Bảo tàng tỉnh Cà Mau đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau, có chức năng tham mưu giúp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng, tổ chức, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn nguyên trạng yếu tố gốc của của các di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, cácđịa điểm gắn với các sự kiện lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Di sản văn hóa; sử dụng, khai thác, phát huy giá trị lịch sử văn hóa, khoa học của các di tích, các công trình nghệ thuật, bia, tượng, tượng đài tranh hoành tráng tiêu biểu của tỉnh nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, hưởng thụ về văn hóa của nhân dân, đồng thời góp phần phát triển du lịch văn hóa trên địa bàn tỉnh.
Bảo tàng tỉnh Cà Mau (BTTCM) được thành lập năm 1997, sau khi tỉnh Minh Hải tách thành tỉnh Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu, đặt trụ sở tại 80 Nguyễn Trãi, phường 9, thành phố Cà Mau. Từ năm 2011 đến 2019, Bảo tàng sử dụng chung cơ sở vật chất với Thư viện tỉnh tại số 5 Lưu Tấn Tài, phường 5, thành phố Cà Mau. Tháng 9 năm 2019, Bảo tàng hợp nhất với Ban quản lý di tích tỉnh Cà Mau, hiện đặt trụ sở tại số 221, Ngô Quyền, phường 1, thành phố Cà Mau.Sau khi chia tách Tỉnh, Bảo tàng đẩy mạnh việc nghiên cứu sưu tầm, sắp xếp và trưng bày các sưu tập hiện vật gắn liền với đời sống văn hoá của cư dân vùng địa đầu cực Nam Tổ quốc qua các thời kỳ.
Phòng trưng bày của BTTCM nằm tại Thư viện Tỉnh, khánh thành năm 2014, với hai chủ đề: - Kháng chiến chống thực dân Pháp, thể hiện dòng lịch sử từ sự kiện thành lập Việt Nam Thanh niên Cách mạng tại Cà Mau cho đến sự kiện cán bộ, chiến sĩ tập kết ra miền Bắc 1954, điểm nhấn là hoạt động thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên tại Cà Mau đến Khởi nghĩa Hòn Khoai ngày 13 tháng 12 năm 1940, kết chủ đề là thắng lợi của Hiệp định Giơ-ne-vơ, 200 ngày tập kết ra Bắc. - Kháng chiến chống Mỹ của Đảng bộ, quân, dân tỉnh Cà Mau. Phòng trưng bày giới thiệu sâu về Căn cứ Tỉnh ủy ở Xẻo Đước, cuộc tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, đánh thắng chiến lược ‘chiến tranh cục bộ’ của Mỹ; giới thiệu không gian nổi bật về Làng rừng; giới thiệu các hình ảnh, hiện vật, tư liệu về Đại thắng mùa Xuân năm 1975.
Bên cạnh đó BTTCM còn trưng bày về văn hóa cộng đồng ba dân tộc Kinh - Hoa - Khmer tại Cà Mau. Ngoài ra, hàng năm Bảo tàng vẫn tổ chức hàng chục cuộc trưng bày chuyên đề tại Bảo tàng và phối hợp với các đơn vị ngoài tỉnh; các triển lãm lưu động cũng thường xuyên được thực hiện tại các điểm di tích do Bảo tàng quản lý.
Kho cơ sở của BTTCM tại Thư viện tỉnh có tổng diện tích 1200m2, gồm 2 kho gốm và 1 kho chất liệu tổng hợp. Hiện Bảo tàng lưu giữ khoảng 24.000 tư liệu, hiện vật gồm nhiều chủ đề: khảo cổ, lịch sử, dân tộc học, văn hóa dân gian, trong đó phải kể đến sưu tập hiện vật gốm sứ thu thập được từ các đợt khai quật tàu đắm tại Cà Mau, đặc biệt là bộ sưu tập độc bản về đồ sứ Cảnh Đức trấn (thời Ung Chính 1678-1735, nhà Thanh, Trung Quốc). Tất cả hiện vật, sưu tập hiện vật lưu giữ trong Kho cơ sở của Bảo tàng đã được thực hiện hồ sơ khoa học, phân loại và bảo quản theo đúng quy chuẩn bảo tàng học.
Với chức năng bảo tồn di tích, BTTCM đã lập hồ sơ khoa học xếp hạng 20 di tích, trong đó có 09 di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia, 11 di tích lịch sử - văn hóa cấp Tỉnh; xây dựng gần 30 bia, tượng, tượng đài ghi nhận, bảo tồn các sự kiện lịch sử. Bắt đầu từ năm 2011, Bảo tàng còn tiến hành kiểm kê và lập hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh.
Hiện nay, BTTCM đang được lập hồ sơ, qui hoạch, chuẩn bị đầu tư xây dựng mới tại khu Công viên - Văn hóa gắn với quần thể khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Cà Mau.
Tài liệu tham khảo
- Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau, Đề cương chính trị Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Tư liệu Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Cà Mau, 2018.
- Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau, Đề cương sưu tầm Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Tư liệu Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Cà Mau, 2018.
- Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau, Quyết định số 1524/QĐ-UBND ngày 10.9.2019 về việc hợp nhất Bảo tàng tỉnh với Ban quản lí Di tích tỉnh thành Bảo tàng tỉnh trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cà Mau, 2019.
- Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau, Quyết định số 318/QĐ-SVHTTDL ngày 18.9.2019 về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Cà Mau, 2019.
- Bảo tàng tỉnh Cà Mau, Báo cáo kết quả công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ đơn vị năm 2020 và kế hoạch công tác năm 2021, Tư liệu Bảo tàng Cà Mau, Cà Mau, 2020.
