| Dòng 29: | Dòng 29: | ||
Bào tử của ''C. tetani'' thì ngược lại, rất bền bỉ nên hiện diện ở mọi nơi trên thế giới.{{sfn|Thwaites|Yen|2022|p=1211}}{{sfn|Thwaites|Thwaites|2020|p=548}} Bào tử phân tán rộng khắp trong đất, ruột và phân động vật.{{sfn|Tiwari et al.|2021|p=315}} Ở những vùng nông thôn, nhiều người trưởng thành mang bào tử trong ống tiêu hóa và trên da.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} Chúng có thể tồn tại nhiều năm, đặc biệt nếu không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} Chúng chịu được cực điểm nhiệt và ẩm, nhiều chất sát khuẩn và hóa chất như phenol, ethanol, formalin.{{sfn|Nathan|Bleck|2011|p=284}} Trong nồi hấp, bào tử bị tiêu diệt tại nhiệt độ 121 °C và áp suất 103 kPa (15 psi) sau 15 phút.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}}{{sfn|Nathan|Bleck|2011|p=284}} | Bào tử của ''C. tetani'' thì ngược lại, rất bền bỉ nên hiện diện ở mọi nơi trên thế giới.{{sfn|Thwaites|Yen|2022|p=1211}}{{sfn|Thwaites|Thwaites|2020|p=548}} Bào tử phân tán rộng khắp trong đất, ruột và phân động vật.{{sfn|Tiwari et al.|2021|p=315}} Ở những vùng nông thôn, nhiều người trưởng thành mang bào tử trong ống tiêu hóa và trên da.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} Chúng có thể tồn tại nhiều năm, đặc biệt nếu không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} Chúng chịu được cực điểm nhiệt và ẩm, nhiều chất sát khuẩn và hóa chất như phenol, ethanol, formalin.{{sfn|Nathan|Bleck|2011|p=284}} Trong nồi hấp, bào tử bị tiêu diệt tại nhiệt độ 121 °C và áp suất 103 kPa (15 psi) sau 15 phút.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}}{{sfn|Nathan|Bleck|2011|p=284}} | ||
| + | |||
| + | ''C. tetani'' sản sinh hai ngoại độc tố: [[tetanolysin]] và [[tetanospasmin]].{{sfn|Tiwari et al.|2021|p=315}} Vai trò của tetanolysin chưa được biết rõ, nhưng nó có thể thúc đẩy hoại tử mô và vi khuẩn sinh sôi tại vết thương.{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} Tetanospasmin là độc tố thần kinh và nguyên nhân gây ra những biểu hiện của uốn ván.{{sfn|Tiwari et al.|2021|p=315}} Đây là một trong những độc tố mạnh nhất được biết, liều tử vong tối thiểu cho người ước tính là 2,5 nanogram trên 1 kg trọng lượng cơ thể.{{sfn|Tiwari et al.|2021|p=315}}{{sfn|Tiwari|2017|p=158}} | ||
{{clear}} | {{clear}} | ||
Phiên bản lúc 23:31, ngày 17 tháng 2 năm 2023
| Uốn ván | |
|---|---|
 | |
| Thế ưỡn cong ở người bị uốn ván, tranh của Sir Charles Bell, 1809. | |
| Nguyên nhân | Clostridium tetani |
| Phòng ngừa | Vaccine uốn ván |
Uốn ván là một bệnh cấp tính gây bởi ngoại độc tố của vi khuẩn Clostridium tetani.[1] Đặc trưng của bệnh là biểu hiện co thắt cơ, cứng cơ, và rối loạn tự chủ.[2] Tình trạng co cứng thường bắt đầu ở hàm và cổ rồi lan ra toàn thân.[1]
Tác nhân
Uốn ván là bệnh trung gian độc tố do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra.[3] C. tetani là trực khuẩn sinh bào tử, Gram dương, kỵ khí bắt buộc.[4] Mặc dù được phân loại là vi khuẩn Gram dương nhưng kết quả nhuộm có thể biến đổi, nhất là trong mô hoặc mẻ cấy cũ.[5] C. tetani có năng lực di động hạn chế và nhiều roi bao quanh trong thời kỳ sinh trưởng.[5] Vi khuẩn trưởng thành mất roi và thường hình thành nội bào tử ở một đầu, làm nên hình dạng như dùi trống hay vợt tennis (hoặc vợt bóng quần).[3][5] Chúng nhạy cảm với nhiệt và không thể sống sót trong môi trường có oxy.[1]
Bào tử của C. tetani thì ngược lại, rất bền bỉ nên hiện diện ở mọi nơi trên thế giới.[6][7] Bào tử phân tán rộng khắp trong đất, ruột và phân động vật.[1] Ở những vùng nông thôn, nhiều người trưởng thành mang bào tử trong ống tiêu hóa và trên da.[3] Chúng có thể tồn tại nhiều năm, đặc biệt nếu không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.[3] Chúng chịu được cực điểm nhiệt và ẩm, nhiều chất sát khuẩn và hóa chất như phenol, ethanol, formalin.[5] Trong nồi hấp, bào tử bị tiêu diệt tại nhiệt độ 121 °C và áp suất 103 kPa (15 psi) sau 15 phút.[3][5]
C. tetani sản sinh hai ngoại độc tố: tetanolysin và tetanospasmin.[1] Vai trò của tetanolysin chưa được biết rõ, nhưng nó có thể thúc đẩy hoại tử mô và vi khuẩn sinh sôi tại vết thương.[3] Tetanospasmin là độc tố thần kinh và nguyên nhân gây ra những biểu hiện của uốn ván.[1] Đây là một trong những độc tố mạnh nhất được biết, liều tử vong tối thiểu cho người ước tính là 2,5 nanogram trên 1 kg trọng lượng cơ thể.[1][3]
Tham khảo
- ↑ a b c d e f g Tiwari et al. 2021, tr. 315.
- ↑ Tiwari 2017, tr. 160.
- ↑ a b c d e f g Tiwari 2017, tr. 158.
- ↑ Kimberlin et al. 2021, tr. 750.
- ↑ a b c d e Nathan & Bleck 2011, tr. 284.
- ↑ Thwaites & Yen 2022, tr. 1211.
- ↑ Thwaites & Thwaites 2020, tr. 548.
Sách
- Tiwari, Tejpratap S.P.; Moro, Pedro L.; Acosta, Anna M. (2021), "Tetanus", trong Hall, Elisha; Wodi, A. Patricia; Hamborsky, Jennifer; Morelli, Valerie; Schillie, Sarah (bt.), Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (lxb. 14), Public Health Foundation, tr. 315–328, ISBN 978-0-578-96969-5
- Nathan, Barnett R.; Bleck, Thomas P. (2011), "Tetanus", trong Guerrant, Richard L.; Walker, David H.; Weller, Peter F. (bt.), Tropical Infectious Diseases: Principles, Pathogens and Practice (lxb. 3), Elsevier, tr. 284–288, ISBN 978-0-7020-3935-5
- Thwaites, C. Louise; Yen, Lam Minh (2022), "Tetanus", trong Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony S.; Kasper, Dennis L.; Hauser, Stephen L.; Longo, Dan L.; Jameson, J. Larry (bt.), Harrison's Principles of Internal Medicine (lxb. 21), McGraw Hill Professional, tr. 1211–1214, ISBN 978-1-264-26851-1
- Kimberlin, David W.; Barnett, Elizabeth D.; Lynfield, Ruth; Sawyer, Mark H. (2021), "Tetanus (Lockjaw)", Red Book: 2021–2024 Report of the Committee on Infectious Diseases (lxb. 32), American Academy of Pediatrics, ISBN 978-1-61002-578-2
- Tiwari, Tejpratap S.P. (2017), "Tetanus", trong Quah, Stella R. (bt.), International Encyclopedia of Public Health (lxb. 2), Elsevier, tr. 158–163, ISBN 978-0-12-803708-9
- Thwaites, Guy E.; Thwaites, C. Louise (2020), "Tetanus", trong Ryan, Edward T.; Hill, David R.; Solomon, Tom; Aronson, Naomi E.; Endy, Timothy P. (bt.), Hunter's Tropical Medicine and Emerging Infectious Diseases (lxb. 10), Elsevier, tr. 548–550, ISBN 978-0-323-55512-8
