Mục từ này cần được bình duyệt
Khác biệt giữa các bản “Di căn”
Dòng 2: Dòng 2:
 
[[File:Symptoms of cancer metastasis-vi.svg|thumb|Những triệu chứng phổ biến nhất mà có thể là dấu hiệu của ung thư đã di căn.]]
 
[[File:Symptoms of cancer metastasis-vi.svg|thumb|Những triệu chứng phổ biến nhất mà có thể là dấu hiệu của ung thư đã di căn.]]
 
[[File:How metastasis occurs illustration-vi.jpg|thumb|Các tế bào ung thư di căn qua mạch máu.]]
 
[[File:How metastasis occurs illustration-vi.jpg|thumb|Các tế bào ung thư di căn qua mạch máu.]]
−
'''Di căn''' là sự lan tỏa của tế bào ung thư từ khối u ban đầu sang mô xung quanh và các cơ quan xa.<ref name="Seyfried">{{cite journal | last1 = Seyfried | first1 = Thomas N. | last2 = Huysentruyt | first2 = Leanne C. | title = On the Origin of Cancer Metastasis | journal = Critical Reviews in Oncogenesis | date = 2013 | volume = 18 | issue = 1 – 2 | pages = 43–73 | doi = 10.1615/critrevoncog.v18.i1-2.40 | pmid = 23237552 | pmc = 3597235 | s2cid = 19321068}}</ref> Trong khi là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân ung thư tử vong,{{efn|90% trường hợp tử vong liên quan ung thư là do di căn.<ref name="Lambert">{{cite journal | last1 = Lambert | first1 = Arthur W. | last2 = Pattabiraman | first2 = Diwakar R. | last3 = Weinberg | first3 = Robert A. | title = Emerging Biological Principles of Metastasis | journal = Cell | date = February 2017 | volume = 168 | issue = 4 | pages = 670–691 | doi = 10.1016/j.cell.2016.11.037 | pmid = 28187288 | pmc = 5308465 | s2cid = 206562415 | doi-access = free}}</ref><ref name="Chaffer"/>}} đây vẫn là một trong những khía cạnh bí ẩn nhất của căn bệnh.<ref name="Chaffer">{{cite journal | last1 = Chaffer | first1 = Christine L. | last2 = Weinberg | first2 = Robert A. | title = A Perspective on Cancer Cell Metastasis | journal = Science | date = 25 March 2011 | volume = 331 | issue = 6024 | pages = 1559–1564 | doi = 10.1126/science.1203543 | pmid = 21436443 | s2cid = 10550070}}</ref><ref name="Fares">{{cite journal | last1 = Fares | first1 = Jawad | last2 = Fares | first2 = Mohamad Y. | last3 = Khachfe | first3 = Hussein H. | last4 = Salhab | first4 = Hamza A. | last5 = Fares | first5 = Youssef | title = Molecular principles of metastasis: a hallmark of cancer revisited | journal = Signal Transduction and Targeted Therapy | date = 12 March 2020 | volume = 5 | issue = 1 | doi = 10.1038/s41392-020-0134-x | pmid = 32296047 | pmc = 7067809 | s2cid = 215792602 | doi-access = free}}</ref> Để hoàn thành quá trình này, các tế bào ung thư phải tách ra khỏi khối u ban đầu, xâm nhập hệ tuần hoàn và bạch huyết, tránh né bị hệ miễn dịch tấn công, thoát ra ở mạng mao mạch xa, rồi xâm lấn và tăng sinh ở cơ quan xa.<ref name="Seyfried"/> Mỗi ngày có hàng triệu tế bào tỏa ra từ khối u nhưng chỉ có vài điểm di căn phát hiện được hình thành, cho thấy di căn đường máu rất kém hiệu quả có thể do hầu hết tế bào ung thư bị tiêu diệt trong dòng máu bởi áp lực và hệ miễn dịch.<ref name="Bockhorn">{{cite journal | last1 = Bockhorn | first1 = Maximilian | last2 = Jain | first2 = Rakesh K | last3 = Munn | first3 = Lance L | title = Active versus passive mechanisms in metastasis: do cancer cells crawl into vessels, or are they pushed? | journal = The Lancet Oncology | date = May 2007 | volume = 8 | issue = 5 | pages = 444–448 | doi = 10.1016/S1470-2045(07)70140-7 | pmid = 17466902 | pmc = 2712886 | s2cid = 22914567}}</ref>
+
'''Di căn''' là sự lan tỏa của tế bào ung thư từ khối u ban đầu sang mô xung quanh và các cơ quan xa.<ref name="Seyfried">{{cite journal | last1 = Seyfried | first1 = Thomas N. | last2 = Huysentruyt | first2 = Leanne C. | title = On the Origin of Cancer Metastasis | journal = Critical Reviews in Oncogenesis | date = 2013 | volume = 18 | issue = 1 – 2 | pages = 43–73 | doi = 10.1615/critrevoncog.v18.i1-2.40 | pmid = 23237552 | pmc = 3597235 | s2cid = 19321068}}</ref> Trong khi là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân ung thư tử vong,{{efn|90% trường hợp tử vong liên quan ung thư là do di căn.<ref name="Lambert">{{cite journal | last1 = Lambert | first1 = Arthur W. | last2 = Pattabiraman | first2 = Diwakar R. | last3 = Weinberg | first3 = Robert A. | title = Emerging Biological Principles of Metastasis | journal = Cell | date = February 2017 | volume = 168 | issue = 4 | pages = 670–691 | doi = 10.1016/j.cell.2016.11.037 | pmid = 28187288 | pmc = 5308465 | s2cid = 206562415 | doi-access = free}}</ref><ref name="Chaffer"/>}} đây vẫn là một trong những khía cạnh bí ẩn nhất của căn bệnh.<ref name="Chaffer">{{cite journal | last1 = Chaffer | first1 = Christine L. | last2 = Weinberg | first2 = Robert A. | title = A Perspective on Cancer Cell Metastasis | journal = Science | date = 25 March 2011 | volume = 331 | issue = 6024 | pages = 1559–1564 | doi = 10.1126/science.1203543 | pmid = 21436443 | s2cid = 10550070}}</ref><ref name="Fares">{{cite journal | last1 = Fares | first1 = Jawad | last2 = Fares | first2 = Mohamad Y. | last3 = Khachfe | first3 = Hussein H. | last4 = Salhab | first4 = Hamza A. | last5 = Fares | first5 = Youssef | title = Molecular principles of metastasis: a hallmark of cancer revisited | journal = Signal Transduction and Targeted Therapy | date = 12 March 2020 | volume = 5 | issue = 1 | doi = 10.1038/s41392-020-0134-x | pmid = 32296047 | pmc = 7067809 | s2cid = 215792602 | doi-access = free}}</ref> Để hoàn thành quá trình này, các tế bào ung thư phải tách ra khỏi khối u ban đầu, xâm nhập hệ tuần hoàn và bạch huyết, tránh né bị hệ miễn dịch tấn công, thoát ra ở mạng mao mạch xa, rồi xâm lấn và tăng sinh ở cơ quan xa.<ref name="Seyfried"/> Mỗi ngày có hàng triệu tế bào tỏa ra từ khối u nhưng chỉ có vài điểm di căn phát-hiện-được hình thành, cho thấy di căn đường máu rất kém hiệu quả có thể do hầu hết tế bào ung thư bị tiêu diệt trong dòng máu bởi áp lực và hệ miễn dịch.<ref name="Bockhorn">{{cite journal | last1 = Bockhorn | first1 = Maximilian | last2 = Jain | first2 = Rakesh K | last3 = Munn | first3 = Lance L | title = Active versus passive mechanisms in metastasis: do cancer cells crawl into vessels, or are they pushed? | journal = The Lancet Oncology | date = May 2007 | volume = 8 | issue = 5 | pages = 444–448 | doi = 10.1016/S1470-2045(07)70140-7 | pmid = 17466902 | pmc = 2712886 | s2cid = 22914567}}</ref>
  
−
Chuỗi quá trình được kích hoạt bởi bất ổn nhiễm sắc thể bắt nguồn từ những lỗi liên tiếp ở khâu phân chia nhiễm sắc thể trong [[nguyên phân]].<ref name="Bakhoum">{{cite journal | last1 = Bakhoum | first1 = Samuel F. | last2 = Ngo | first2 = Bryan | last3 = Laughney | first3 = Ashley M. | last4 = Cavallo | first4 = Julie-Ann | last5 = Murphy | first5 = Charles J. | last6 = Ly | first6 = Peter | last7 = Shah | first7 = Pragya | last8 = Sriram | first8 = Roshan K. | last9 = Watkins | first9 = Thomas B. K. | last10 = Taunk | first10 = Neil K. | last11 = Duran | first11 = Mercedes | last12 = Pauli | first12 = Chantal | last13 = Shaw | first13 = Christine | last14 = Chadalavada | first14 = Kalyani | last15 = Rajasekhar | first15 = Vinagolu K. | last16 = Genovese | first16 = Giulio | last17 = Venkatesan | first17 = Subramanian | last18 = Birkbak | first18 = Nicolai J. | last19 = McGranahan | first19 = Nicholas | last20 = Lundquist | first20 = Mark | last21 = LaPlant | first21 = Quincey | last22 = Healey | first22 = John H. | last23 = Elemento | first23 = Olivier | last24 = Chung | first24 = Christine H. | last25 = Lee | first25 = Nancy Y. | last26 = Imielenski | first26 = Marcin | last27 = Nanjangud | first27 = Gouri | last28 = Pe’er | first28 = Dana | last29 = Cleveland | first29 = Don W. | last30 = Powell | first30 = Simon N. | last31 = Lammerding | first31 = Jan | last32 = Swanton | first32 = Charles | last33 = Cantley | first33 = Lewis C. | title = Chromosomal instability drives metastasis through a cytosolic DNA response | journal = Nature | date = 17 January 2018 | volume = 553 | issue = 7689 | pages = 467–472 | doi = 10.1038/nature25432 | pmid = 29342134 | pmc = 5785464 | s2cid = 205263499 | doi-access = free}}</ref> Tế bào ung thư có thể phát tán đơn lẻ hoặc theo cụm.<ref name="Cheung">{{cite journal | last1 = Cheung | first1 = Kevin J. | last2 = Ewald | first2 = Andrew J. | title = A collective route to metastasis: Seeding by tumor cell clusters | journal = Science | date = 8 April 2016 | volume = 352 | issue = 6282 | pages = 167–169 | doi = 10.1126/science.aaf6546 | pmid = 27124449 | pmc = 8183671 | s2cid = 206649284}}</ref>
+
Chuỗi quá trình được kích hoạt bởi bất ổn nhiễm sắc thể bắt nguồn từ những lỗi liên tiếp ở khâu phân chia nhiễm sắc thể trong [[nguyên phân]].<ref name="Bakhoum">{{cite journal | last1 = Bakhoum | first1 = Samuel F. | last2 = Ngo | first2 = Bryan | last3 = Laughney | first3 = Ashley M. | last4 = Cavallo | first4 = Julie-Ann | last5 = Murphy | first5 = Charles J. | last6 = Ly | first6 = Peter | last7 = Shah | first7 = Pragya | last8 = Sriram | first8 = Roshan K. | last9 = Watkins | first9 = Thomas B. K. | last10 = Taunk | first10 = Neil K. | last11 = Duran | first11 = Mercedes | last12 = Pauli | first12 = Chantal | last13 = Shaw | first13 = Christine | last14 = Chadalavada | first14 = Kalyani | last15 = Rajasekhar | first15 = Vinagolu K. | last16 = Genovese | first16 = Giulio | last17 = Venkatesan | first17 = Subramanian | last18 = Birkbak | first18 = Nicolai J. | last19 = McGranahan | first19 = Nicholas | last20 = Lundquist | first20 = Mark | last21 = LaPlant | first21 = Quincey | last22 = Healey | first22 = John H. | last23 = Elemento | first23 = Olivier | last24 = Chung | first24 = Christine H. | last25 = Lee | first25 = Nancy Y. | last26 = Imielenski | first26 = Marcin | last27 = Nanjangud | first27 = Gouri | last28 = Pe’er | first28 = Dana | last29 = Cleveland | first29 = Don W. | last30 = Powell | first30 = Simon N. | last31 = Lammerding | first31 = Jan | last32 = Swanton | first32 = Charles | last33 = Cantley | first33 = Lewis C. | title = Chromosomal instability drives metastasis through a cytosolic DNA response | journal = Nature | date = 17 January 2018 | volume = 553 | issue = 7689 | pages = 467–472 | doi = 10.1038/nature25432 | pmid = 29342134 | pmc = 5785464 | s2cid = 205263499 | doi-access = free}}</ref> Tế bào ung thư có thể phát tán đơn lẻ hoặc theo cụm.<ref name="Cheung">{{cite journal | last1 = Cheung | first1 = Kevin J. | last2 = Ewald | first2 = Andrew J. | title = A collective route to metastasis: Seeding by tumor cell clusters | journal = Science | date = 8 April 2016 | volume = 352 | issue = 6282 | pages = 167–169 | doi = 10.1126/science.aaf6546 | pmid = 27124449 | pmc = 8183671 | s2cid = 206649284}}</ref> Xét tình huống [[carcinoma]], xảy ra một sự kiện quan trọng là chuyển đổi biểu mô–trung mô (EMT) mà ở đó các tế bào carcinoma mất đi tính chất biểu mô và bổ sung các đặc tính trung mô.<ref name="Lambert"/>
  
 
{{clear}}
 
{{clear}}

Phiên bản lúc 23:47, ngày 23 tháng 7 năm 2022

Những triệu chứng phổ biến nhất mà có thể là dấu hiệu của ung thư đã di căn.
Các tế bào ung thư di căn qua mạch máu.

Di căn là sự lan tỏa của tế bào ung thư từ khối u ban đầu sang mô xung quanh và các cơ quan xa.[1] Trong khi là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân ung thư tử vong,[↓ 1] đây vẫn là một trong những khía cạnh bí ẩn nhất của căn bệnh.[3][4] Để hoàn thành quá trình này, các tế bào ung thư phải tách ra khỏi khối u ban đầu, xâm nhập hệ tuần hoàn và bạch huyết, tránh né bị hệ miễn dịch tấn công, thoát ra ở mạng mao mạch xa, rồi xâm lấn và tăng sinh ở cơ quan xa.[1] Mỗi ngày có hàng triệu tế bào tỏa ra từ khối u nhưng chỉ có vài điểm di căn phát-hiện-được hình thành, cho thấy di căn đường máu rất kém hiệu quả có thể do hầu hết tế bào ung thư bị tiêu diệt trong dòng máu bởi áp lực và hệ miễn dịch.[5]

Chuỗi quá trình được kích hoạt bởi bất ổn nhiễm sắc thể bắt nguồn từ những lỗi liên tiếp ở khâu phân chia nhiễm sắc thể trong nguyên phân.[6] Tế bào ung thư có thể phát tán đơn lẻ hoặc theo cụm.[7] Xét tình huống carcinoma, xảy ra một sự kiện quan trọng là chuyển đổi biểu mô–trung mô (EMT) mà ở đó các tế bào carcinoma mất đi tính chất biểu mô và bổ sung các đặc tính trung mô.[2]

Chú thích

  1. ↑ 90% trường hợp tử vong liên quan ung thư là do di căn.[2][3]

Tham khảo

  1. ↑ a b Seyfried, Thomas N.; Huysentruyt, Leanne C. (2013), "On the Origin of Cancer Metastasis", Critical Reviews in Oncogenesis, 18 (1–2): 43–73, doi:10.1615/critrevoncog.v18.i1-2.40, PMC 3597235, PMID 23237552, S2CID 19321068
  2. ↑ a b Lambert, Arthur W.; Pattabiraman, Diwakar R.; Weinberg, Robert A. (tháng 2 năm 2017), "Emerging Biological Principles of Metastasis", Cell, 168 (4): 670–691, doi:10.1016/j.cell.2016.11.037, PMC 5308465, PMID 28187288, S2CID 206562415
  3. ↑ a b Chaffer, Christine L.; Weinberg, Robert A. (ngày 25 tháng 3 năm 2011), "A Perspective on Cancer Cell Metastasis", Science, 331 (6024): 1559–1564, doi:10.1126/science.1203543, PMID 21436443, S2CID 10550070
  4. ↑ Fares, Jawad; Fares, Mohamad Y.; Khachfe, Hussein H.; Salhab, Hamza A.; Fares, Youssef (ngày 12 tháng 3 năm 2020), "Molecular principles of metastasis: a hallmark of cancer revisited", Signal Transduction and Targeted Therapy, 5 (1), doi:10.1038/s41392-020-0134-x, PMC 7067809, PMID 32296047, S2CID 215792602
  5. ↑ Bockhorn, Maximilian; Jain, Rakesh K; Munn, Lance L (tháng 5 năm 2007), "Active versus passive mechanisms in metastasis: do cancer cells crawl into vessels, or are they pushed?", The Lancet Oncology, 8 (5): 444–448, doi:10.1016/S1470-2045(07)70140-7, PMC 2712886, PMID 17466902, S2CID 22914567
  6. ↑ Bakhoum, Samuel F.; Ngo, Bryan; Laughney, Ashley M.; Cavallo, Julie-Ann; Murphy, Charles J.; Ly, Peter; Shah, Pragya; Sriram, Roshan K.; Watkins, Thomas B. K.; Taunk, Neil K.; Duran, Mercedes; Pauli, Chantal; Shaw, Christine; Chadalavada, Kalyani; Rajasekhar, Vinagolu K.; Genovese, Giulio; Venkatesan, Subramanian; Birkbak, Nicolai J.; McGranahan, Nicholas; Lundquist, Mark; LaPlant, Quincey; Healey, John H.; Elemento, Olivier; Chung, Christine H.; Lee, Nancy Y.; Imielenski, Marcin; Nanjangud, Gouri; Pe’er, Dana; Cleveland, Don W.; Powell, Simon N.; Lammerding, Jan; Swanton, Charles; Cantley, Lewis C. (ngày 17 tháng 1 năm 2018), "Chromosomal instability drives metastasis through a cytosolic DNA response", Nature, 553 (7689): 467–472, doi:10.1038/nature25432, PMC 5785464, PMID 29342134, S2CID 205263499
  7. ↑ Cheung, Kevin J.; Ewald, Andrew J. (ngày 8 tháng 4 năm 2016), "A collective route to metastasis: Seeding by tumor cell clusters", Science, 352 (6282): 167–169, doi:10.1126/science.aaf6546, PMC 8183671, PMID 27124449, S2CID 206649284
Lấy từ “https://bktt.vn/index.php?title=Di_căn&oldid=19697”