Thành viên:Taitamtinh/Giám định chất lượng

Giám định chất lượng là một góc nhìn giành cho các biên tập viên. Bách khoa toàn thư Việt Nam (BKTTVN) là môi trường thông tin có hai chủ thể chính là Bài viết và Người viết bài. Nếu một bài viết có những cấp độ hoàn thiện khác nhau thì biên tập viên cũng thế. Một bài viết được xây dựng từng bước khi kiến tạo trang sẽ được phát triển từ sơ khai cho đến khi hoàn thiện thành một bài viết thuộc nhóm nội dung chất lượng cao. Một biên tập viên sẽ tự đánh giá thế nào khi cũng đi từng bước chập chững đến khi trở nên chuyên nghiệp. Tất nhiên chẳng ai lại đi đánh giá người khác, thường thì tự kiểm điểm đánh giá bản thân, việc đánh giá người khác chỉ xuất hiện ở các trang bầu cử quản trị viên. Bài viết này là một ý tưởng nhỏ góp phần phục vụ nghiên cứu phát triển Bách khoa toàn thư Việt Nam (BKTTVN

Giám định chất lượng bài viết

Chất lượng Thang điểm	Tiêu chuẩn	Ghi chú
Chọn lọc 9.0 - 10	Bài viết chọn lọc đã đáp ứng đầy đủ hoàn hảo toàn diện nhất của bài viết. Trước khi đạt bài viết chọn lọc phải được đề cử là Bài viết tốt, đồng thời đảm bảo các tiêu chí cụ thể dưới đây: NỘI DUNG 1. Viết hay: văn phong hấp dẫn, sáng rõ và theo tiêu chuẩn chuyên môn. 2. Hoàn chỉnh: không bỏ sót một sự kiện hay chi tiết hoặc địa điểm chính nào trong phạm vi của chủ đề. 3. Nghiên cứu tốt: nó là một bản nghiên cứu chi tiết và tiêu biểu dựa trên những tài liệu thích hợp. Bài viết phải đạt được những đòi hỏi về thông tin kiểm chứng được và đáng tin cậy, được hỗ trợ bằng những chú thích trong hàng ở những nơi thích hợp. 4. Trung lập: nó trình bày những quan điểm công bằng không thiên lệch. 5. Ổn định: nó không phải là chủ đề đang xảy ra bút chiến và nội dung không thay đổi đáng kể theo từng ngày, trừ khi đang trong quá trình xây dựng một bài viết chọn lọc. HÌNH THỨC 1. Đề mục chính: một đề mục chính súc tích, tóm tắt chủ đề và chuẩn bị cho người đọc về chi tiết trong các đề mục. Các đoạn nên có thẻ H2, H3, H4 2. Bố cục thích hợp: một hệ thống đề mục có thứ bậc nhưng không tràn ngập bảng mục lục. Phân bổ các thẻ H2, H3, H4 phù hợp, cần thiết. 3. Chú thích thích hợp: các chú thích trong hàng theo định dạng thích hợp, sử dụng kiểu chú thích cuối trang đối với nguồn từ sách () hoặc chú thích kiểu Harvard (Smith 2007, p. 1)—xem chú thích nguồn gốc về những gợi ý định dạng chú thích; về những bài viết với chú thích cuối trang, định dạng chú thích được giới thiệu ở meta. Bắt buộc sử dụng các bản mẫu chú thích. TIÊU CHÍ KHÁC 1. Hình ảnh: Bài viết phải có hình ảnh kèm theo với nội dung phong phú, tuân theo nguyên tắc sử dụng hình ảnh và các phương tiện nghe nhìn khác ở những điều khoản thích hợp, với chú thích ngắn gọn và tình trạng bản quyền chấp nhận được. 2. Video: Bài viết có lồng ghép video minh họa ở những đoạn thích hợp. Gây cảm hứng cho người đọc. 3. Dung lượng: Tập trung vào chủ đề chính mà không đi sâu vào những chi tiết không cần thiết. 4. Tài liệu xem thêm: Ngoài chú thích ra, đảm bảo thêm tài liệu tham khảo bằng các thứ tiếng khác nhau. Đặc biệt là tài liệu xem thêm liên qua đến chủ để. Nhất là các bản mẫu tóm tắt đặt phù hợp trong bài và dưới bài viết.	1. Phương diện người đọc: Chuyên nghiệp, nổi bật và triệt để; một nguồn thông tin bách khoa dứt khoát đáng tin cậy và làm hài lòng người xem. 2. Đề xuất nâng cấp: Không cần nâng cấp cấu trúc hay văn phong bài viết, trừ khi cần cập nhật thông tin liên quan thường xuyên để tránh bị lỗi thời. 3. Ví dụ minh họa:
Tốt 8.0 - 8.9	Bài viết tốt đã đáp ứng gần đầy đủ, toàn diện nhất của một bài viết. Trước khi đạt Bài viết Tốt phải được thẩm định, thông qua kiểm duyệt, bình duyệt, được thành viên đề cử để phát triển trở thành bài viết tốt, đồng thời đảm bảo các tiêu chí cụ thể dưới đây: NỘI DUNG 1. Viết tốt: Bài viết rõ ràng và mạch lạc, tuân theo Quyền tác giả. Bài viết tuân theo các quy định của Cẩm nang biên soạn. Bài viết có ngữ pháp và chính tả tiếng Việt tốt, cần Việt hóa hết bài. Nếu là bài dịch tránh sử dụng ngữ pháp của ngôn ngữ khác. 2. Kiểm chứng được: Là một bài viết rõ ràng dựa trên các thông tin kiểm chứng được. Không chứa đựng nghiên cứu chưa công bố. Không chứa đựng nguồn chép từ một nguồn khác đã công bố. Nếu dùng nguồn là các liên kết mạng thì không được hỏng. Nếu liên kết dễ bị hỏng cần làm trước một liên kết dự trữ. 3. Tập trung vào chủ đề chính: Đề cập đến các khía cạnh chính của chủ đề và liên quan đến chủ đề. Tập trung vào chủ đề chính mà không nhất thiết phải đi vào chi tiết 4. Trung lập: Bài được viết dưới một góc nhìn khách quan, không thiên lệch về (các) chủ thể được nêu trong bài. Bài viết không mất cân xứng, không nghiên về một góc nhìn vì dùng quá nhiều nguồn từ một phía hoặc một tác giả. 5. Ổn định: Bài viết không nằm trong một cuộc bút chiến hoặc tranh chấp nội dung, không bị liên tục sửa đổi đáng kể. HÌNH THỨC 1. Đề mục chính: một đề mục chính súc tích, tóm tắt chủ đề và chuẩn bị cho người đọc về chi tiết trong các đề mục. Các đoạn nên có thẻ H2, H3, H4 2. Bố cục thích hợp: một hệ thống đề mục có thứ bậc nhưng không tràn ngập bảng mục lục. Phân bổ các thẻ H2, H3, H4 phù hợp, cần thiết. 3. Chú thích thích hợp: các chú thích trong hàng theo định dạng thích hợp, sử dụng kiểu chú thích cuối trang đối với nguồn từ sách () hoặc chú thích kiểu Harvard (Smith 2007, p. 1)—xem chú thích nguồn gốc về những gợi ý định dạng chú thích; về những bài viết với chú thích cuối trang, định dạng chú thích được giới thiệu ở meta. Bắt buộc sử dụng các bản mẫu chú thích. TIÊU CHÍ KHÁC 1. Hình ảnh: Bài viết phải có hình ảnh kèm theo với nội dung phong phú, tuân theo nguyên tắc sử dụng hình ảnh và các phương tiện nghe nhìn khác ở những điều khoản thích hợp, với chú thích ngắn gọn và tình trạng bản quyền chấp nhận được. Không sử dụng quá nhiều hoặc trở thành một trang trưng bày hình ảnh. 2. Video: Bài viết có lồng ghép video, âm thanh minh họa ở những đoạn thích hợp. Tập tin minh họa nếu tự vẽ cần phải có nguồn gốc chú thích trong trang miêu tả. 3. Dung lượng: Tập trung vào chủ đề chính mà không đi sâu vào những chi tiết không cần thiết. 4. Tài liệu xem thêm: Ngoài chú thích ra, đảm bảo thêm tài liệu tham khảo bằng các thứ tiếng khác nhau. Đặc biệt là tài liệu xem thêm liên qua đến chủ để. Nhất là các bản mẫu tóm tắt đặt phù hợp trong bài và dưới bài viết.	1. Phương diện người đọc: Rất hữu ích cho độc giả. Một đề tài có nội dung và khả năng truyền tải rõ ràng và hoàn chỉnh. Bài viết chất lượng cao đã gần như không còn vấn đề gì có thể cản trở nó vươn lên mốc chọn lọc. 2. Đề xuất nâng cấp: Kinh nghiệm và kiến thức của các chuyên gia có thể giúp ích để hoàn thiện bài viết hơn nữa, cũng như cần giải quyết các vấn đề về lối hành văn (nếu có). Trang xin ý kiến cộng đồng sẽ rất hữu ích trong trường hợp này. 3. Ví dụ minh họa:
Loại A 7.0 - 7.9	Cấu trúc và nội dung bài viết đã hoàn thiện rất nhiều, được các thành viên đánh giá khách quan và nhất trí đưa ra đề cử để trở thành Bài viết Tốt. 1. Bài viết chất lượng A bắt buộc phải đạt loại B trước tiên, cũng như đã đáp ứng đầy đủ 6 tiêu chí chất lượng B bên dưới và đã được các thành viên nhất trí đồng thuận 2. Viết hay, rõ ràng và nêu lên đầy đủ mọi khía cạnh chi tiết của đề tài. 3. Cần có một độ dài thích hợp cho các bài viết loại này, có một bố cục phù hợp, được tham khảo bởi nhiều nguồn đáng tin cậy khác nhau ở nhiều ngôn ngữ. 4. Cần có hình ảnh minh họa và tất cả đều không được có bất cứ vấn đề nào về tình trạng bản quyền. 5. Chỉ còn thiếu một số tài liệu nhỏ khác hay cần giải thích ý kiến (nếu có) về thông tin trước khi trở thành bài viết Tốt.	1. Phương diện người đọc: Hữu ích cho gần như toàn bộ độc giả, không có vấn đề rõ ràng; đã có thể đánh giá (mặc dù không bằng) chất lượng tương xứng với một bách khoa toàn thư chuyên nghiệp và đáng tin cậy. 2. Đề xuất nâng cấp: Cần chỉnh sửa thêm về văn phong và lỗi chính tả (nếu có). So sánh nó với một bài viết chọn lọc để ngày càng hoàn thiện bài hơn nữa, chẳng hạn như phát hiện ra những điểm mạnh, yếu giữa các bài viết hoặc nội dung cần được bổ sung thêm. 3. Ví dụ minh họa:
Loại B 6.0 - 6.9	Phần lớn nội dung đã hoàn thiện, không có vấn đề lớn, đầy đủ thông tin cần thiết và đáp ứng đủ 6 tiêu chí dưới đây: 1. Cấu trúc hoàn chỉnh: Nội dung cần được tổ chức thành các phần cụ thể, bao gồm phần mở đầu và các đề mục mang tính khoa học được phân chia hợp lý, giúp người đọc dễ hiểu 2. Nội dung hợp lý: Nội dung chính đầy đủ, một số đề mục có thể cần được mở rộng, và một lượng nhỏ nội dung quan trọng của đề tài có thể vẫn chưa được đề cập. 3. Lối hành văn: khá tốt và đọc xuôi tai. Văn bản nên hạn chế các lỗi chính tả và văn phạm sơ đẳng, đọc trôi chảy, nhưng không cần thiết phải thật "tao nhã". Các hướng dẫn về văn phong không cần phải áp dụng quá chặt chẽ. 4. Nội dung tiếp cận phù hợp, đơn giản: Bải viết được viết theo một tư tưởng và cái nhìn thoáng giống như đại đa số độc giả, tránh dùng các từ ngữ chuyên ngành gây khó hiểu quá mức cho người đọc, nếu được thì nên tránh dùng các thuật ngữ này, hoặc dùng nhưng có kèm theo một lời giải thích ngắn gọn nhưng dễ hiểu nếu có thể. 5. Dẫn nguồn đáng tin cậy: Dùng nguồn đáng tin cậy; bất cứ những quan điểm khả nghi nào, dù là tích cực hay tiêu cực, đều phải được trích dẫn thẳng từ nguồn đã tham chiếu. 6. Có chứa những phương tiện hỗ trợ phù hợp: Khuyến kích minh họa bằng hình ảnh cho bài viết, tuy nhiên không bắt buộc. Hộp thông tin (infobox) và những loại bảng tóm tắt khác phải thể hiện bao quát nội dung toàn bài, giúp cho người đọc dễ nắm được các thông tin cơ bản mà không cần đọc trọn bài.	1. Phương diện người đọc: Đa phần độc giả đã tìm được những thông tin mà họ mong muốn, mặc dù nội dung không hoàn toàn đủ để đáp ứng nguyện vọng của một sinh viên khó tính hay các nhà nghiên cứu. Nó chưa chứng minh được Wikipedia là một bách khoa toàn thư đáng tin cậy tuyệt đối. 2. Đề xuất nâng cấp: Một vài khía cạnh chính của đề tài và văn phong cần được giải quyết ổn thỏa. Kiến thức của các chuyên gia có thể hữu ích. Các tài liệu và phương tiện hỗ trợ cần được duyệt xét kĩ càng hơn, cũng như kiểm tra nó đã tuân theo cẩm nang về văn phong và các bài hướng dẫn liên quan khác của BKTTVN 3. Ví dụ minh họa:
Loại C 5.0 - 5.9	Đầy đủ thông tin cơ bản, không mắc lỗi nào của Sơ khai. Bài viết có dung lượng đáng kể, nhưng vẫn còn thiếu những nội dung quan trọng hoặc có chứa nhiều phần viết không liên quan hay không cần thiết cho đề tài. Tuy bài viết đặc biệt đòi hỏi phải có thêm nhiều chú thích nguồn gốc và dùng nhiều nguồn đáng tin cậy, nó vẫn có thể đang mắc phải những vấn đề quan trọng khác. Bài viết dạng này phát triển hơn so với mốc Sơ khởi nếu xét về bố cục, văn phong và chất lượng, nhưng chưa đáp ứng một hay nhiều tiêu chí của chất lượng B. Nó có thể mắc một số thiếu sót hay vẫn chưa đề cập đầy đủ tới nội dung chính; văn phong và cách trình bày cần biên tập lại để tạo thế cân bằng, rõ ràng hay được trôi chảy; hoặc có những biểu hiện vi phạm qui định như thiên vị hay đăng những nghiên cứu chưa công bố.	1. Phương diện người đọc: Hữu ích cho những độc giả lai vãng bình thường, nhưng sẽ không thể hiện một bức tranh hoàn chỉnh, thậm chí là khi chỉ nghiên cứu một chi tiết không quá quan trọng. 2. Đề xuất nâng cấp: Cần biên tập lại đáng kể (khoảng 50% nội dung) để rút ngắn khoảng cách về chất lượng. Bạn có thể nhờ những thành viên thuộc bộ phận bảo trì giúp đỡ. 3. Ví dụ minh họa:
Sơ khởi 3.0 - 4.9	Một bài viết đang trong giai đoạn phát triển, nhưng nội dung cơ bản vẫn chưa hoàn chỉnh và, đáng chú ý nhất, thiếu phần lớn các chú thích nguồn gốc, chưa bàn đến dùng nguồn đáng tin cậy. Bài viết Sơ khởi sẽ có thể phát triển lên một mốc chất lượng tốt hơn, nhưng hiện tại nó yếu kém trong nhiều khía cạnh, thường là về các nguồn tham chiếu. Chất lượng văn rõ ràng không mang tính bách khoa và không tuân thủ các qui định về văn phong; nhưng bài viết bắt buộc đã phải đáp ứng các chính sách về nội dung cơ bản như độ nổi bật và tiểu sử về nhân vật còn sống, cũng như cung cấp vừa đủ nguồn để có thể kiểm chứng được thông tin. Không có bài viết sơ khởi nào ở trong tình trạng đe dọa bị xóa nhanh.	1. Phương diện người đọc: Cung cấp một số nội dung có ý nghĩa, nhưng phần lớn độc giả cần nhiều hơn thế. 2. Đề xuất nâng cấp: Ưu tiên cung cấp các tài liệu tham khảo đến việc dùng nguồn đáng tin cậy; bài viết cũng cần phải cải thiện đáng kể về nội dung và cơ cấu. 3. Ví dụ minh họa:
Sơ khai 0.1 - 2.9	Không có nhiều thông tin, sắp xếp lộn xộn, thiếu nguồn, chưa văn phong hóa. Viết mô tả những khái niệm rất cơ bản về đề tài. Bài viết có thể chỉ chứa những thông tin rất ngắn hoặc một mớ hỗ lốn những thông tin mang tính chất sơ bộ và không cần thiết. Những bài viết sơ khai thường có dung lượng rất ngắn (khoảng vài câu), nhưng cho dù nó có dài đến mấy mà những thông tin truyền tải không thích hợp hay không thể hiểu được, nó cũng nằm trong loại chất lượng này luôn.	1. Phương diện người đọc: Cung cấp rất ít những nội dung có ý nghĩa; thậm chí có thể còn ít hơn cả một từ điển định nghĩa.. 2. Đề xuất nâng cấp: Bất kì một nội dung nào được chỉnh sửa hay bổ sung đều rất cần thiết. Tuy nhiên, việc viết lại một nội dung có ý nghĩa hơn (nếu bài viết không có) là sứ mạng ưu tiên hàng đầu. 3. Ví dụ minh họa:

Giám định độ quan trọng của bài viết

Độ quan trọng của một bài viết là đánh giá mức độ phổ biến của đề tài nhiều hay ít, từ đó tập trung hoàn thiện các bài được đánh giá phổ biến nhất. Một bài viết được ghi nhận là "Đặc biệt quan trọng" trong dự án này có thể chỉ là "Khá quan trọng" trong dự án khác. Các tiêu chí bên dưới nên được áp dụng cho mọi bài viết thuộc dự án, tất cả thành viên trong và ngoài dự án đều được phép đánh giá độ quan trọng ở mọi mức độ (kể cả "Đặc biệt"). Một bài viết được ghi nhận là "Ít quan trọng" không có nghĩa là nó không được đánh giá cao, nhưng nếu có cơ hội và điều kiện thích hợp, nó cần được sát nhập vào một bài viết khác (cũng tùy trường hợp khi nó là một khái niệm hay một sự kiện

Mức độ Thang điểm	Tiêu chuẩn	Ghi chú
Đặc biệt quan trọng 9.0 - 10
Rất quan trọng 8.0 - 8.9
Khá quan trọng 7.0 - 7.9
Trung bình 6.0 - 6.9
Bình thường 5.0 - 5.9
Ít quan trọng 3.0 - 4.9
Chưa rõ 0.1 - 2.9

Giám định chất lượng thành viên

Chất lượng	Thang điểm	Tiêu chuẩn	Ghi chú
Xuyên suốt	9.0 - 10	Phục vụ không ngừng nghỉ gần 2 thập niên
Bậc lão thành	8.0 - 8.9	Đặt nền mống cho Wikipedia
Chọn lọc	7.0 - 7.9	Có thể ra ứng cử bảo quản viên, rành rọt nhiều thứ, uy tín cao
Tốt	6.0 - 6.9	Có thể ứng cử điều phối viên, khá rành nội quy, bản mẫu,...
A	5.0 - 5.9	Hoạt động đa dạng hơn, có thể hỗ trợ cộng đồng, quan hệ giao tiếp cũng mở rộng, được cấp quyền Người lùi sửa, được cấp quyền Tuần tra viên
B	4.0 - 4.9	Viết bài tốt hơn nhiều, khả năng dịch thuật cũng lưu loát, dịch bài với số lượng lớn, được cấp quyền Tự đánh dấu tuần tra
C	3.0 - 3.9	Viết bài tươm tất hơn, cũng tầm 500 sửa đổi
Sơ khởi	2.0 - 2.9	Nắm mơ màng quy tắc wiki, sửa và viết bài tùy theo hứng và rất ít nội dung
Chập chững	0.1 - 1.9	Mới vào wiki, cái gì cũng tệ, hết sức cẩu thả,...