| Uốn ván | |
|---|---|
 | |
| Thế ưỡn cong ở người bị uốn ván, tranh của Sir Charles Bell, 1809. | |
| Nguyên nhân | Clostridium tetani |
| Phòng ngừa | Vaccine uốn ván |
Uốn ván là một bệnh cấp tính gây bởi ngoại độc tố của vi khuẩn Clostridium tetani.[1] Đặc trưng của bệnh là biểu hiện co thắt cơ, cứng cơ, và rối loạn tự chủ.[2] Tình trạng co cứng thường bắt đầu ở hàm và cổ rồi lan ra toàn thân.[1]
Tác nhân
Uốn ván là bệnh trung gian độc tố do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra.[3] C. tetani là trực khuẩn sinh bào tử, Gram dương, kỵ khí bắt buộc.[4] Mặc dù được phân loại là vi khuẩn Gram dương nhưng kết quả nhuộm có thể biến đổi, nhất là trong mô hoặc mẻ cấy cũ.[5] C. tetani có năng lực di động hạn chế và nhiều roi bao quanh trong thời kỳ sinh trưởng.[5] Vi khuẩn trưởng thành mất roi và thường hình thành nội bào tử ở một đầu, làm nên hình dạng như dùi trống hay vợt tennis (hoặc vợt bóng quần).[3][5] Chúng nhạy cảm với nhiệt và không thể sống sót trong môi trường có oxy.[1]
Bào tử của C. tetani thì ngược lại, rất bền bỉ nên hiện diện ở mọi nơi trên thế giới.[6][7] Chúng có thể tồn tại nhiều năm, đặc biệt nếu không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.[3] Chúng chịu được cực điểm nhiệt và ẩm, nhiều chất sát khuẩn và hóa chất như phenol, ethanol, formalin.[5] Trong nồi hấp, bào tử bị tiêu diệt tại nhiệt độ 121 °C và áp suất 103 kPa (15 psi) sau 15 phút.[3][5]
Bào tử phân tán khắp nơi trong đất, ruột và phân động vật.[1] Ở những vùng nông thôn, nhiều người trưởng thành mang vi khuẩn trong ống tiêu hóa và trên da.[3]
Tham khảo
- ↑ a b c d Tiwari et al. 2021, tr. 315.
- ↑ Tiwari 2017, tr. 160.
- ↑ a b c d e Tiwari 2017, tr. 158.
- ↑ Kimberlin et al. 2021, tr. 750.
- ↑ a b c d e Nathan & Bleck 2011, tr. 284.
- ↑ Thwaites & Yen 2022, tr. 1211.
- ↑ Thwaites & Thwaites 2020, tr. 548.
Sách
- Tiwari, Tejpratap S.P.; Moro, Pedro L.; Acosta, Anna M. (2021), "Tetanus", trong Hall, Elisha; Wodi, A. Patricia; Hamborsky, Jennifer; Morelli, Valerie; Schillie, Sarah (bt.), Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (lxb. 14), Public Health Foundation, tr. 315–328, ISBN 978-0-578-96969-5
- Nathan, Barnett R.; Bleck, Thomas P. (2011), "Tetanus", trong Guerrant, Richard L.; Walker, David H.; Weller, Peter F. (bt.), Tropical Infectious Diseases: Principles, Pathogens and Practice (lxb. 3), Elsevier, tr. 284–288, ISBN 978-0-7020-3935-5
- Thwaites, C. Louise; Yen, Lam Minh (2022), "Tetanus", trong Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony S.; Kasper, Dennis L.; Hauser, Stephen L.; Longo, Dan L.; Jameson, J. Larry (bt.), Harrison's Principles of Internal Medicine (lxb. 21), McGraw Hill Professional, tr. 1211–1214, ISBN 978-1-264-26851-1
- Kimberlin, David W.; Barnett, Elizabeth D.; Lynfield, Ruth; Sawyer, Mark H. (2021), "Tetanus (Lockjaw)", Red Book: 2021–2024 Report of the Committee on Infectious Diseases (lxb. 32), American Academy of Pediatrics, ISBN 978-1-61002-578-2
- Tiwari, Tejpratap S.P. (2017), "Tetanus", trong Quah, Stella R. (bt.), International Encyclopedia of Public Health (lxb. 2), Elsevier, tr. 158–163, ISBN 978-0-12-803708-9
- Thwaites, Guy E.; Thwaites, C. Louise (2020), "Tetanus", trong Ryan, Edward T.; Hill, David R.; Solomon, Tom; Aronson, Naomi E.; Endy, Timothy P. (bt.), Hunter's Tropical Medicine and Emerging Infectious Diseases (lxb. 10), Elsevier, tr. 548–550, ISBN 978-0-323-55512-8
