Hệ thống đặt chỗ tập trung (hay Hệ thống máy tính đặt chỗ,tiếng Anh Central Reservation System - CRS) là hệ thống máy tính được sử dụng để lưu trữ, truy cập thông tin và thực hiện các giao dịch liên quan đến du lịch, hàng không, khách sạn, thuê xe hoặc các hoạt động khác.

Hình thức và chức năng

Về hình thức, chức năng, nó được các hãng hàng không sử dụng đầu tiên, được các công ty du lịch mở rộng, trong hệ thống phân phối toàn cầu để đặt và bán vé cho nhiều hãng hàng không. Hầu hết các hãng hàng không đã cho các công ty thuộc hệ thống phân phối toàn cầu thuê hệ thông đặt chỗ tập trung. Hệ thống cho phép người dùng truy cập thông qua các cổng Internet. Hệ thông đặt chỗ tập trung hiện đại thường cho phép người dùng đặt phòng khách sạn, xe cho thuê, vé máy bay cũng như các hoạt động và tua du lịch khác. hệ thông đặt chỗ tập trung cũng cung cấp quyền truy cập vào đặt chỗ đường sắt và đặt xe buýt ở một số thị trường, mặc dù những điều này không phải lúc nào cũng được tích hợp với hệ thống chính. Chúng cũng được sử dụng để chuyển tiếp thông tin trên máy tính đến người dùng trong ngành khách sạn, đặt phòng và đảm bảo rằng khách sạn không bị đặt trước quá nhiều. Chi tiết người ta thấy (i) hệ thông đặt chỗ tập trung của hãng hàng không có thể được tích hợp vào hệ thống dịch vụ hành khách lớn hơn, bao gồm hệ thống kiểm kê hàng không và hệ thống kiểm soát khởi hành; (ii) hệ thống đặt chỗ tập trung của khách sạn là một loại phần mềm đặt phòng được sử dụng để cập nhật và duy trì thông tin của khách sạn liên quan đến hàng tồn kho và giá để khách sạn có thể quản lý đặt phòng của khách và quy trình xung quanh các đặt phòng đó trong thực tế thời gian. Các đặt phòng này được quản lý trên nhiều kênh phân phối như trang Web đặt phòng của bên thứ ba, công cụ đặt phòng trực tiếp trên Internet, hệ thống phân phối toàn cầu GDS, nhà bán buôn… hệ thông đặt chỗ tập trung tập trung dữ liệu từ các hệ thống quản lý tài sản PMS, kênh phân phối, trung tâm cuộc gọi và hệ thống đặt phòng điện thoại được sử dụng trên một hoặc nhiều tài nguyên.

Lịch sử hình thành

Về lịch sử của hệ thống:

(i) năm 1976, United bắt đầu cung cấp hệ thống Apollo cho các đại lý du lịch; trong khi nó không cho phép các đại lý đặt vé trên các đối thủ cạnh tranh của United, giá trị tiếp thị của thiết bị đầu cuối tiện lợi tỏ ra không thể thiếu. SABER, PARS và DATAS cũng sớm được phát hành cho các đại lý du lịch. Cũng trong năm 1976 Videcom quốc tế với British Airways, British Caledonia và CCL đã ra mắt Travicom, hệ thống đặt chỗ đa truy cập đầu tiên trên thế giới, tạo thành một mạng lưới cung cấp phân phối cho hai hãng hàng đầu và sau đó là 49 hãng hàng không quốc tế, bao gồm cả British Airways, British Caledonia, TWA, Pan American World Airlines, Qantas, Singapore Airlines, Air France, Lufthansa, SAS, Air Canada, KLM, Alitalia, Cathay Pacific và JAL, cho hàng ngàn đại lý du lịch ở Anh;

(ii) Các hãng hàng không châu Âu cũng bắt đầu đầu tư vào lĩnh vực này vào những năm 1980 bằng cách triển khai hệ thống đặt chỗ riêng của họ, do nhu cầu đi lại cũng như những tiến bộ công nghệ cho phép GDS cung cấp dịch vụ ngày càng tăng và có khả năng tìm kiếm;

(iii) Năm 1987, một tập đoàn do Lufthansa của Air France và Tây Đức dẫn đầu đã phát triển Amadeus, được mô phỏng theo SystemOne;

(iv) Công ty phân phối du lịch toàn cầu Amadeus được ra mắt vào năm 1992. Năm 1990, Delta, hãng hàng không Tây Bắc và Trans World Airlines thành lập Worldspan, và vào năm 1993, một tập đoàn khác (bao gồm British Airways, KLM và United Airlines, trong số những công ty khác) đã thành lập công ty cạnh tranh Galileo International dựa trên Apollo.

Hệ thống đặt chỗ của hãng hàng không ARS

(i) là một phần của hệ thống dịch vụ hành khách, là các ứng dụng hỗ trợ tiếp xúc trực tiếp với hành khách

(ii) cuối cùng đã phát triển thành hệ thông đặt chỗ tập trung được sử dụng để đặt chỗ của một hãng hàng không cụ thể

(iii) tương tác với hệ thống phân phối toàn cầu để hỗ trợ các công ty du lịch và các kênh phân phối khác trong việc đặt chỗ cho hầu hết các hãng hàng không lớn trong một hệ thống

Hiện nay, hầu hết các hãng hàng không đều áp dụng hệ thống đặt giữ chỗ bằng máy tính, tức đặt giữ chỗ trực tuyến, thông qua ứng dụng công nghệ IATA của Google như một giải pháp hữu ích phục vụ cho nhu cầu đi lại ngày càng nhiều của hành khách. Việc mua vé máy bay trực tuyến đang trở nên ngày càng phổ biến. Thay vì đến trực tiếp phòng vé, hành khách chỉ cần ngồi tại nhà, thực hiện các thao tác trên máy tính là đã mua được vé. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, đặt vé qua hệ thống này vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề như: kết nối hệ thống đặt giữ chỗ của các trang Web với hệ thống đặt giữ chỗ các hãng hàng không chưa đồng bộ; việc thanh toán vé máy bay trực tuyến; nạn lừa đảo mã đặt chỗ giả mạo…

Nguyên tắc đặt chỗ

Theo quy định pháp luật hiện hành, doanh nghiệp kinh doanh hệ thống đặt giữ chỗ bằng máy tính phải tuân thủ các nguyên tắc:

• Bình đẳng, không phân biệt đối xử đối với người sử dụng dịch vụ;

• Không bắt buộc người sử dụng chỉ được sử dụng dịch vụ hoặc thiết bị của doanh nghiệp;

• Việc hiển thị thông tin trên màn hình về lịch bay, tình trạng chỗ của chuyến bay, giá cước vận chuyển hàng không phải toàn diện, công bằng, không phân biệt đối xử;

• Giá sử dụng dịch vụ được xây dựng trên cơ sở chi phí hợp lý và áp dụng không phân biệt đối xử đối với tất cả những người sử dụng;

• Bảo mật thông tin cá nhân của khách hàng, trừ trường hợp theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tài liệu tham khảo

1. Britannica, Britannica Concise Encyclopedia, Ed. Encyclopedia Britannica, 2006.
2. David Wardell, Airline reservation systems, DOI: 10.13140/ RG.2.2.27435.69929, 1991.
3. Kumar, V. (1990, January). Current Trends in Transaction Processing Systems. Journal of Systems Management, 41, p. 33.