Đánh giá rủi ro của tác nhân gây bệnh trong nước là các tác nhân sinh học gây bệnh trong nước bao gồm vi khuẩn, virus, nấm, động vật nguyên sinh. Kết quả của việc đánh giá rủi ro các tác nhân sinh học gây bệnh trong nước là phân loại nhóm rủi ro đối với người và động vật, xác định các yêu cầu để làm việc với tác nhân được đánh giá theo Quy định về độc tố và mầm bệnh ở người và Quy định về sức khoẻ của động vật; tuy nhiên, các Quy định này là tuỳ thuộc vào các ISO và các quy định cụ thể của các nhóm ngành khác nhau. Từ đó người ta sẽ xác định yêu cầu cần bổ sung để có thể sử dụng các nhân tố đó và xác định đơn vị/tổ chức/phòng thí nghiệm cần liên hệ trước khi tiến hành đánh giá rủi ro của các tác nhân này. Các tác nhân này được xác định xem có khả năng lây nhiễm sang người, động vật trên cạn, động vật thủy sinh, thực vật hoặc côn trùng hay không. Ngay cả các tác nhân gây nhiễm trùng cơ hội cũng cần được lưu ý; các kết quả đánh giá này cho thấy, tác nhân đó thuộc nhóm nguy cơ nào. Đánh giá các rủi ro này thực hiện theo các ISO ở các phòng thí nghiệm hoặc các cơ sở được cấp phép. Khi đánh giá vi rút tái tổ hợp, cấu trúc bộ gen của virus bản địa và các sửa đổi phải được mô tả đầy đủ chi tiết để xác định các sửa đổi sẽ tác động như thế nào đến các yếu tố khác nhau được đánh giá, ví dụ khả năng gây bệnh.

Đối với vi khuẩn hoặc nấm, khả năng sinh độc tố của sản phẩm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng gây bệnh. Khi đánh giá nấm có phân loại phức tạp hoặc nhiều thay đổi đối với phân loại, nên mô tả danh pháp hiện tại và lịch sử. Các mầm bệnh được tái tạo, thiết kế hoặc sửa đổi phải được đánh giá trong suốt quá trình đánh giá rủi ro bằng cách so sánh mầm bệnh mới được tạo ra với loại hoang dã hoặc một biến thể đã được đánh giá trước đó, liên kết các sửa đổi khác nhau với các tác động dự kiến dựa trên các yếu tố nguy cơ khác nhau. Ví dụ, khả năng gây bệnh, khả năng lây nhiễm. Đối với người là đánh giá các chỉ số về khả năng gây bệnh ở người. Cụ thể: nếu bị phơi nhiễm, khả năng lây nhiễm sẽ là bao nhiêu, có hay không có dấu hiệu bệnh rõ ràng? (không; thấp; vừa phải; cao; không xác định); nếu tiếp xúc dẫn đến bệnh tật, khả năng có các dấu hiệu cấp tính của bệnh là bao nhiêu? (không; dành riêng cho các quần thể nhạy cảm; thấp; vừa phải; cao; không xác định); nếu phơi nhiễm dẫn đến bệnh tật thì khả năng để lại di chứng hoặc tử vong nghiêm trọng là bao nhiêu? (không; dành riêng cho các quần thể nhạy cảm; thấp; vừa phải; cao; không xác định); một số quần thể nhất định như người mang thai, người già, suy giảm miễn dịch có tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc bệnh tật không? (đúng; không; không xác định). Đối với động vật, người ta sẽ đánh giá khả năng mắc bệnh nghiêm trọng ở vật chủ tự nhiên. Vật chủ tự nhiên là vật chủ mà sự lây nhiễm và/hoặc bệnh tật ở động vật sẽ xảy ra trong môi trường tự nhiên và bao gồm các loài động vật hoang dã (ví dụ, loài gặm nhấm hoang dã, động vật nhai lại,…). Thông tin thu được trong các điều kiện thử nghiệm được thiết kế để tái tạo sự phơi nhiễm tự nhiên có thể được sử dụng. Tiêu chí đánh giá tương tự như ở người.

Tài liệu tham khảo

1. Ashbolt N. J, Schoen M. E., Soller J. A., Roser D. J., Predicting pathogen risks to aid beach management: The real value of quantitative microbial risk assessment (QMRA). Water Res., 33(16): 4692-4703, 2010.
2. Peeler E. J., Murray A. G., Thebault A., Brun E., Giovaninni A., Thrush M. A. The application of risk analysis in aquatic animal health management. Prevent. Veterin. Med. 81(1-3): 3-20, 2007.
3. Reaser J. K., Witt A., Tabor G. M., Hudson P. J., Plowright R. K., Ecological countermeasures for preventing zoonotic disease outbreaks: when ecological restoration is a human health imperative. Rest. Ecol., 2021.