Chụp X-quang sọ được thực hiện để kiểm tra mũi, các xoang và xương mặt. Kĩ thuật này còn có tên gọi khác là chụp X quang xoang. Máy chụp X-quang phát ra các chùm tia X xuyên qua xương và các mô của cơ thể, từ đó tạo thành hình ảnh trên phim X quang. Tia X cũng có tính chất giống với sóng ánh sáng, ngoại trừ bước sóng ngắn hơn đâm xuyên qua vật chất vào, tạo ra ảnh và bóng trên phim.

Mục đích

Chụp X quang sọ là kĩ thuật thường được bác sĩ áp dụng để chẩn đoán nhiều loại bệnh lý khác nhau. Một số trường hợp chỉ định chụp X quang như: viêm xoang, gãy xương hàm mặt,khối u, các bất thường khác.

Chú ý

Như với bất kỳ quy trình chụp X-quang nào, phụ nữ mang thai được khuyên không nên chụp X quang nếu không thực sự cần thiết. Nói chung, kĩ thuật chụp phải đảm bảo sự tiếp xúc với tia X là tối thiểu và quá trình chụp X quang được giám sát để đảm bảo an toàn bức xạ.

Mô tả

Chụp X quang sọ hoặc xoang có thể được thực hiện tại phòng khám có sẵn thiết bị chụp X quang và kỹ thuật viên. Chụp X quang cũng có thể được tiến hành tại khoa chẩn đoán hình ảnh bệnh viện hoăc phòng khám tư nhân. Trong nhiều trường hợp, đặc biệt đối với chụp X quang sọ xoang tư thế mũi- cằm- phim, bệnh nhân sẽ ngồi thẳng trên ghế, đầu được giữ cố định bởi một tấm xốp. Phim X quang đặt ởphía sau bệnh nhân. Ống tia X được đặt trước mặt bệnh nhân và có thể được di chuyển để chụp ở các tư thế khác nhau.

Trong một số trường hợp, kỹ thuật viên sẽ yêu cầu bệnh nhân nằm trên bàn và đầu và cổ được đặt ở các tư thế khác nhau. Trong chụp X quang sọ thường quy, có đến năm tư thế có thể được thực hiện để quan sát rõ hình ảnh xương và mô sọ mặt. Thời gian chụp X quang phụ thuộc vào số lượng phim chụp X quang ở các tư thế khác khau, nhưng thông thường, chụp X quang sọ kéo dài khoảng 10 phút.

Thông thường, người bệnh không cần chuẩn bị gì trước khi tiến hành chụp X quang. Tuy nhiên, để quá trình chụp diễn ra thuận lợi và cho kết quả chính xác nhất, bệnh nhân cần tháo bỏ vật dụng kim loại như đồ trang sức, răng giả móc chìa khóa để tránh gây cản trở quá trình chụp X quang bởi kim loại có khả năng ngăn cản tia X đâm xuyên qua cơ thể.

Sau khi chụp xoang sọ hoặc xoang, không cần theo dõi đặc biệt nào.

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Ít có các tác dụng phụ liên quan đến chụp X quang sọ hoặc chụp X quang xoang, bệnh nhân có thể cảm thấy không thoải mái ở vùng đầu và cổ. Chụp X-quang có ít nguy cơ nhiễm xạ, trẻ em và phụ nữ mang thai nên được bảo vệ để tránh tiếp xúc với bức xạ ở vùng bụng hoặc vùng sinh dục.

Kết quả chụp

Kết quả phim chụp bình thường cho thấy xoang, xương, mô và các cấu trúc khác có kích thước, hình dạng và độ dày bình thường. Kết quả cho dù bình thường hay bất thường, sẽ được ghi lại ở trong phiếu trả lời kết quả phim.

Kết quả bất thường

Các trường hợp bất thường có thể bao gồm:

Viêm xoang: Không khí trong xoang sẽ hiển thị trên phim X quang là màu đen nhưng khi có dịch, xoang sẽ bị mờ. Điều này giúp bác sĩ X quang xác định dịch bị ứ lại trong xoang. Trong viêm xoang mãn tính, bác sĩ X quang cũng có thể quan sát được sự dày lên của thành xoang bị viêm hoặc bị nhiễm trùng. Gãy xương: Bác sĩ X quang có thể nhận ra ngay đường gãy xương hàm mặt sau chấn thương.

Khối u: Có thể nhìn thấy hình ảnh khối u nếu thành xoang bị biến dạng hoặc bị phá hủy. Những bất thường khác có thểquan sát trong các kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh khác.

Các bất thường khác

. Chụp X quang sọ cũng có thể phát bệnh lý làm thay đổi cấu trúc xương, ví dụ như bệnh Paget của xương hoặc bệnh tođầu chi (một chứng rối loạn nội tiết liên quan đến việc tiết quá nhiều hormone tăng trưởng từtuyến yên). Các nốt vôi hóa hình thành do các lắng đọng canxi, có thể cho thấy nhiễm trùng xương hoặc tủy xương (bệnh viêm tủy xương).

Tài liệu tham khảo

1. Long Island Head Injury Association, 65 Austin Blvd. Commack, NY, (631) 543-2245, Fax: (631) 543-2261,http://www.lihia.org/. National Cancer Institute (National Institutes of Health),NCI Office of Communications and Education, 6116Executive Blvd. Suite 300, Bethesda, MD, 20892-8322, (800) 4-CANCER (422-6237), [email protected], http://www.cancer.gov/.
2. Radiological Society of North America, 820 Jorie Blvd,Oak Brook, IL, 60523-2251, (630) 571-2670, Fax: (630)571-7837, (800) 381-6660, radiologyinfo.org.
3. Nguyễn Duy Huề, Chẩn đoán hình ảnh, Nhà xuất bản giáo dục, 2010.