Sửa đổi Chuê nuê
Chú ý: Bạn chưa đăng nhập và địa chỉ IP của bạn sẽ hiển thị công khai khi lưu các sửa đổi.
Bạn có thể tham gia như người biên soạn chuyên nghiệp và lâu dài ở Bách khoa Toàn thư Việt Nam, bằng cách đăng ký và đăng nhập - IP của bạn sẽ không bị công khai và có thêm nhiều lợi ích khác.
Các sửa đổi có thể được lùi lại. Xin hãy kiểm tra phần so sánh bên dưới để xác nhận lại những gì bạn muốn làm, sau đó lưu thay đổi ở dưới để hoàn tất việc lùi lại sửa đổi.
Bản hiện tại | Nội dung bạn nhập | ||
Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{mới}} | {{mới}} | ||
− | '''Chuê nuê''' là tập tục hôn nhân cổ truyền của dân tộc [[Ê Đê]] ở [[Tây Nguyên]], [[Việt Nam]]. Tên đầy đủ là '''Bi cuê brei nuê''', các tên khác là ''' | + | '''Chuê nuê''' là tập tục hôn nhân cổ truyền của dân tộc [[Ê Đê]] ở [[Tây Nguyên]], [[Việt Nam]]. Tên đầy đủ là '''Bi cuê brei nuê''', các tên khác là '''Chuê nuê''', '''Juê nuê''', đều có nghĩa là nối lại bằng người thay thế. Tiếng Việt gọi là "''nối dây''" hay "''nối nòi''". Quy định, khi vợ chết, gia đình, dòng họ bên vợ phải tìm một người thay thế (gọi là người nuê hay nuê) làm vợ người chồng góa, ngược lại, khi chồng chết, gia đình và dòng họ bên chồng phải tìm một người thay thế làm chồng người vợ góa, điều kiện là người thay thế chưa có vợ, có chồng. Người nuê có thể cùng thế hệ hoặc khác thế hệ với người góa. Phổ biến là vợ chết, chồng lấy em gái ruột hoặc em gái họ của vợ (chồng chết, em gái vợ thay thế: amai djiê cuê adei), chồng chết, vợ lấy em trai ruột hoặc em trai họ của chồng (vợ chết, em trai chồng thay thế: ayong djiê cuê adei), theo nguyên tắc thuận chiều, người góa chỉ lấy em chồng hoặc em vợ, không lấy anh vợ hoặc chị vợ, là tàn dư của hình thái quần hôn anh em chồng (levirate) và chị em vợ (socorate), xuất hiện từ xã hội nguyên thủy, tồn tại không chỉ ở người Ê Đê theo mẫu hệ, mà còn ở nhiều dân tộc theo phụ hệ. Trường hợp không có em trai chồng làm người nuê, góa phụ có thể lấy cháu trai (gọi chồng bằng cậu) làm chồng (cậu chết, cháu trai thay thế, hay cậu chết, cháu lấy vợ của cậu: amiết djiê cuê amuôn). Trường hợp không có em trai, em gái và cháu trai thay thế, người góa có thể lấy cháu cách dưới hai đời làm chồng hay vợ. Theo đó, ông chết, bà có thể lấy cháu trai bên dòng mẹ của ông làm chồng (ông chết, cháu trai thay thế: aê djiê cuê kô), hoặc bà chết, ông có thể lấy cháu gái bên dòng mẹ của bà làm vợ (bà chết, cháu gái thay thế: duôn djiê cuê kcô). Tập tục kết hôn cách nhau hai thế hệ, ông lấy cháu, bà lấy cháu là tàn dư của hình thái hôn nhân bốn hôn đẳng, còn thấy tồn tại ở một số xã hội tiền giai cấp, mà thổ dân châu Úc là một ví dụ. |
Theo phong tục Ê Đê, khi vợ hay chồng chết, trước tang lễ, gia đình dòng họ hai bên họp bàn tìm người thay thế để thực hiện tập tục cuê nuê. Nếu người góa từ chối người thay thế thứ nhất, người ta đưa ra người thay thế thứ hai. Nếu người góa từ chối người thay thế thứ hai, người ta đưa ra người thay thế thứ ba, … Trường hợp người góa đã đứng tuổi mà người nối nòi (nuê) còn nhỏ tuổi, chưa đáp ứng nhu cầu làm vợ, làm chồng, người góa phải nuôi nấng, dạy bảo nuê như một đứa trẻ cho đến tuổi trưởng thành để có thể làm vợ, làm chồng. Trường hợp người vợ mất, không còn người để nối dây hay người chồng không muốn nối dây thì người chồng phải quay về nhà mẹ đẻ với hai bàn tay trắng. | Theo phong tục Ê Đê, khi vợ hay chồng chết, trước tang lễ, gia đình dòng họ hai bên họp bàn tìm người thay thế để thực hiện tập tục cuê nuê. Nếu người góa từ chối người thay thế thứ nhất, người ta đưa ra người thay thế thứ hai. Nếu người góa từ chối người thay thế thứ hai, người ta đưa ra người thay thế thứ ba, … Trường hợp người góa đã đứng tuổi mà người nối nòi (nuê) còn nhỏ tuổi, chưa đáp ứng nhu cầu làm vợ, làm chồng, người góa phải nuôi nấng, dạy bảo nuê như một đứa trẻ cho đến tuổi trưởng thành để có thể làm vợ, làm chồng. Trường hợp người vợ mất, không còn người để nối dây hay người chồng không muốn nối dây thì người chồng phải quay về nhà mẹ đẻ với hai bàn tay trắng. |