Ung thư tuyến giáp
Ảnh hiển vi ung thư tuyến giáp thể nhú, cho thấy đặc điểm chất vùi giả và rãnh nhân.
Chuyên khoa	Ung thư học
Triệu chứng	Sưng hoặc nổi cục ở cổ, ...
Loại	Ung thư tuyến giáp biệt hóa, ung thư tuyến giáp thể tủy, ung thư tuyến giáp thoái biến
Yếu tố nguy cơ	Phơi nhiễm bức xạ, tiền sử gia đình, béo phì, một số bệnh lý tuyến giáp, ...
Chẩn đoán	Siêu âm, chọc hút kim nhỏ
Điều trị	Phẫu thuật, xạ trị (gồm liệu pháp iod), hóa trị, liệu pháp hormone, liệu pháp đích, chờ đợi
Tiên lượng	Tỷ lệ sống 5 năm: thể nhú 99,5%, thể nang 98%, thể tủy 91%, thoái biến 8%
Số người mắc	586.000 (2020)
Số người chết	44.000 (2020)

Ung thư tuyến giáp là ung thư phát sinh từ các tế bào mô tuyến giáp. Tuyến giáp có hai loại tế bào chính là tế bào nang tạo hormone tuyến giáp và tế bào cận nang tạo calcitonin. Có nhiều kiểu u bướu có thể hình thành ở đây tuy nhiên đa số là lành tính, điển hình như bướu cổ; số ác tính còn lại tiềm năng lan sang mô lân cận hoặc bộ phận cơ thể khác. Ung thư tuyến giáp biệt hóa (DTC) chiếm 90–95% ca và khởi nguồn từ các tế bào biểu mô nang giáp. Đây cũng là dạng ung thư nội tiết hay gặp nhất, gồm ba loại là thể nhú, thể nang, và ung thư tế bào Hürthle. Loại chính thứ hai chỉ chiếm 1–4% là ung thư tuyến giáp thể tủy (MTC) khởi nguồn từ tế bào cận nang hay tế bào C. Cuối cùng là ung thư tuyến giáp thoái biến hay không biệt hóa (ATC) hiếm gặp nhưng lại là một trong những loại ung thư hiểm nghèo nhất được biết.

Không rõ lý do mà ung thư tuyến giáp xảy ra ở nữ giới nhiều gấp ba lần nam giới, tập trung ở độ tuổi 40–60. Một số tình trạng di truyền cũng làm tăng nguy cơ, ví dụ như phức hợp Carney hay bệnh Cowden; tương tự là người có thân nhân bậc một bị bệnh. Lượng iod hấp thu ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp: thừa hoặc thiếu iod lần lượt liên hệ với nguy cơ ung thư thể nhú và thể nang, song cơ chế là không rõ ràng. Tiếp xúc với bức xạ từ môi trường hay thủ tục y tế khi còn bé tiềm ẩn rủi ro. Yếu tố khác là béo phì, hấp thu thực phẩm giàu nitrat, các bệnh lành tính như viêm hoặc tăng năng tuyến giáp, nhân giáp, u tuyến, bướu cổ. Trái ngược, nhiều nghiên cứu chỉ ra hút thuốc lá hay uống đồ uống có cồn làm giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp.

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể là của ung thư tuyến giáp bao gồm: nổi cục ở cổ, sưng vùng cổ, đau cổ trước, khàn giọng hoặc biến giọng, khó thở, khó nuốt, ho dai dẳng. Tuy nhiên dấu hiệu không xuất hiện sớm mà thường chỉ khi khối u đã lớn. Ung thư được chẩn đoán từ triệu chứng hoặc việc đi khám sức khỏe định kỳ. Một loạt xét nghiệm được tiến hành, quan trọng là siêu âm và chọc hút kim nhỏ. Sinh thiết chọc hút kim nhỏ dựa vào sờ nắn hoặc chỉ dẫn siêu âm là phương pháp chẩn đoán xác nhận tốt nhất. Sau chẩn đoán, ung thư được xác định giai đoạn, thường theo hệ thống TNM của Ủy ban Liên hợp Ung thư Hoa Kỳ (AJCC). Cách phân giai đoạn là phức tạp tùy vào độ tuổi và loại ung thư.

Các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp gồm phẫu thuật, liệu pháp iod phóng xạ, xạ trị, hóa trị, liệu pháp hormone, liệu pháp đích, chờ đợi. Ung thư biệt hóa (DTC) phổ biến nhất nhưng dễ điều trị thành công bằng cắt bỏ toàn bộ giáp có thể bổ sung liệu pháp iod phóng xạ (RAI). RAI thường được áp dụng cho bệnh nhân rủi ro tái phát cao, khối u giai đoạn muộn hoặc di căn. Có khoảng 20% bệnh nhân DTC tái phát cục bộ và 10% di căn xa, nhất là phổi rồi đến xương. Xạ trị chiếu ngoài, hóa trị, hay liệu pháp đích là những lựa chọn thay thế nếu RAI không đáp ứng. Ung thư thể tủy (MTC) nghiêm trọng hơn và chỉ có thể chữa dứt điểm ở giai đoạn sớm bằng cắt bỏ toàn bộ giáp cùng các hạch lympho lân cận. Các tế bào MTC không hấp thu iod phóng xạ nên RAI không tác dụng và trị liệu toàn thân cần được xét đến cho bệnh diễn tiến nhanh và di căn xa. Ung thư thoái biến (ATC) hầu hết đã lan rộng lúc chẩn đoán và cũng không đáp ứng liệu pháp iod nên không có cơ hội chữa khỏi. Căn bệnh được xem tử vong này duy chỉ có giai đoạn IV và điều trị nhằm mục tiêu kiểm soát khối u và giảm nhẹ triệu chứng.

Trong năm 2020, số ca mắc mới ung thư tuyến giáp trên toàn thế giới là 586.000, đứng thứ 9 trong các loại ung thư, với 449.000 ca là nữ chiếm khoảng 77%. Các khu vực có tỷ lệ mắc cao nhất là Bắc Mỹ, Australia/New Zealand, Đông Á, Nam Âu nói chung; với nữ còn có Micronesia/Polynesia và Nam Mỹ. Tổng số ca tử vong là 44.000, trong đó nữ chiếm khoảng 64% (28.000). Kể từ thập niên 1980, sự gia tăng nhanh chóng số ca mắc cùng sự bình ổn hoặc sụt giảm số ca tử vong đã được quan sát ở hầu khắp thế giới. Số ca mắc tăng nhanh, đặc biệt là ung thư tuyến giáp thể nhú, phần lớn do những phương thức chẩn đoán hình ảnh như siêu âm được ứng dụng ngày càng phổ biến đã dẫn đến không ít trường hợp chẩn đoán thừa. Tại Việt Nam, trong năm 2022 có 6.122 ca mắc mới và 858 ca tử vong vì ung thư tuyến giáp, lần lượt xếp thứ 6 và 21 trong các loại ung thư.