽ không bị công khai và có thêm nhiều lợi ích khác.
Các sửa đổi có thể được lùi lại. Xin hãy kiểm tra phần so sánh bên dưới để xác nhận lại những gì bạn muốn làm, sau đó lưu thay đổi ở dưới để hoàn tất việc lùi lại sửa đổi.
Bản hiện tại | Nội dung bạn nhập | ||
Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{mới}} | {{mới}} | ||
− | '''Hoa nương''' | + | '''Hoa nương''' là dụng ngữ xuất hiện sớm nhất từ [[Triều Lê sơ|thời Lê]] để mô tả phường gái hành nghề xướng kĩ. |
==Thuật ngữ== | ==Thuật ngữ== | ||
'''Hoa nương''' (花娘) là lối gọi tắt của '''hoa mại nương''' (花賣娘), minh diễn là "phụ nữ hành nghề mại dâm". Theo biến thiên [[lịch sử]] lại có những cách gọi khác là '''nàng hoa''', '''ả hoa''', '''cô hoa''', '''cái hoa''', '''con hoa''', '''gái bán hoa''', '''gái hoa'''... hoặc giản lược '''đĩ''' (娼妓, 伎女, 妓女, 妓, 𡚦), tùy tình huống ứng xử và mức biểu thị tôn trọng hay không. | '''Hoa nương''' (花娘) là lối gọi tắt của '''hoa mại nương''' (花賣娘), minh diễn là "phụ nữ hành nghề mại dâm". Theo biến thiên [[lịch sử]] lại có những cách gọi khác là '''nàng hoa''', '''ả hoa''', '''cô hoa''', '''cái hoa''', '''con hoa''', '''gái bán hoa''', '''gái hoa'''... hoặc giản lược '''đĩ''' (娼妓, 伎女, 妓女, 妓, 𡚦), tùy tình huống ứng xử và mức biểu thị tôn trọng hay không. | ||
− | Ở hậu kì [[hiện đại]], do [[Hán tự văn hóa quyển|văn hóa Hán tự]] đã mai một hoặc vì không hiểu nghĩa, truyền thông và công luận [[Việt Nam]] thường liệt hoa nương chung với [[đào nương]] (nữ lưu hành nghề xướng ca) và [[nặc nô]] (nữ lưu hành nghề | + | Ở hậu kì [[hiện đại]], do [[Hán tự văn hóa quyển|văn hóa Hán tự]] đã mai một hoặc vì không hiểu nghĩa, truyền thông và công luận [[Việt Nam]] thường liệt hoa nương chung với [[đào nương]] (nữ lưu hành nghề xướng ca) và [[nặc nô]] (nữ lưu hành nghề đòi nợ). Trong thực tế, đây là ba nghề chuyên biệt và có những giới luật tương đối khắt khe. Hoa nương thường bị coi là hạng ti tiện nhất, nhưng là đối tượng được giới [[văn nghệ]] khai thác nhiều nhất. |
− | Hậu kì [[hiện đại]] còn lưu cách gọi không sát nghĩa lắm là | + | Hậu kì [[hiện đại]] còn lưu cách gọi không sát nghĩa lắm là '''gái điếm''' hoặc '''đĩ điếm'''. Điếm (店) là những quán trọ ven đường cái, cũng là nơi hoa nương thường ở để kéo khách. |
==Lịch sử== | ==Lịch sử== | ||
[[Hình:Sĩ nữ đồ 仕女圖.jpg|nhỏ|phải|222px|Họa phẩm ''Sĩ nữ đồ'' (仕女圖) thời [[Lê trung hưng]], quàn tại đình Ngoại, xã [[Thanh Liệt]], huyện [[Thanh Trì]], [[Hà Nội]].]] | [[Hình:Sĩ nữ đồ 仕女圖.jpg|nhỏ|phải|222px|Họa phẩm ''Sĩ nữ đồ'' (仕女圖) thời [[Lê trung hưng]], quàn tại đình Ngoại, xã [[Thanh Liệt]], huyện [[Thanh Trì]], [[Hà Nội]].]] | ||
Dòng 13: | Dòng 13: | ||
Theo ''[[Sơn cư tạp thuật]]'', "''tục nước ta (xứ [[Bắc Hà]]) đối với việc phòng thân của đàn bà rất sơ lược, đã hở người lộ mặt, lại còn cùng con trai chung đường chung giếng, giẫm cỏ xem trò, lại còn cùng con trai kề vai chạm lưng, đến khi có người làm mối thì phần nhiều đã mất trinh rồi''". Trong tác phẩm ''[[Histoire naturelle, civile et politique du Tonquin]]'' (Lịch sử tự nhiên, dân sự và chính trị xứ Đông Kinh), tác giả Richard cho biết "''những người đàn bà bình dân có quyền tự do đi chơi và chăm lo những công việc bên ngoài, còn những người vợ quan lại và những người đàn bà đặc biệt khác thì bị quản lý chặt chẽ gần giống như những người đàn bà Trung Hoa. Nhiều phụ nữ này được coi như vô cùng dễ dãi. Họ buông thả mình cho người ngoại quốc với một cái giá rất xoàng và sau đó kịp thời kết hôn với người ngoại quốc kia. Người ta đã tìm họ chẳng qua vì những chuyện đó thôi. Họ được chọn chồng theo ý muốn, quyền hạn mà những phụ nữ Trung Hoa không có được''". | Theo ''[[Sơn cư tạp thuật]]'', "''tục nước ta (xứ [[Bắc Hà]]) đối với việc phòng thân của đàn bà rất sơ lược, đã hở người lộ mặt, lại còn cùng con trai chung đường chung giếng, giẫm cỏ xem trò, lại còn cùng con trai kề vai chạm lưng, đến khi có người làm mối thì phần nhiều đã mất trinh rồi''". Trong tác phẩm ''[[Histoire naturelle, civile et politique du Tonquin]]'' (Lịch sử tự nhiên, dân sự và chính trị xứ Đông Kinh), tác giả Richard cho biết "''những người đàn bà bình dân có quyền tự do đi chơi và chăm lo những công việc bên ngoài, còn những người vợ quan lại và những người đàn bà đặc biệt khác thì bị quản lý chặt chẽ gần giống như những người đàn bà Trung Hoa. Nhiều phụ nữ này được coi như vô cùng dễ dãi. Họ buông thả mình cho người ngoại quốc với một cái giá rất xoàng và sau đó kịp thời kết hôn với người ngoại quốc kia. Người ta đã tìm họ chẳng qua vì những chuyện đó thôi. Họ được chọn chồng theo ý muốn, quyền hạn mà những phụ nữ Trung Hoa không có được''". | ||
− | Còn với đàn bà [[Nam Hà]], nhà lữ hành [[John Barrow]] đã mô tả từ những năm 1792-3 rằng "''họ được phép tự do luyến ái, ngay cả con gái quan lại cũng | + | Còn với đàn bà [[Nam Hà]], nhà lữ hành [[John Barrow]] đã mô tả từ những năm 1792-3 rằng "''họ được phép tự do luyến ái, ngay cả con gái quan lại cũng từng có nhiều cô cấu hiệp với Tây lang để kiếm ít lợi lạc''". Vài chục năm sau đó, [[hoàng đế]] [[Nguyễn Thánh Tổ]] nhận xét, "''dân phong tập thói kiêu sa, dâm đãng''", "''đám đàn bà Gia Định rất dâm đãng''", "''bọn đàn bà dâm đãng, phóng túng, cư xử của chúng thật quá kinh tởm. Đàn ông vốn đã chơi bời phóng đãng thì sao đòi hỏi tiết hạnh ở đám vợ được ?''". |
{{cquote|''Nước ta trước đây xướng-kĩ phần nhiều tập-trung ở kinh-sư và quân-phòng, chỗ nào cũng có, riêng phố Hàng-Chĩnh Hàng-Cau đông nhất. Đĩ phần nhiều bị giang-mai, tục gọi mụn Tiêm-La. Tương-truyền khi chinh-phạt Tiêm-La, tướng-sĩ mắc chứng này, về truyền-nhiễm cho nhau, đứa phóng-đãng trăng-hoa hay mắc-phải, có khi chết người. Sau năm Mậu-Thân [1788], tướng-sĩ trấn Bắc-Thành phần đông lây bệnh này, nguy-cấp khôn cứu, cấm cũng không dứt được. Bèn lùng-bắt đĩ khắp các phố-phường, cạo đầu, phạt trượng rồi đuổi đi. Đó cũng là một cách làm hay !''<br>我國從前娼妓多聚京師軍房,在在有之,唯㽀肆、榔肆尤盛。妓多楊梅瘡,俗言暹羅瘡。相傳征暹羅時,將士得此癥,還相傳染,浪夫蕩子多得之,有至卒死者。戊申以後,鎮北城將士多染是瘡,危殆不救,禁之不能止,遂索諸坊庯娼妓,髡其頭,杖而逐之。是亦一快擧。|||Đan Sơn, ''[[Sơn cư tạp thuật]] · Nữ lưu'', [[An Nam]] quốc, thế kỉ XVIII}} | {{cquote|''Nước ta trước đây xướng-kĩ phần nhiều tập-trung ở kinh-sư và quân-phòng, chỗ nào cũng có, riêng phố Hàng-Chĩnh Hàng-Cau đông nhất. Đĩ phần nhiều bị giang-mai, tục gọi mụn Tiêm-La. Tương-truyền khi chinh-phạt Tiêm-La, tướng-sĩ mắc chứng này, về truyền-nhiễm cho nhau, đứa phóng-đãng trăng-hoa hay mắc-phải, có khi chết người. Sau năm Mậu-Thân [1788], tướng-sĩ trấn Bắc-Thành phần đông lây bệnh này, nguy-cấp khôn cứu, cấm cũng không dứt được. Bèn lùng-bắt đĩ khắp các phố-phường, cạo đầu, phạt trượng rồi đuổi đi. Đó cũng là một cách làm hay !''<br>我國從前娼妓多聚京師軍房,在在有之,唯㽀肆、榔肆尤盛。妓多楊梅瘡,俗言暹羅瘡。相傳征暹羅時,將士得此癥,還相傳染,浪夫蕩子多得之,有至卒死者。戊申以後,鎮北城將士多染是瘡,危殆不救,禁之不能止,遂索諸坊庯娼妓,髡其頭,杖而逐之。是亦一快擧。|||Đan Sơn, ''[[Sơn cư tạp thuật]] · Nữ lưu'', [[An Nam]] quốc, thế kỉ XVIII}} | ||
Từ sơ kì [[triều Nguyễn]], triều đình [[An Nam]] áp dụng luật lệ [[triều Minh]], phạt 60 trượng đối với quan lại và con em nhà quan qua đêm với đĩ. Nhưng luật này chỉ ở quan viên và con quan hưởng tập ấm, không đặt hình phạt nào cho kẻ mãi dâm và mại dâm. | Từ sơ kì [[triều Nguyễn]], triều đình [[An Nam]] áp dụng luật lệ [[triều Minh]], phạt 60 trượng đối với quan lại và con em nhà quan qua đêm với đĩ. Nhưng luật này chỉ ở quan viên và con quan hưởng tập ấm, không đặt hình phạt nào cho kẻ mãi dâm và mại dâm. | ||
Dòng 22: | Dòng 22: | ||
* [[Tống triều|Tống]] · [[Mai Nghiêu Thần]], ''Hoa nương ca'' : "''Hoa nương thập nhị năng ca vũ, tịch thậm thanh danh cư nhạc phủ''" (花娘十二能歌舞,籍甚聲名居樂府). | * [[Tống triều|Tống]] · [[Mai Nghiêu Thần]], ''Hoa nương ca'' : "''Hoa nương thập nhị năng ca vũ, tịch thậm thanh danh cư nhạc phủ''" (花娘十二能歌舞,籍甚聲名居樂府). | ||
* [[Minh triều|Minh]] · [[Đào Tông Nghi]], ''Chuyết canh lục · Phụ nữ viết nương'' : "''Nhi thế vị ổn bà viết lão nương, nữ vu viết sư nương, đô hạ cập Giang Nam vị nam hích diệc viết sư nương, xướng phụ viết hoa nương''" (而世謂穩婆曰老娘,女巫曰師娘,都下及江南謂男覡亦曰師娘,娼婦曰花娘). | * [[Minh triều|Minh]] · [[Đào Tông Nghi]], ''Chuyết canh lục · Phụ nữ viết nương'' : "''Nhi thế vị ổn bà viết lão nương, nữ vu viết sư nương, đô hạ cập Giang Nam vị nam hích diệc viết sư nương, xướng phụ viết hoa nương''" (而世謂穩婆曰老娘,女巫曰師娘,都下及江南謂男覡亦曰師娘,娼婦曰花娘). | ||
− | |||
<center> | <center> | ||
{|class="wikitable sortable" | {|class="wikitable sortable" | ||
− | |- bgcolor="# | + | |- bgcolor="#B3B3B3" |
!Phần ''Hoa giới''<ref>{{cite web|last=Lê Quang Thái|first=|date=2017-09|title=Từ ‘Thập giới cô hồn quốc ngữ văn’ đến ‘Văn tế thập loại chúng sinh’|url=http://tapchisonghuong.com.vn/tap-chi/c378/n25912/Tu-Thap-gioi-co-hon-quoc-ngu-van-den-Van-te-thap-loai-chung-sinh.html|journal=Tạp chí Sông Hương|volume=343|pages=|via=}}</ref> trong thi phẩm<br>''[[Thập giới cô hồn quốc ngữ văn]]'' (十戒孤魂國語文)<br>được cho là của tác giả [[Lê Thánh Tông]]!!Trích thi phẩm<br>''[[Văn tế thập loại chúng sinh]]'' (文祭十類眾生)<br>của tác giả [[Nguyễn Du]] | !Phần ''Hoa giới''<ref>{{cite web|last=Lê Quang Thái|first=|date=2017-09|title=Từ ‘Thập giới cô hồn quốc ngữ văn’ đến ‘Văn tế thập loại chúng sinh’|url=http://tapchisonghuong.com.vn/tap-chi/c378/n25912/Tu-Thap-gioi-co-hon-quoc-ngu-van-den-Van-te-thap-loai-chung-sinh.html|journal=Tạp chí Sông Hương|volume=343|pages=|via=}}</ref> trong thi phẩm<br>''[[Thập giới cô hồn quốc ngữ văn]]'' (十戒孤魂國語文)<br>được cho là của tác giả [[Lê Thánh Tông]]!!Trích thi phẩm<br>''[[Văn tế thập loại chúng sinh]]'' (文祭十類眾生)<br>của tác giả [[Nguyễn Du]] | ||
|- | |- | ||
− | |''Biếng việc nữ công,''<br>''Muốn bề nhan sắc.''<br>''Giồi giẽ mi quang mặt phấn,''<br>''Sắm lo bên lục má hồng.''<br>''Răng đen cười hé nguyệt nga, lác ngờ hột đỗ,''<br>''Trán rộng vạch ngang vân trận, mẽ tựa hoa mai.''<br>''Nụ vàng giắt pha ngữ hạt trai,''<br>''Quạt ngọc điểm đồi mồi xương vích,''<br>''Biếc búp rong, tía rọc ráy, yếm chéo cánh, cạnh thêu,''<br>''Lục cổ vẹt, đỏ tiết dê, xống giang chân, thắt đáy,''<br>''Tiếng thót ẻo à ẽo ợt,''<br>''Nết làm chuộng quý chuộng thanh.''<br>''Say mây mưa bàn tán mấy cơn, đón nhân tình bằng mèo thấy mỡ,''<br>''Đắm trăng gió lân la đòi đoạn, mệt thế sự tựa kiến sa dầu.''<br>''Chốc mòng quán Sở lầu Tần,''<br>''Chấp chới ả Diêu nàng Ngụy.''<br>''Quấn quýt sự anh sự ả.''<br>''Dập dìu tin bướm tin ong.''<br>''Làm bạn gửi, lấy chồng quyền, xụt xịt rằng tôi thương tôi thảm,''<br>''Đưa người lâu, rước khách mới, bẻo lẻo chào anh ngược anh xuôi.''|||''Cũng có kẻ nhỡ nhàng một kiếp,''<br>''Liều tuổi xanh buôn nguyệt bán hoa,''<br>''Ngẩn ngơ khi trở về già,''<br>''Đâu chồng con tá biết là cậy ai ?''<br>''Sống đã chịu một đời phiền não''<br>''Thác lại nhờ hớp cháo lá đa,''<br>''Đau đớn thay phận đàn bà,''<br>''Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu ?'' | + | |''Biếng việc nữ công,''<br>''Muốn bề nhan sắc.''<br>''Giồi giẽ mi quang mặt phấn,''<br>''Sắm lo bên lục má hồng.''<br>''Răng đen cười hé nguyệt nga, lác ngờ hột đỗ,''<br>''Trán rộng vạch ngang vân trận, mẽ tựa hoa mai.''<br>''Nụ vàng giắt pha ngữ hạt trai,''<br>''Quạt ngọc điểm đồi mồi xương vích,''<br>''Biếc búp rong, tía rọc ráy, yếm chéo cánh, cạnh thêu,''<br>''Lục cổ vẹt, đỏ tiết dê, xống giang chân, thắt đáy,''<br>''Tiếng thót ẻo à ẽo ợt,''<br>''Nết làm chuộng quý chuộng thanh.''<br>''Say mây mưa bàn tán mấy cơn, đón nhân tình bằng mèo thấy mỡ,''<br>''Đắm trăng gió lân la đòi đoạn, mệt thế sự tựa kiến sa dầu.''<br>''Chốc mòng quán Sở lầu Tần,''<br>''Chấp chới ả Diêu nàng Ngụy.''<br>''Quấn quýt sự anh sự ả.''<br>''Dập dìu tin bướm tin ong.''<br>''Làm bạn gửi, lấy chồng quyền, xụt xịt rằng tôi thương tôi thảm,''<br>''Đưa người lâu, rước khách mới, bẻo lẻo chào anh ngược anh xuôi.''|||''Cũng có kẻ nhỡ nhàng một kiếp,''<br>''Liều tuổi xanh buôn nguyệt bán hoa,''<br>''Ngẩn ngơ khi trở về già,''<br>''Đâu chồng con tá biết là cậy ai ?''<br>''Sống đã chịu một đời phiền não''<br>''Thác lại nhờ hớp cháo lá đa,''<br>''Đau đớn thay phận đàn bà,''<br>''Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu ?'' |
|} | |} | ||
</center> | </center> | ||
− | |||
==Tham khảo== | ==Tham khảo== | ||
* [[Đào nương]] | * [[Đào nương]] | ||
Dòng 37: | Dòng 35: | ||
==Liên kết== | ==Liên kết== | ||
{{cước chú|4}} | {{cước chú|4}} | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
[[Thể loại:Lịch sử Việt Nam trung đại]] | [[Thể loại:Lịch sử Việt Nam trung đại]] | ||
[[Thể loại:Người Việt Nam theo chức nghiệp]] | [[Thể loại:Người Việt Nam theo chức nghiệp]] |