Thành viên:Marrella

Tôi chủ yếu dịch bài từ wikipedia tiếng Anh. Tự biên soạn là điều tuyệt vời nhưng theo tôi cách làm này không hiệu quả (ít nhất đối với tôi) vì sao: tốn quá nhiều thời gian và công sức trong khi kết quả khó có thể so sánh (hầu hết là kém xa). Chỉ nên tự biên soạn khi bài gốc chất lượng thấp và có sự đảm bảo về nhân lực (một nhóm người có năng lực hợp tác). Vậy quy trình hiệu quả sẽ là dịch => sửa đổi, bổ sung => duyệt.

Hiện tại tôi tập trung vào phát triển nội dung. Tôi sẽ tham gia duyệt bài nếu tương lai có người hỗ trợ vì tôi có lẽ khó có khả năng và không muốn làm điều này một mình.

Dưới đây tôi sẽ chia sẻ những kiến thức mà tôi cho là thú vị.

Typhoon và Hurricane

"Typhoon" mạnh nhất, cũng là xoáy thuận nhiệt đới mạnh nhất (trên toàn cầu), Tip 1979. Tuy nhiên do khó khăn trong việc xác định chính xác cường độ của xoáy thuận nhiệt đới nên có thể đã có những cơn bão mạnh hơn từ đó đến nay

Việt Nam là nước thường xuyên bị ảnh hưởng trực tiếp bởi xoáy thuận nhiệt đới, vậy nên hai thuật ngữ này không hiếm gặp, nhưng có vẻ chúng ta đang cố né tránh nó nhiều nhất có thể. Tại sao? Và hai từ này dịch ra tiếng Việt là gì. Câu trả lời là không dịch được vì tiếng Việt không có từ. Trước tiên xem định nghĩa nó là gì đã.

• Typhoon: xoáy thuận nhiệt đới, ở Tây Bắc Thái Bình Dương, có sức gió duy trì 64 knot (73 mph; 118 km/h) trở lên.
• Hurricane: xoáy thuận nhiệt đới; ở Trung Bắc, Đông Bắc Thái Bình Dương và Bắc Đại Tây Dương; có sức gió duy trì 64 knot (73 mph; 118 km/h) trở lên.

(các khu vực này còn được gọi ngắn gọn hơn là Tây Thái Bình Dương, Trung Thái Bình Dương, Đông Thái Bình Dương, Đại Tây Dương (nhưng có lẽ nên Bắc Đại Tây Dương))

Vậy một "thứ" để được gọi là typhoon hay hurricane phải đáp ứng đủ ba điều kiện: (1) là xoáy thuận nhiệt đới, (2) sức gió duy trì ≥ 64 knot (73 mph; 118 km/h), (3) ở một trong các vùng đại dương nêu trên. Từ nào trong tiếng Việt thể hiện được hết ba ý nghĩa này? Không có.

Đặc biệt, trong từ typhoon hàm chứa địa điểm duy nhất, typhoon chỉ ở Tây Bắc Thái Bình Dương, vậy nhắc đến typhoon là biết nó ở đâu rồi; còn hurricane thì phải thêm "Pacific" hoặc "Atlantic" để phân biệt xem là ở Thái Bình Dương hay Đại Tây Dương. Để ý, typhoon và hurricane đều có chung (1) (2), tức là khác biệt duy nhất chỉ ở địa điểm.

Một điều nói thêm, nếu sức gió duy trì ≤ 64 knot (73 mph; 118 km/h), thì tất cả đều quy về một tên tropical storm – bão nhiệt đới (nếu ≤ 34 knot (39 mph; 63 km/h) thì là tropical depression – áp thấp nhiệt đới), dù có ở đâu cũng vậy (trong những vùng đại dương nêu trên).

Tiếng Việt có mỗi từ "bão", thử diễn đạt "typhoon" cho sát nghĩa xem sao: "bão mạnh Tây Bắc Thái Bình Dương", rườm rà và dài dòng, cụm này vào câu văn rất dở. Tuy nhiên nếu ngữ cảnh không cần nói đến cường độ và địa điểm thì vẫn có thể dịch là "bão" được. Ví dụ "the typhoon began to weaken" (cơn bão bắt đầu suy yếu), "the typhoon made landfall over central Vietnam" (cơn bão đổ bộ miền Trung Việt Nam). Tuy nhiên nếu "the storm intensified into a typhoon" thì không thể "cơn bão đã mạnh lên thành một cơn bão được".

Vậy giờ giải quyết thế nào. Cứ để yên vậy, không được, không có thì phải làm cho có. Hoặc "chế" ra từ mới, hay là đi mượn vậy. Tôi thiên về phương án như sau: typhoon dịch là đài phong, theo Hán Việt, còn hurricane là cuồng phong (đúng ra là cụ phong, nhưng từ này coi bộ khó nạp, thống nhất được thì cũng ok). Tuy nhiên cần linh hoạt, không phải cứ chỗ nào typhoon cũng đài phong, phải sử dụng kết hợp từ "bão" một cách khéo léo nữa.