Tiền mật mã (hay Tiền mã hóa; Tiền ảo; Tài sản mã hóa,tiếng Anh Cryptocurrency) là đại diện kỹ thuật số của giá trị không được phát hành hoặc bảo đảm bởi một ngân hàng trung ương hoặc cơ quan nhà nước, không gắn với tiền pháp định hay mang giá trị pháp lý như tiền pháp định, nhưng được cá nhân hoặc pháp nhân chấp nhận như một phương tiện trao đổi và có thể được chuyển giao, lưu trữ và giao dịch điện tử trên cơ sở sử dụng mật mã mạnh và kiểm soát phi tập trung thông qua công nghệ sổ cái phân tán, điển hình là blockchain.

Những nhược điểm của tiền kim loại và tiền pháp định, đồng thời với sự phát triển của mạng Internet, từ năm 2009 dẫn tới việc ra đời một loại tiền tệ mới đã được phát minh dựa trên sự đảm bảo của thuật toán mã hóa của mạng lưới máy tính, với tên gọi là tiền mã hóa. Bitcoin là loại tiền mã hóa đầu tiên và điển hình nhất, được phát minh bởi Satoshi Nakamoto. Đồng tiền này có khả năng cạnh tranh trực tiếp với vàng do có đầy đủ các tính chất của kim loại này và vượt qua được sự kiểm soát của chính phủ. Tiền ảo được phân loại như là một tập con của các loại tiền kỹ thuật số và cũng được phân loại là một tập con của các loại tiền tệ thay thế và các loại tiền ảo. Bitcoin, được tạo ra trong năm 2009, là tiền mã hoá đầu tiên. Kể từ đó, nhiều loại tiền mã hóa khác đã được tạo ra. Chúng thường được gọi là altcoin, viết tắt của đồng tiền thay thế. Bitcoin và các dẫn xuất của nó sử dụng kiểm soát phi tập trung đối lập với tiền mật mã tập trung và các hệ thống ngân hàng trung ương. Việc kiểm soát phi tập trung này có liên quan đến việc sử dụng cơ sở dữ liệu giao dịch chuỗi khối (xt. Chuỗi khối) của bitcoin trong vai trò như một sổ cái lưu trữ dạng phân tán.

Ứng dụng

Trong lĩnh vực kinh tế, tiền là vật ngang giá chung có tính thanh khoản cao nhất dùng để trao đổi lấy hàng hóa và dịch vụ nhằm thỏa mãn bản thân và mang tính dễ thu nhận, nghĩa là mọi người đều sẵn sàng chấp nhận sử dụng, và thường được Nhà nước phát hành bảo đảm giá trị bởi các tài sản khác như vàng, kim loại quý, trái phiếu, ngoại tệ. Nó là một chuẩn mực chung để có thể so sánh giá trị của các hàng hóa và dịch vụ, đóng vai trò là phương tiện thanh toán trên nguyên tắc dùng để trả nợ. Trong nhiều trường hợp, tiền mật mã không thể được chuyển đổi thành tiền thật; chỉ có thể chuyển đổi chúng sang các loại tiền mật mã khác hoặc sử dụng chúng để mua đồ. Một số loại tiền mật mã có thể được chuyển đổi thành tiền thật.Loại này thường có độ biến động cao và độ rủi ro cao khi sử dụng, đồng thời chúng cũng là một mục tiêu cho Tấn công bơm mù (Pump-and-Dump-Attacks).

Tiền mật mã hoạt động như một hệ thống kinh tế phân tán lớn, không được phát hành hoặc kiểm soát bởi các ngân hàng trung ương, giá trị của tiền mật mã rất khó ảnh hưởng. Vì lý do này, hiện nay, tiền mật mã chưa thể thực sự thay thế một loại tiền tệ ổn định.

Tiền mật mã dễ bị đầu cơ, điều này khiến cho việc bắt nạt một hệ thống có tỷ giá hối đoái ổn định ít nhiều rất khó khăn. Một vấn đề khác là sự bất bình đẳng trong phân phối: Nhiều loại tiền mật mã chỉ được tổ chức bởi một vài người. Vd., khoảng 1.000 người nắm giữ một nửa tổng số bitcoin trên thế giới. Điều này có nghĩa là nếu bất kỳ ai trong số những người này bắt đầu sử dụng tiền mật mã của họ đều có thể ảnh hưởng lớn đến giá trị của tiền tệ và có thể thay đổi giá trị của nó một cách dễ dàng.

Yêu cầu đối với tiền mật mã

Theo Jan Lansky, nó cần đáp ứng sáu điều kiện:

1. Hệ thống không yêu cầu một cơ quan trung ương, phân phối đạt được sự đồng thuận về trạng thái của nó;

2. Hệ thống giữ một cái nhìn tổng quan về các đơn vị tiền mật mã và quyền sở hữu của họ;

3. Hệ thống xác định nếu các đơn vị tiền mật mã mới có thể được tạo. Nếu các đơn vị tiền mật mã mới có thể được tạo, hệ thống sẽ xác định cách tạo đơn vị mới và cách xác định quyền sở hữu của các đơn vị mới này;

4. Quyền sở hữu của các đơn vị tiền mật mã có thể được chứng minh độc quyền bằng mật mã;

5. Chủ sở hữu của một đơn vị tiền mật mã có thể chuyển đơn vị này. Để việc chuyển nhượng này thành công, chủ sở hữu hiện tại phải chứng minh quyền sở hữu;

6. Nếu hai hướng dẫn khác nhau để thay đổi quyền sở hữu của cùng một đơn vị mật mã được nhập cùng một lúc, hệ thống sẽ thực hiện tối đa một trong số chúng.

Lịch sử ra đời

Tiền mật mã được bắt đầu từ năm 1983, khi nhà mật mã học người Mỹ David Chaum đã đưa ra một loại tiền mật mã ẩn danh gọi là ecash. Năm 1996, NSA đã xuất bản một bài báo mô tả một hệ thống tiền mật mã, lần đầu tiên xuất bản nó trong một danh sách gửi thư của MIT và sau đó, vào năm 1997, được in trong Tạp chí Luật Hoa Kì. tiền mật mã phi tập trung đầu tiên, Bitcoin, được tạo ra vào năm; sử dụng SHA-256, một hàm băm mật mã, làm sơ đồ chứng minh công việc. Vào tháng 4 năm 2011, Namecoin đã được tạo ra như một nỗ lực hình thành một DNS phi tập trung, điều này sẽ khiến việc kiểm duyệt Internet trở nên rất khó khăn. Ngay sau đó, vào tháng 10 năm 2011, Litecoin đã được phát hành. Đó là loại tiền mật mã thành công đầu tiên sử dụng tiền mật mã làm hàm băm thay vì SHA-256.

Tại Việt Nam

Xét về bản chất, tiền mật mã là giá trị tiền tệ lưu trữ trên các phương tiện điện tử và được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật dưới hình thức là ví điện tử, do Ngân hàng nhà nước và các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cung ứng, và thẻ trả trước, do ngân hàng cung ứng, và ví di động. Quy định tiền mật mã nhằm phát triển các sản phẩm thanh toán cung cấp dưới dạng tiền mật mã và tạo điều kiện thuận lợi phát triển thương mại điện tử, loại trừ các thể loại tiền ảo, các công cụ sử dụng như phương tiện thanh toán mà không chịu sự quản lý của cơ quan quản lý…

• Theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015 thì tiền ảo không phải là một loại tài sản và theo quy định của pháp luật tín dụng ngân hàng thì tiền ảo không phải là một loại tiền và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam;

• Theo thông báo từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, kể từ ngày 1/1/2018, việc phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo khác làm phương tiện thanh toán là không hợp pháp và bị cấm tại Việt Nam;

• Theo đó, kể từ ngày 1/1/2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp, bao gồm cả Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điểm h Khoản 1 Điều 206 Bộ luật dân sự năm 2015. Ngoài ra, việc sử dụng các giao dịch liên quan đến tiền ảo nhằm mục đích rửa tiền còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội rửa tiền, quy định tại Điều 324 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Mặc dù tiền mật mã là loại tiền kỹ thuật số được quản lý thông qua các kỹ thuật mã hóa tiên tiến, nhiều chính phủ đã có cách tiếp cận thận trọng đối với tiền mật mã, vì sợ thiếu sự kiểm soát trung tâm và những ảnh hưởng họ có thể có đối với an ninh tài chính. Các nhà quản lý ở một số quốc gia đã cảnh báo chống lại tiền mật mã và một số đã áp dụng các biện pháp quản lý cụ thể để can ngăn người dùng.

Tài liệu tham khảo

1. Britannica, Britannica Concise Encyclopedia, Ed. Encyclopedia Britannica, 2006 2. Aleksander Berentsen, Fabian Schär, A Short Introduction to the World of Cryptocurrencies, Federal Reserve Bank of St. Louis Review 100(1):1-16, DOI: 10.20955/r.2018.1-16, 2018 3. Eli Dourado, Jerry Brito, Cryptocurrency, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_2895-1, 2014