Phần mềm xử lý video (hay Phần mềm soạn thảo video,tiếng Anh Audio Processing Software) là phần mềm cung cấp các công cụ, các hàm xử lý để thao tác, chỉnh sửa, làm thay đổi hoặc nâng cao chất lượng của video theo từng mục đích khác nhau như tạo dựng phim, truyền hình, quảng cáo, web… Các phép xử lý cơ bản bao gồm: hiệu chỉnh đồ họa, chú thích, tạo các hiệu ứng, thay đổi tự động độ phân giải, thay đổi dải màu, loại bỏ nhiễu, tăng độ phân giải không gian và tốc độ hiển thị, hiệu chỉnh âm thanh, cắt ghép khung hình hoặc các đoạn video, v.v. Thông thường các phần mềm này cung cấp các giao diện đồ họa cho người dùng để thao tác bằng chuột và bàn phím một cách dễ dàng và hiệu quả nhất. phần mềm xử lý video có thể được sử dụng ngay trong lúc thu nhận video nhưng được sử dụng thường xuyên nhất ở pha hậu xử lý video ở định dạng dữ liệu số.

Phần mềm xử lý video đầu tiên được cài đặt trên những máy chuyên dụng và đắt tiền, được gọi là trình chỉnh sửa video. Hiện nay phần mềm chỉnh sửa video đã có sẵn cho máy tính cá nhân và máy trạm. Có một số kiểu soạn thảo video như sau:

• Chỉnh sửa video tuyến tính (Linear video editing): sử dụng băng video và chỉnh sửa chúng một cách tuyến tính. Một số video clip từ các băng video khác nhau được ghi vào một video duy nhất theo trật tự mà chúng sẽ xuất hiện.

• Chỉnh sửa phi tuyến (Non linear video editing): cho phép chỉnh sửa video trên máy tính bằng phần mềm chuyên dụng như DaVinci Resolve, Avid Media Composer, Adobe Premiere Pro and Final Cut Pro. Quá trình này không phá hủy video gốc ban đầu.

• Chỉnh sửa ngoại tuyến (offline editing) là quá trình sao chép cảnh quay thô từ dữ liệu gốc mà không ảnh hưởng đến kho phim hoặc băng video gốc. Khi quá trình chỉnh sửa hoàn tất, dữ liệu gốc sẽ được lắp ráp lại trong giai đoạn chỉnh sửa trực tuyến.

• Chỉnh sửa trực tuyến (online editing) là quá trình tập hợp lại chỉnh sửa thành video có độ phân giải đầy đủ sau khi chỉnh sửa ngoại tuyến đã được thực hiện. Nó được thực hiện trong giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất video.

Lịch sử hình thành và phát triển

Năm 1895, phim lần đầu tiên được sản xuất. Cho đến những năm 1902, phim chỉ là những đoạn hình ảnh động được quay trong khoảng 1 đến 15 phút. Khái niệm soạn thảo video / phim chưa có. Tất cả các bộ phim đều chỉ gồm một cảnh (single shot).

Năm 1903, Porter đã tổ chức một bộ phim thành nhiều shots, mỗi shot là một cảnh là cơ sở cho việc soạn thảo video bằng cách ghép các shots lại.

Năm 1924, Iwan Surrier phát minh máy biên tập video đầu tiên có tên là Moviola. Máy này được dùng để chỉnh sửa và cắt bớt những cảnh không mong muốn trong clip.

Năm 1956, chiếc máy quay phim đầu tiên ra đời, AMPEX, sử dụng băng từ để ghi video. Các máy ghi băng video (video tape recorders) thực sự rất đắt đỏ. Chất lượng của các video sau mỗi lần sao chép cũng bị suy giảm đáng kể.

Năm 1971, chiếc máy hiệu chỉnh video CMX 600 ra đời. Đây là máy tính phi tuyến tính đầu tiên được sử dụng để chỉnh sửa ngoại tuyến video.

Năm 1985, Quantel phát minh ra máy Harry. Đây là hệ thống biên tập video và phân phối kỹ thuật số toàn diện. Tuy nhiên, do hạn chế về công nghệ, Harry chỉ có khả năng áp dụng các hiệu ứng cho video 8-bit không nén tối đa là 80 giây.

Chỉ sau hai năm, vào năm 1987, Apple ra mắt Avid Media Composer. Đây không phải là phần mềm chỉnh sửa phi tuyến đầu tiên nhưng là một thiết kế mang tính cách mạng vẫn còn tồn tại cho đến nay.

Năm 1991, Adobe ra mắt phần mềm chỉnh sửa video đầu tiên Premiere. Ngày nay, Premiere Pro, đã trở thành phần mềm hàng đầu trong ngành để chỉnh sửa video.

Phần mềm được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu bởi cả người mới bắt đầu và các chuyên gia. Năm 1992, ngành công nghiệp có bộ phim đầu tiên được chỉnh sửa kỹ thuật số bằng cách sử dụng Avid Media.

Năm 1999, Apple đưa Avid- Final Cut Pro vào thị trường. Hiện nay, có rất nhiều các phần mềm soạn thảo/ chỉnh sửa video như sau:

• Các phầm mềm miễn phí, mã nguồn mở: Avidemux, Blender VSE, Cinelerra, FFmpeg, Flowblade, Kdenlive, LiVES, Olive, Open Shot, Pitivi, Shortcut, Kino, Virtual Dub, Virtual Dubmod, VideoLan Movie Creator.

• Các phần mềm có bản quyền: ActivePresenter, DaVinci Resolve, Freemake Video Converter, iMovie, ivsEdits, Light works, Microsoft Photo, Wevideo.

Các phần mềm thương mại hóa: Adobe After Effects, Adobe Premiere Elements, Autodesk, Avid Media Composer, AVS Video Editor, Blackbird, Camtasia, CorelVideoStudio, Cyberlink Power Director, Devinci Resolve studio, Edius, Final Cut Pro X, Kaltura, Magic Movie Edit Pro, Magic Vegas Pro, Media 100, MPEG Video Wizard DVD, Muvee Reveal, Pinnacle Studio, Roxio Creator, Video Toaster, VideoPad Master Edition, Xedio.

Phần mềm xử lý video được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau: Giáo dục, Giải trí, Tài liệu, Tạo dựng phim, Truyền hình HD, Web

Với sự phát triển nhanh chóng của các khoa học và kỹ thuật, các cảm biến cho phép thu nhận hình ảnh, âm thanh ngày càng phổ biến với giá thành rẻ, các thiết bị lưu trữ cũng có dung lượng lớn hơn, nhu cầu ghi lại, lưu trữ chia sẻ video trên các mạng xã hội nhiều hơn. Nhưng khi nói đến một video lớn hoặc dài, nhiều khó khăn có thể gặp phải như độ trễ, đóng băng, thoát đột ngột và một số lỗi không xác định. Việc phát triển các ứng dụng truyền hình trực tiếp hoặc quảng cáo cũng đòi hỏi các kỹ thuật soạn thảo video tinh xảo hơn. Vì vậy, việc phát triển các phần mềm soạn thảo video sẽ có nhiều triển vọng trong tương lai, cụ thể ở các điểm sau: các kỹ thuật nâng cao chất lượng video sẽ được xem xét và tích hợp hoàn thiện các phần mềm soạn thảo video (tăng cường độ phân giải không gian và thời gian, loại bỏ nhiễu, nội suy khung hình; siêu phân giải; giải nhiễu; giải mờ). Thị trường phần mềm chỉnh sửa video toàn cầu đạt quy mô 779,8 triệu đô la Mỹ vào năm 2018 và dự kiến sẽ tăng lên 932,7 triệu đô la Mỹ vào năm 2025. Việc tiêu thụ nội dung video ngày càng tăng là một trong những động lực thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường.

Hiện tại ở Việt Nam, một số nhóm nghiên cứu và phát triển mới quan tâm nhiều đến phát triển các giải thuật để xử lý, hiểu và phân tích nội dung của ảnh / video / âm thanh. Người dùng Việt Nam hiện tại mới chỉ dừng lại ở việc sử dụng các phần mềm có sẵn để soạn thảo, thay đổi, cắt ghép video cho các ứng dụng phổ thông.

Tài liệu tham khảo

1. Ken Dancyger, The technique of film and video editing: history, Theory and Practice, Sixth edition, Elsevier, 2014
2. Everything You Need to Know About Professional Video Editing, eBook, Aframe
3. Audio Visual Production - Video Production (post production), Multimedia and Animation, Odisha State Open University, 2018
4. Cabral, Diogo; Correia, Nuno, Video editing with pen-based technology. Multimedia Tools and Applications. 76 (5): 6889–6914, March 2017.