Nhà xuất bản hội nhà văn thành lập năm 1957 bởi sự chỉ đạo của Ban Thường vụ Hội Nhà văn Việt Nam, với nhân sự như sau:Giám đốc: Tô Hoài, Uỷ viên: Hoàng Cầm, Đoàn Giỏi, Nguyễn Văn Mãi.
Nhà xuất bản Hội Nhà văn(NXBHNV) là sự kế thừa của Nhà xuất bản Văn nghệ (thành lập tháng 3.1948, thuộc Hội Văn nghệ Việt Nam). Năm 1976, Nhà xuất bản Hội Nhà văn đổi tên là Nhà xuất bản Tác phẩm mới. Năm 1990 Nhà xuất bản Tác phẩm mới được đổi tên là NXBHNV. NXBHNVlà cơ quan cấp hai của Hội Nhà văn Việt Nam, hoạt động theo phương thức "sự nghiệp có thu".
Chức năng của NXBHNVlà giới thiệu các tác giả, tác phẩm của Văn học Việt Nam và thế giới, đặc biệt quan tâm giới thiệu các sáng tác của các nhà văn trẻ với mục tiêu phát hiện được những tài năng mới.
Trên chặng đường 55 năm (1957-2012) NXBHNVđã tích cực tuyển chọn, sưu tầm, biên soạn, giới thiệu thành tựu của nền Văn học Việt Nam xuyên suốt từ thế kỷ X đến 2012. Đối với thành tựu của nền văn học hiện đại, đặc biệt chú ý vào giai đoạn 1930 đến 2012.
Các tác phẩm tiêu biểu nhất có thể kể đến:Tuyển tập truyện ngắn thế kỷ XX gồm 11 tập cho các giai đoạn 1900- 1930, 1930-1945, 1945-1960, 1975-1990; Tuyển tập thơ Việt Nam hiện đại (2 tập); Nhà văn Việt Nam thế kỷ XX (15 tập)… Về văn học nước ngoài, NXBHNVgiới thiệu được nhiều tác phẩm ưu tú, các công trình dịch thuật, lý luận phê bình văn học từ 15 ngôn ngữ của hơn 40 nước trên thế giới, giới thiệu một cách hệ thống những tác giả đoạt giải Nô ben về văn học. NXBHNVđã chọn dịch được khá nhiều sách hay, có uy tín như: Chuyện thường ngày ở huyện, Đaghextan của tôi, Thao thức, Những người thích đùa, Mùa tôm… Tính từ năm 1957 đến quý II năm 2012, số lượng xuất bản phẩm của NXBHNV ước đạt 20.000 đầu sách.
Từ năm 2012 đến 2020, mỗi năm NXBHNVbiên tập, cấp phép và một phần in ấn từ 1.600 đến 1.800 các tác phẩm văn chương. Hầu hết các tác phẩm được giải thưởng trong nước và khu vực là do NXBHNVbiên tập.
NXBHNVđã xây dựng và hoàn tất hai dự án lớn về sách. Đó là bộ sách "Hồ Chí Minh với Văn nghệ sỹ, Văn nghệ sỹ với Hồ Chí Minh" được đưa vào phục vụ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 12 và bộ sách "Giải thưởng nhà nước về văn học" phục vụ đến thư viện cấp huyện, thư viện cấp trung đoàn trong cả nước. Lần đầu tiên từ ngày thành lập, nhà xuất bản cho ra mắt chuyên san "Viết & Đọc" (mùa thu 2018) với tiêu chỉ chỉ chọn cái Hay văn chương được tác giả, bạn đọc trong, ngoài nước nồng nhiệt hưởng ứng.
Trong thời kỳ Đổi mới, đặc điểm nổi bật nhất của NXBHNVlà đổi mới tư duy nhất là tư duy nói thật. Tinh thần dám chịu trách nhiệm của những người đứng đầu Nhà xuất bản đã cho ra lò nhiều tác phẩm xuất sắc gây được tiếng vang, được bạn đọc hoan nghênh. Có thể kể đến Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Phiên chợ Giát của Nguyễn Minh Châu, đặc biệt là ba cuốn tiểu thuyết cùng được giải thưởng hàng năm của Hội nhà văn: Mảnh đất lắm người nhiều ma của Nguyễn Khắc Trường, Bến Không Chồng của Dương Hướng, Thân phận Tình Yêu (hay Nỗi buồn chiến tranh) của Bảo Ninh. Tiểu thuyết "Nỗi buồn chiến tranh" đã trở thành cuốn tiểu thuyết tiếng Việt được dịch và in nhiều ngôn ngữ nhất ở nước ngoài, nhận được nhiều giải thưởng quốc tế.
Qua các giai đoạn, NXBHNV đã tập hợp được một đội ngũ lãnh đạo, quản lý, biên tập viên mà phần lớn là các nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình, các học giả, dịch giả yêu nghề, uyên bác và tài năng. Trong số họ tính đến năm 2012 ngoài nhà văn Tô Hoài được giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 còn có 11 người được giải thưởng nhà nước về văn học và nghệ thuật như: Hoàng Cầm, Kim Lân, Vũ Tú Nam…
Hệ thống tổ chức bộ máy quản lý theo khu vực của NXBHNVbao gồm:
- Văn phòng trụ sở chính tại 65 Nguyễn Du, Hà Nội.
- Bốn chi nhánh Nhà xuất bản tại Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Miền Tây Nam bộ và Đông Bắc.
Tổng số cán bộ, công nhân viên Nhà xuất bản trên 30 người.
Mạng lưới tuyên truyền, giới thiệu của NXBHNVrộng khắp cả nước, có quan hệ liên doanh, liên kết xuất bản, phát hành với 30 tổ chức, đơn vị, nhà sách trong và ngoài nước.
NXBHNVđã được Nhà nước trao tặng: Huân chương Lao động hạng Ba (1974), Huân chương Lao động hạng Nhì (1987), Huân chương Lao động hạng Nhất (1997).
Tài liệu tham khảo[sửa]
- 55 năm Nhà xuất bản Hội nhà văn, Nxb Hội nhà văn, HN, 2012.
- Viết và Đọc số 1 –Nxb Hội nhà văn, HN, 2018.
- Các nhà xuất bản Việt Nam thế kỷ XX, Nxb.Giáo dục (2006)
- Viết và Đọc. Chuyên đề mùa thu 2019. Nxb.Hội nhà văn (2019)
