Carl Rogers (1902 - 1987) là nhà tâm lý học người Mỹ, người đã phát triển phương pháp trị liệu tâm lý lấy bệnh nhân làm trung tâm được gọi là Tâm lý học nhân văn. Rogers được nhiều người coi là một trong những cha đẻ của nghiên cứu tâm lý trị liệu. Với nghiên cứu tiên phong này ông được Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) vinh danh và trao tặng Giải thưởng cho những đóng góp khoa học xuất sắc vào năm 1956. Rogers được coi là người thứ sáu trong số các nhà tâm lý học nổi tiếng của thế kỷ XX và là người thứ hai, trong số các bác sĩ (sau Sigmund Freud). Ông được coi là nhà tâm lý trị liệu đầu tiên có ảnh hưởng nhất trong lịch sử.
Rogers sinh ngày 8 tháng 1 năm 1902 tại Oak Park, Illinois, ngoại ô Chicago. Ông lớn lên trong một gia đình Cơ đốc giáo theo trào lưu chính thống, Rogers đã theo học tại Đại học Wisconsin và nghiên cứu tại Chủng viện Thần học Union trước khi quyết định theo đuổi Tiến sĩ Giáo dục học và Tâm lý học lâm sàng tại Trường Đại học Columbia. Rogers được nhận bằng Thạc sĩ năm 1928 và bằng Tiến sĩ vào năm 1931.
Từ năm 1928 đến năm 1939, Rogers đã làm việc với tư cách là cố vấn tại Hiệp hội Phòng chống bạo lực cho Trẻ em ở Rochester. Năm 1940 Rogers trở thành giáo sư Tâm lý học lâm sàng tại Đại học Bang Ohio, nơi ông viết cuốn sách thứ hai, Tư vấn và Trị liệu Tâm lý (Counseling and Psychotherapy, 1942). Trong đó, Rogers gợi ý rằng thân chủ, bằng cách thiết lập mối quan hệ với nhà trị liệu để thấu hiểu, chấp nhận, có thể giải quyết những khó khăn và có được cái nhìn sâu sắc cần thiết để tái cấu trúc cuộc sống của mình. Vào thời điểm này, Rogers đã phát triển phần lớn lý thuyết lấy khách hàng làm trung tâm trong trị liệu tâm lý mới của mình.
Các cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm là cách tiếp cận độc đáo riêng của Rogers hiểu biết về mối quan hệ của con người. Cách tiếp cận này được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như: Tâm lý học và tư vấn (điều trị lấy khách hàng làm trung tâm), trong giáo dục (lấy học sinh làm trung tâm), trong tổ chức và các thiết chế khác.
Rogers tin rằng tình trạng tinh thần của hầu hết tất cả bệnh nhân - những người mà ông gọi là khách hàng, có thể được cải thiện trong môi trường tâm lý trị liệu thích hợp. Trọng tâm của môi trường này là một mối quan hệ cá nhân chặt chẽ giữa thân chủ và nhà trị liệu. Rogers sử dụng thuật ngữ “khách hàng” thay cho “bệnh nhân” thể hiện sự từ chối của ông đối với mối quan hệ truyền thống có tính độc đoán giữa nhà trị liệu và thân chủ. Quan điểm của Rogers là thân chủ và nhà trị liệu có quan hệ bình đẳng trong mối quan hệ này. Khách hàng xác định hướng chung của trị liệu, trong khi nhà trị liệu tìm cách tăng thêm những hiểu sâu sắc về bản thân khách hàng thông qua các câu hỏi. Một dấu hiệu nổi bật của phương pháp Rogers là nhà trị liệu phải có một thái độ tôn trọng, cũng như có một niềm tin vào khả năng của thân chủ trong việc đối phó và giải quyết các vấn đề của họ. Liệu pháp của Rogers là kết quả quá trình nghiên cứu với quan điểm niềm tin là một yếu tố cơ bản có tính bản chất của con người. Nó là động lực để con người hiện thực hóa đầy đủ tiềm năng tích cực của mình. Quan điểm trên dựa vào một cái nhìn tích cực về con người. Điều đó trái ngược với quan điểm Phân tâm học về con người - con người bị thúc đẩy bởi các xung lực chống đối xã hội.
Trong quan điểm của Rogers, nhiệm vụ chính của liệu pháp là loại bỏ những trở ngại của khách hàng đối với việc tự hiện thực hóa. Mặt khác, trái ngược với Phân tâm học, những người theo phương pháp trị liệu của Rogers nhấn mạnh những cảm xúc và thái độ hiện tại của khách hàng hơn là những trải nghiệm thời thơ ấu.
Sau khi rời bang Ohio vào năm 1945, Rogers giảng dạy tại các khoa của Đại học Chicago và Đại học của Wisconsin. Từ năm 1947 đề năm 1956, ông là chủ tịch của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA). Khi uy tín của Rogers ngày càng lớn thì liệu pháp tâm lý của ông ngày càng được lan truyền nhanh chóng trong xã hội.
Liệu pháp Rogerian được thực hành rộng rãi trong những năm 1950 và 1960 khi các nguyên lý của Chủ nghĩa chống chế tài đã mang lại một sự hấp dẫn rộng rãi đối với nhiều người. Rogers đã xuất bản cuốn sách Trị liệu lấy khách hàng làm trung tâm: Thực hành hiện tại, ý nghĩa và Lý thuyết (Client - Centered Therapy: Its Current Practice, Implications, and Theory) vào năm 1951 và công bố nhiều bài báo trong thập kỷ sau đó.
Trong những năm 1960, Rogers đã bị thu hút bởi Phong trào tiềm năng của con người đã bắt đầu ở California và ông đã áp dụng một số nguyên tắc đối với phong trào này bao gồm nhấn mạnh vào việc diễn đạt thẳng thắn và cởi mở về cảm giác và việc sử dụng liệu pháp nhóm. Năm 1964, ông và vợ chuyển đến La Jolla, California, nơi ông tiếp tục viết và thuyết trình và phục vụ với tư cách là một cư dân tại Viện Khoa học Hành vi Phương Tây.
Một trong những đóng góp lớn của Rogers là lý thuyết của ông về sự phát triển của nhân cách. Về sự phát triển của nhân cách, Rogers mô tả các nguyên tắc hơn là các giai đoạn. Vấn đề chính của lý thuyết này là sự phát triển của một khái niệm về bản thân và sự tiến bộ từ một bản thân không khác biệt trở thành một bản thân hoàn toàn khác biệt. Khái niệm bản thân là khái niệm nhất quán có tổ chức bao gồm nhận thức về các đặc điểm của “tôi” hoặc “tôi” và nhận thức về các mối quan hệ của “tôi” hoặc “tôi” với người khác và với các khía cạnh khác nhau của cuộc sống cùng với các giá trị gắn liền với các nhận thức này. Nó là một yếu tố có sẵn cho nhận thức mặc dù không nhất thiết phải có trong nhận thức. Nó là một chất lỏng và thay đổi trong quá trình thai nghén, một quá trình nhưng tại bất kỳ thời điểm nào nó là một thực thể cụ thể (Rogers, 1959).
Trong sự phát triển của khái niệm bản thân, ông coi sự tích cực có điều kiện và vô điều kiện là chìa khóa. Những người được nuôi dưỡng trong một môi trường được quan tâm có sự tích cực vô điều kiện, có cơ hội để hoàn thiện bản thân. Những người được nuôi dưỡng trong một môi trường được coi trọng có điều kiện chỉ cảm thấy xứng đáng nếu họ phù hợp với các điều kiện (những gì Rogers mô tả là điều kiện xứng đáng) đã được những người khác đặt ra cho họ.
Trong mười năm cuối đời, Rogers quan tâm sâu sắc đến công cuộc đổi mới giáo dục. Sử dụng nguyên tắc trung tâm từ phương pháp trị liệu của mình là lấy con người làm trung tâm, Rogers tin rằng giáo viên (như nhà trị liệu) nên đóng vai trò là người điều hành thay vì giám khảo hoặc người chỉ dẫn sự thật.
Những cuốn sách khác của Roger bao gồm Psychotherapy and Personality Change (1954), Freedom to Learn: A View of What Education Might Become (1969), Carl Rogers on Encounter Groups (1970), Carl Rogers on Personal Power (1977), and A Way of Being (1980).
Tâm lý học nhân văn và nguyên tắc lấy con người làm trung tâm của Rogers có ảnh hưởng đến Tâm lý học và Giáo dục học Việt Nam. Chúng đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong trị liệu tâm lý và giáo dục ở Việt Nam hiện nay.
Tài liệu tham khảo[sửa]
- Vũ Dũng (Chủ biên), Từ điển Tâm lý học, Nxb. Từ điển bách khoa, 2008, tr. 158 - 159.
- Rogers, Carl. and Stevens, B., Person to Person: The Problem of Being Human, Lafayette, CA: Real People Press, 1967.
- Thorne, Brian, Carl Rogers, London: Sage Publications, 1992.
- Kazdin A.E. (Editor in chief), Encyclopedia of Psychology: 8 volume set, APA Publishing, Oxford University Press, Vol. 7, 2000, pp. 87 - 91.
- Strickland B. (Executive editor), The Gale Encyclopedia of Psychology, Gale Group, 2001, pp. 199.
- Freedheim D.K., Handbook of Psychology, Vol. 1, History of Psychology, John Wiley & Sons, 2003, pp. 124 - 125.
- W. Edward Craighead and Charles B. Nemeroff (Editors), The Concise Corsini Encyclopedia of Psychology and Behavioral Science, Published by John Wiley & Sons, Inc, Hoboken, New Jersey, Third edition, 2004, pp. 156 - 157.
.jpg){kind=link}