Nhà xuất bản lý luận chính trị đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, được thành lập ngày 20.10.2003 theo Quyết định số 650/ QĐ-HVCTQG ngày 20.10.2003 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh căn cứ Quyết định số 3607/QĐ-BVHTT ngày 16.10.2003 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin về việc cho phép thành lập Nhà xuất bản Lý luận chính trị. Đây là Nhà xuất bản được tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp có thu, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính, có trụ sở tại 56B, Quốc Tử Giám, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Từ tháng 8.2008 đến tháng 2 năm 2014 Nhà xuất bản Lý luận chính trị (NXBLLCT) đổi tên thành Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính thuộc Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh theo Quyết định số 2249/QĐ-HVCT- HCQG ngày 29 tháng 9 năm 2008 của Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Từ tháng 02 năm 2014 đến nay (2021) NXBLLCT hoạt động với tên gọi như khi thành lập (20.10.2003).

Tổ chức bộ máy và biên chế của NXBLLCTgồm: 1. Lãnh đạo NXB gồm Giám đốc (Giám đốc có thể kiêm Tổng biên tập) và không quá hai Phó Giám đốc, Phó Tổng biên tập do Giám đốc Học viện bổ nhiệm: a) Giám đốc là người đứng đầu và lãnh đạo NXB, chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Giám đốc Học viện về mọi hoạt động và các ấn phẩm của NXB; b) Phó Giám đốc, Phó Tổng biên tập chịu trách nhiệm trước Giám đốc và trước pháp luật về các nhiệm vụ được phân công. 2. NXBLLCTcó các đơn vị trực thuộc: a) Phòng biên tập; b) Phòng Hành chính - Phát hành; c) Phòng Tài vụ. Chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị trực thuộc do Giám đốc NXBquy định. 3. Biên chế của NXB được xác định theo quy định về tiêu chuẩn chức danh và vị trí làm việc của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được Giám đốc Học viện giao. Ngoài số biên chế được giao, Giám đốc NXBLLCT được ký hợp đồng lao động vụ, việc để giải quyết nhu cầu lao động có tính chất thời vụ sau khi được Giám đốc Học viện chấp thuận.

Chức năng, nhiệm vụ: NXBLLCT là cơ quan xuất bản của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, thực hiện chức năng biên tập, xuất bản, phát hành các xuất bản phẩm theo quy định của Luật Xuất bản phục vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học của Học viện, các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn của Đảng và Nhà nước.

NXBLLCT có các nhiệm vụ:

- Xuất bản và phát hành:

a) Sách, tài liệu phục vụ giảng dạy và học tập theo chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thuộc các hệ lớp của Học viện và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các trường cán bộ của bộ, ngành, đoàn thể Trung ương;

b) Sách, tài liệu phục vụ nghiên cứu khoa học của Học viện bao gồm: các công trình nghiên cứu khoa học về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; kỷ yếu đề tài, hội thảo khoa học, công trình nghiên cứu khoa học lý luận chính trị, khoa học hành chính, quản lý nhà nước, khoa học xã hội và nhân văn do Học viện, các đơn vị thuộc Học viện quản lý và chủ trì;

c) Các xuất bản phẩm có nội dung chuyên ngành về lý luận chính trị, khoa học hành chính, quản lý nhà nước và các khoa học xã hội và nhân văn có liên quan; lịch và văn hóa phẩm khác;

d) Các xuất bản phẩm và ấn phẩm do Học viện và các cơ quan khác đặt hàng phục vụ nhiệm vụ chính trị đột xuất.

- Được hợp tác, liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong hoạt động xuất bản, in, phát hành theo quy định của Đảng, Nhà nước và theo chủ trương chung của Giám đốc Học viện để bảo toàn và phát triển các nguồn lực được Học viện giao, tạo thêm nguồn thu của NXBLLCT.

- Xây dựng kế hoạch xuất bản dài hạn, ngắn hạn và các hoạt động xuất bản theo nhiệm vụ được giao trình Giám đốc Học viện phê duyệt, tổ chức thực hiện đúng kế hoạch được duyệt.

- Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về tài chính theo quy định của Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp có thu.

- Quản lý, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của NXBLLCT về mọi mặt; thực hiện chế độ, chính sách, công tác thi đua - khen thưởng và kỷ luật đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của NXBLLCT theo thẩm quyền; thực hiện phòng và chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong đơn vị theo quy định của pháp luật; quản lý tài chính và tài sản theo phân cấp của Giám đốc Học viện.

- Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc Học viện giao. Quá trình hình thành và phát triển của NXBLLCT trải qua 2 giai đoạn chính: 1) Giai đoạn từ 2003 - 2008; và 2) Giai đoạn từ 2008 đến nay (2021). Giai đoạn từ tháng 10.2003 - tháng 8.2008: Đây là giai đoạn đầu thành lập khi NXBLLCT hoạt động trong điều kiện nhiều khó khăn, nhưng đã đạt được những thành tích bước đầu rất quan trọng. Trong năm năm đầu (2003 - 2008) NXB đã xuất bản hàng nghìn đầu sách với các thể loại sách nghiên cứu lý luận chính trị, tủ sách học tập và nghiên cứu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tủ sách phục vụ lãnh đạo; tủ sách tinh hoa nhân loại; tủ sách nghiệp vụ công tác Đảng; tủ sách “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; tủ sách lịch sử Đảng bộ địa phương…Phần lớn các sách của NXBLLCT thuộc các thể loại sách chuyên khảo, sách nghiệp vụ, sách giáo khoa, giáo trình, sách phổ biến tri thức lý luận chính trị… phục vụ nhu cầu của cán bộ, học viên của Học viện và các đối tượng bạn đọc trên khắp các vùng, miền trong cả nước. Đặc biệt, thể loại sách nghiên cứu lý luận chính trị chuyên khảo, sách phục vụ lãnh đạo cao cấp và sách nghiệp vụ công tác Đảng ngày càng khẳng định dấu ấn của Nhà xuất bản Lý luận chính trị đối với bạn đọc. Số lượng sách, tài liệu tham khảo được xuất bản năm sau luôn cao hơn năm trước. Từ năm 2006, NXBLLCT luôn có các xuất bản phẩm đạt giải thưởng Sách hay, Sách đẹp do Hội xuất bản Việt Nam tổ chức (tổng cộng gồm mười lăm giải thưởng Sách hay, Sách đẹp).

Giai đoạn từ tháng 8 năm 2008 đến nay (2021): NXBLLCT đạt được những thành tích cao trong việc xuất bản và phát hành một số lượng đầu sách khá lớn. Từ năm 2008 đến nay, tính trung bình mỗi năm NXBLLCT xuất bản và phát hành trên hai trăm đầu sách các loại, trong đó tuyệt đại đa số là sách lý luận chính trị với các chủ đề chính là tuyên truyền, phổ biến lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong đó có một số sách tiêu biểu, như:

- Bộ Giáo trình cao cấp Lý luận chính trị (mười chín cuốn) với dung lượng trên năm nghìn trang khổ 16 x 24cm, được phát hành hàng năm trên dưới mười lăm nghìn bộ. Đây là bộ sách bao gồm nhiều môn học lý luận chính trị của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phục vụ Chương trình đào tạo cao cấp lý luận chính trị dành cho các học viên là cán bộ lãnh đạo từ cấp phòng và quy hoạch từ cấp phòng trở lên thuộc các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, các doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập.

- Bộ Giáo trình trung cấp chính trị- hành chính (tám cuốn) với dung lượng trên ba nghìn trang khổ 14, 5 x 20, 5cm, được xuất bản và phát hành trên dưới hai mươi lăm nghìn bộ. Đây là bộ sách bao gồm nhiều môn học kết hợp dùng trong Chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị - hành chính dành cho cán bộ lãnh đạo, quản lý và quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các loại hình cơ sở trong cả nước.

- Các Giáo trình, tập bài giảng dùng trong các Chương trình đào tạo cử nhân chính trị, cử nhân báo chí, xuất bản của hệ thống Học viện. Đây là các sách, tài liệu phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập của hệ đào tạo đại học chính trị ở hệ thống Học viện quốc gia, Học viện Chính trị khu vực I, Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Ngoài ra, NXBLLCTđã xuất bản và phát hành Các tập bài giảng tình hình nhiệm vụ địa phương, Tài liệu bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ lãnh đạo, quản lý và cán bộ quy hoạch nguồn lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh và cấp huyện; Tài liệu bồi dưỡng cho các lớp bí thư huyện ủy và tương đương; các Kỷ yếu hội nghị, hội thảo khoa học cấp bộ, cấp quốc gia và quốc tế, các kết quả nghiên cứu khoa học của hệ thống Học viện; sách Sự nghiệp công tác Đảng; sách Lịch sử Đảng bộ địa phương, sách tham khảo, sách chuyên khảo về lý luận chính trị, khoa học xã hội nhân văn khác, tiêu biểu như các sách: Bản thể luận và nhận thức luận trong triết học phương Tây trước Mác; Tại sao Mác đúng; Bàn về khế ước xã hội; Mối quan hệ giữa độc lập tự chủ và hội nhập quốc tế ở Việt Nam – Lý luận thực tiễn; Triết học chính trị - Con người - Một số vấn đề lý luận, thực tiễn; An ninh truyền thống - Những vấn đề lý luận và thực tiễn; Tư duy nhiệm kỳ và bệnh thành tích trong công tác xây dựng Đảng và quản lý Nhà nước hiện nay; Năm tác phẩm tiêu biểu của Hồ Chí Minh - năm bảo vật quốc gia; Văn kiện Đại hội XII của Đảng - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn; Vững bước trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Thực hiện đại đoàn kết dân tộc trong công cuộc Đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam - Cơ sở lý luận, thực tiễn; Hồ Chí Minh - Tiểu sử; ХоШиМин:Биография; v.v…

Thành tích, khen thưởng: NXBLLCT được tặng thưởng nhiều Bằng khen, trong đó có Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2013), của Ban Tuyên giáo trung ương (2011).

Tài liệu tham khảo:

1. Đinh Xuân Dũng, Ngô Trần Ái (Đồng chủ biên): Các nhà xuất bản Việt Nam đương đại. Nxb Giáo Dục. HN, 2013.
2. Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh:Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính 10 năm xây dựng và phát triển (2003 - 2013), Nxb Chính trị - Hành chính, HN, 2013.
3. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh:Quyết định về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Nhà xuất bản Lý luận chính trị, Quyết định số 6586 – QĐ/HVCTQG ngày 01/ 11/ 2018 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
4. Nhà xuất bản Lý luận chính trị: Báo cáo thành tích đề nghị khen thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, Báo cáo số 06/BC-NXBLLCT ngày 25.6.2018 của NXBLLCT.
5. Nhiều tác giả: Xuất bản Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, Nxb Thời Đại. HN, 2012.