Bia "Côn Sơn tư phúc tự bi" là bảo vật quốc gia, hiện vật độc bản, được công nhận năm 2017, hiện được bảo quản, lưu giữ tại Ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, phường Cộng Hòa, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
BCSTPTB (Bia chùa Côn Sơn - Tư Phúc) có hình lục lăng (cao 173cm, rộng 33cm), 6 mái, chóp mái nhọn (cao 48cm, 6 cạnh chóp bia mỗi cạnh rộng 43cm), chân bia chạm hình cánh sen. Trụ thân bia cao 125cm, 6 mặt bia, mỗi mặt rộng 33cm. Các hoạ tiết trang trí trên bia được chạm khắc tinh xảo, nuột nà. Chữ trên bia được thể hiện theo lối Chân thư, 6 chữ tiêu đề bia được chạm to dưới trán bia. Trang trí trên BCSTPTB với đề án là những con rồng trên trán bia được tạc theo phong cách rồng thời Mạc, với thân dài, mảnh, uốn lưng ngựa, mặt quỷ, sừng trâu...cùng các hoạ tiết trang trí trên bia được chạm khắc tinh xảo, nuột nà.
Nội dung BCSTPTB ghi chép cô đọng, súc tích, khẳng định chùa Côn Sơn có vị trí và ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống tín ngưỡng trong cung đình và xã hội đầu thế kỷ XVII và mô tả chi tiết đợt trùng tu chùa năm 1607, do thiền sư trụ trì chùa Côn Sơn là Mai Trí Bản chủ trì cùng các quan lại, quý chức, thiện nam, tín nữ các nơi hưng công xây dựng thiêu hương, tiền đường, hậu đường, tả hữu hành lang, tam quan, thượng điện. Qua tư liệu văn bia đã góp phần hoàn chỉnh phả hệ các vị Quốc sư trụ trì ở chùa Côn Sơn từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XVIII. BCSTPTB trang trí mỹ thuật độc đáo, niên đại cụ thể, nội dung văn bia rõ ràng, chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử, mỹ thuật đặc sắc. BCSTPTB có giá trị khoa học nghiên cứu về lịch sử chùa Côn Sơn, thiền phái Phật giáo Trúc Lâm và góp phần nghiên cứu văn hóa, xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XVII; gắn với kỷ niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Côn Sơn ngày 15/2/1965. Tại đây, sau khi thắp hương tại Tổ đường chùa Côn Sơn, Bác Hồ đã dừng lại bên BCSTPTB, dịch và giảng giải về nội dung của tấm bia, nhắc nhở mọi người cần trân trọng những giá trị di sản văn hóa của dân tộc. Hình ảnh Bác Hồ đọc bia ở Côn Sơn được nhà nhiếp ảnh Vũ Đình Hồng chụp lại, bức ảnh đã được in vào quyển ảnh quý “Hồ Chủ tịch sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta” phát hành sau ngày Bác Hồ mất.
Tài liệu tham khảo:[sửa]
- Ban chấp hành Đảng bộ huyện Chí Linh, Người Vạn Kiếp – Côn Sơn, Hải Dương, 1976.
- Nguyễn Tuấn Thịnh, “Tấm bia Bác Hồ đọc ở Côn Sơn”, Nghiên cứu Hán Nôm, số 1, Hà Nội, 1986.
- Nguyễn Quân - Phan Cẩm Thượng, Mỹ thuật thời Mạc (1527 -1592)”, Mỹ thuật của người Việt, tr.150-152, Nxb. Mỹ thuật, Hà Nội, 1989.
- Ban Quản lý di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc, Di sản Hán Nôm Côn Sơn – Kiếp Bạc – Phượng Sơn, Nxb Chính trị quốc gia, tr.137, Hà Nội, 2006.
